11. Уклад Уладзіслава Галубка ў развіццё беларускай драматургіі і тэатра. Жанравая спецыфіка п’ес пісьменніка.

Нягледячы на плённую працу ў прозе, У. Галубку славу прынесла ўсё ж не проза, а драматургія. Развіццё драматургіі ў пач. ХХ ст. звязана ў першую чаргу са станаўленнем нацыянальнага тэатра на Беларусі.

Асновы прафесіянальнага бел. тэатра былі закладзены народным вандроўным тэатрам Ігната Буйніцкага. Побач з тэатрам Буйніцкага ў 1913 г. у Мінску было створана “Першае беларускае таварыства драмы і камедыі”. Арганізатарам стаў Фларыян Ждановіч, пазней да яго як памочнік далучыўся У. Галубок. Напачатку Галубок, які заўсёды цікавіўся тэатрам, стаў акцёрам таварыства. Але з часам ён адкрыў у сабе талент рэжысёра і драматурга. З 1917 года У. Галубок цалкам прысвяціў сябе драматургіі. За восень 1917 года ён напісаў некалькі пастановак: аднаактоўку “Забыўся падперазацца” (на аснове апавядання) – тэкст не захаваўся;драму “Апошняе спатканне” (на аснове апавядання, пастаўлена ў 1917 г., выдадзена ў 1919); камедыю “Пісаравы імяніны” (на аснове апавядання Я. Коласа “Пісаравы імяніны”, пастаўлена ў 1917, выдадзена ў 1927).

Калектыў таварыства паставіў цэлы шэраг паспяховых спектакляў па творах Янкі Купалы, У.Галубка, К.Каганца, М. Чарота, К. Буйло. Пасля прыхода ў акупіраваны немцамі Мінск Чырвонай арміі (снежань 1918 г.) пры ўдзеле таварыства быў створаны “Беларускі савецкі тэатр”. Але пад час польскай акупацыі трупа вярнулася да ранейшай назвы “Першае беларускае таварыства драмы і камедыі”. У гэты час кіраўніком тэатра стаў Ф. Аляхновіч. Ён пацясніў п’есы Галубка з рэпертуару трупы, замяніў іх сваімі.

Сутыкнуўшыся з Аляхновічам, Галубок цвярдзее ў думцы арганізаваць самастойную вандроўную трупу. У 1920 г. ён стварае “Трупу беларускіх артыстаў пад загадам Галубка”. У народзе яна мела іншую назву, ласкавую: “дзядзька Галубок і яго галубяняты”. За рэдкім выключ., артысты вандр. трупы спецыяльнай адукацыі не мелі.

Як драматург У. Галубок пачынаў са сцэнічных апрацовак уласных апавяданняў (“Забыўся падперазацца”, “Апошняе спатканне”) і прыйшоў да напісання буйных драматычных палотнаў, багата насычаных думкамі пра мінулае і сучаснасць.

Усяго У. Галубком напісана каля 40 п’ес, але частка з іх не захавалася. Сюжэты для сваіх твораў ён чэрпаў з гісторыі беларускага народа, з фальклору. Пісьменнік жыва адгукаўся на вострыя праблемы часу: выкрываў рэлігійныя забабоны, амаральныя ўчынкі людзей.

У сваёй драматургічнай практыцы ён абапіраўся і на традыцыі народнай драмы, на вопыт В. Дуніна-Марцінкевіча, а таксама Шэкспіра, Мальера.

Лепшым драматычным творам Галубка ўласцівы глыбокі псіхалагізм, вастрыня канфлікту, разнастайнасць характараў. Галубок – майстар стварэння камедыйных сітуацый, спалучэння адзнак рэалістычнага і рамантычнага стылявых пачаткаў, рэальнага і неверагоднага, уяўнага. Пісьменнік умела карыстаўся магчымасцямі розных драматургічных жанраў – меладрамы, гістарычнай драмы, камедыі сатырычнай, гумарыстычнай, лірыка-сентыментальнай.

У жанравых адносінах драматургію Галубка ўмоўна можна падзяліць на тры групы:

1. сацыяльна-бытавыя драмы з элементамі меладрамы (“Ганка” /Першапачатковая назва “Ні тая, ні другая”/ – надрукавана ў 1929 – пастаўлена ў 1920, “Бязвінная кроў” – пастаўлена ў 1918, “Бязродны” – пастаўлена ў 1919);

2. сатырычныя камедыі (“Пісаравы імяніны” – 1927 – пастаўлена ў 1917, “Суд” – 1924 – пастаўлена ў 1920, “Ветрагоны” – пастаўлена ў 1923, друкав. – 1930.);

3. гістарычныя драмы (“Пан Сурынта” (перш. назва “Блуд”) – 1930 – пастаўлена ў 1923, “Плытагоны” – пастаўлена ў 1923).