Сабақ № 17. Лексикалық тақырып: Қазақстан Британия баспасөзінің беттерінде Грамматикалық тақырып:-нікі,-дікі,-тікі

Соңғы уақытта Британия ақпарат құралдарыңың Қазақстанға көңіл бөлуі күшейе түсті. Ұлыбританияның «Таймас», «Файнэншл таймс» сияқты жетекші газеттері мен «Экономист»журналының көлемді арнайы шолулар мен қосымшалар беруі және олардың беттерінде Қазақстан Республикасы туралы жарияланымдар көлемінің мейлінше өсуі осыған айғақ болып отыр.

Британия шолушылары Қазақстан Республикасының сыртқы саясатын көрсете отырып, оны Н.Назарбаевтың жеке басынан тұлғалық бейнесі арқылы пайым елегінен өткізеді. Бұл орайда олар Қазақстандағы тұрақтылықтың нақты кепілі оның Президенті екенін атап көрсетеді. Қазақстандағы катаң Президент билігі Батыс саясатшылары тарапынан сынға ұшырағанымен, мұның ел басшысына республикадағы реформалар үрдісіне барынша бақылау жасап отыруға мүмкіндік беретіні, ал мұндай жағдай шетелдік инвесторлардың көңілінде сенімдік орнататынын айтады.

Біздің еліміздегі экономикалық өзгерістердің барысын Британия бұқаралық ақпарат құралдары ұдайы назарда ұстап келеді. Шолушылар Қазақстанның еркін экономика жасаудағы батыл қадамдарын, оның ішінде «тарихтағы ең жедел жекешелендіру бағдарламаларын бірін жасағанын»атап өтті. Бұл бағдарлама «бірқатар кәсіпорындардың төмен бағамен әрі сатып алушылар арасында тиісті бәсекелестіксіз сатылғаны үшін Батысқа кеңінен сыналған болатын» деп жазады «Файнэншл таймс» газеті.

Қазақстандағы мемлекеттік басқару құрылымдарын реформалау проблемаларына қатысты ағылшындар елдің ойдағыдай экономикалық дамуы жолындағы негізгі кедергілердің қатарында бюрократияның сол қалпында сақталып отырғаны, сыбайлас жемқорлық деңгейінің жоғарлығын, Қазақстан жағынын шетелдік инвесторларды тарту үшін өз заңдарын жиі-жиі орындамайтынын айтады. Осыған байланысты инвестициялар жөніндегі мемлекеттік комитет құру және министірліктер мен ведомстволарды түбегейлі қысқарту шарасы дұрыс бағаланып отыр.

Тұтастай алғанда, Британия талдаушыларының пікірі Қазақстан проблемалары сақталып отырғанына қарамастан, экономиканың құлдырауы тоқтап, бірте-бірте «алға жылжи бастады» дегенге саядыБұл орайда Республика реформалардың кейбір өлшемдері бойынша ТМД-ның басқа елдерден озық тұр, дейді олар.

Ағылшын ақпарат құралдары Қазақстан астанасының Ақмолаға көшірілуін ден қойып талқылады. Шолушылардың пікірінше, астананы көшірудің басты себебі ресми жария етілген факторлар емес, Қазақстан Республикасының мемлекеттілігі мен тәуелсіздігін нығайтуға деген ұмтылысы болып табылады. Бұл Ресей жағдайының тұрақсыздығы мен болжап білуге болмайтындығынан туған жәйт.

Қазақстанның сыртқы саясатын талдай келе, шолушылар Қазақстан өзінің қауіпсіздігі мен экономикалық өсуін қамтамасыз ету мақсатымен үш ұлы державаның-Ресейдің, АҚШ пен Қытайдың арасында икемді тепе -теңдік ұстанатын саясат жүргізуде деген тұжырымға келеді Қазақстан бұлардың ешқайсысына да басымдылық бермей, инвестицияны арттыра отырып, салауатты бәсекелестік туғызып келеді.

« Қазақстан ақпарат агенттігі»

Тапсырма:Сұрақтар бойынша бір-біріңізбен пікірлесіңіздер.

1. Британия ақпарат құралдарын Қазақстан неліктен қызықтыратын болды деп ойлайсыздар?

2. Британия шолушылары еліміздің сыртқы саясаты туралы не жазады?

3. Сіздіңше, Қазақстандағы тұрақтылық неге байланысты сақталып отыр?

4. Шетелдік инвесторлардың көңілінде сенім орнауы неге байланысты деп ойлайсыздар?

5. Британдықтар Қазақстанда болып өткен жекешелендіру процесіне қандай баға беруде?

6. Британия ақпарат құралдары Қазақстанның сыртқы саясатына қандай талдау жасауда?

7. Тұтастай алғанда Қазақстан Британия баспасөзінің беттерінде қандай орын алады деп санайсыз?

Тапсырма:Мәтіннің мазмұнын баяндау үшін жоспар құрыңыздар.

Тапсырма:Төмендегі сөз тіркестерін тірек ретінде алып, шағын мәтін құрастырыңыздар.

1. Бұқаралық ақпарат құралдары; көлемді шолу; талдау; жарияланымдардың көлемі; атап көрсету; талдау жасау; баға беру.

2. Саяси тұрақтылық; ішкі және сыртқы саясат; бақылау жасау; назарда ұстау; реформа үрдісі; тұрақтылықтың кепілі;

3. Нарықтық экономика; батыл қадам; бәсекелестік туғызу; өндіріс орындары; ауыл шаруашылығы; инвесторларды тарту; алға жылжу;

4. Мемлекеттілік пен тәуелсіздікті нығайту; ресми жариялау; жағдайдың тұрақтылығы; саясат жүргізу; қылмысқа қарсы күрес.

Тапсырма:«Қазақстан британдықтар көзімен»тақырыбына шығарма жазыңыздар.

Тапсырма:нікі,дікі,тікі жұрнақтары бар зат есімдермен сөйлем құрастырыңыздар.

Даналық ойдан дән ізде

1. Тойдың болғанынан болатыны қызық.

2. Уақытының босқа өткені-өміріңнің бос кеткені.

3. Адамды түсіне қарап таныма, ісіне қарап таны.

4. Оқып сөйлеме, көңіліңе тоқып сөйле.

5. Жұмысы жемістінің-өмірі келісті.

Тапсырма:Жұмбақтарды шешіңіздер.

1. Тау көтерген төрт қазық.

2. Шашы жоқ,тарағы бар.

Егіні жоқ,орағы бар.

3. Бірақ сөз біледі,

Өз атасы онысы,

Соны айтып жүреді

Және жоқ қонысы.

4. Ойды аяқтап орақ тұрады, жауап сөз қалап тұрады.

Қосымша әдебиет.

1. А.Ысқақов.Қазіргі қазақ тілі.А.

2. Н.Әміреев.Қазақ тілі.Сөз мәдениеті .А.