1.Негізгі әдебиет

1. В.А. Слепов, Т.Е. Николаева Бағалық құрылым. Оқу құралы. М. ИДФБК – Пресс -2000.-152 б.

2. Тлеубердинова А.Т. «Цены и ценообразование» - Учебное пособие. Караганда 2008г.

3. Касенов С.Д. «Цены и ценообразование» Учебное пособие. Астана 2002г.

4. «Цены и ценообразование» под В.Е. Есипова СП.- 1999г.

5. Самуэльсон П., Нордхаус В. Экономика,15-е изд.-М.: Бином, 1999,-799 с.

6. Цены и ценообразование / Под ред. В.Е. Есипова: Учебник для вузов, 3-е изд. СПБ Питер, 2001

7. Уткин Э.А. Цены. Ценообразование. Ценовая политика.- М.: ЭКМОС,2000

2. Қосымша әдебиет

1. Макконнел К. Р., Брю С., Экономикс,-М. Республика, 1993

2. Ноздрёва Р.Б., Цыгичко Л.И. Как побеждать на рынке. Ф и С,1991

3. Основы рыночного ценообразования, учебное пособие для студентов и слушателей экономических специальностей, Алматы,1993

4. Биржевое дело под ред. Галанова В.М.М.:2003

5. Багиев Г.Л. и др. Маркетинг .СПб.: Питер .-2007

13 – тақырып. Ішкі саудадағы бағаны анықтаудың әдістері

Ішкі саудадағы бағаның қасиеттері.

Ішкі саудадағы бағаның статистикасы.

Оқытуды ұйымдастыру түрі: Кіріспе лекция.

Лекция мақсаы: Ішкі саудадағы бағаның қасиеттеріне мінездеме, жалпы мғлұмат беру.

Лекция мазмұны

Ішкі саудадағы бағаның қасиеттері

Қазіргі әлемдік сауда базараларына әртүрлі бағыттағы базарда тауар мен қызмет көрсетудің көп болуы, бағаның әртүрлі болуына әкеп соқтырады. Тәжірибе жүзіндегі базардағы белгілі бір тауардың бағасы әртүрлі болып ерекшеленеді. Сол себепті, баға құру кезіндегі, шешім қабылдау, бағаны осы базарға сай етіп анықтау сұраныс пен ұсыныс негізіне тікелей байланысты болып келеді.

Берілген мәліметтерден түсінетініміз мемлекетаралық қатынаста белгіленген баға түрлі қолма-қол аударылымнан, банк арқылы жүзеге асатын операциялардан әлде қайда тиімді болып есептеледі. Тауарды жеткізушілер ішкі базардағы бағаның ауытқуымен тұрақсыздығын көріп, өз мүмкіндіктеріне қарай, яғни бірнеше пайыздық шешімдер беру арқылы өз ұсыныстарын халық сұранысына айналдырады. Ал осындай қатынас нәтижесінде, белгілі бір кіріс бөлігін, тасымал шығын құрал, түскен пайда, 2 өсімге де жетпейтін болады. Қазігі заманғы әлемдік сауда базарына делдалдық фирмалар қажет, олардың біріне еге, және олар өзінің қызметі үшін белгілі бір өтімнен пайыздық мөлшерлеме алады. Ал, кейбір өндірушілер тікелей банкпен жұмыс істегенді қолдайды. Бұл тұста компьютерлердің бере пайдасымен үлесі зор. Алайда бұл операцияда, сатушылар үшін тесер пайда мардымсыз келеді. Сондықтан баға құру механизмі ескі дәстүрден аса алмайды:

Сұраныс пен ұсыыс анализі;

Бағдарлама бағасы (базардағы жағдайға байланысты)

Шарттық бағаның түрі (тұтынушы мен өндіруші арасындағы сұраныс пен ұсыныс теориясы нәтижесінде).

Ішкі саудадағы бағаның статистикасы

Ішкі сададағы бағаның статистикасын әртүрлі ұлттық, халықаралық статистика кітапшаларына жариялап, белгіленген бағалар экспорт пен импорт қатынасын анықтауды сатылу мен тауарды сатып алу мүмкіндіктерінің нәтижесін бөлу жолымен анықтап, аталған басылымдарға шығарады. Бұл бағалар белгілі бір тауардың нақты бағасын білдірмейді. Алайда бұл жарияланған мәләметтер, сол мемлекеттік қоғамның динамикасын айту мақсатында жақсы нәтиже беруде. Келіссөз жүргізу барысында экспортшы және импортшы, мәліметтердің бәрін жинай келе, қандай жеңілдіктер ұсына алатынын алдын-ала біледе, және белгілі бір дайындықпен болады.

Әлемдік тәжірибеде Ішкі саудадағы шерім берудің бірнеше түрлері бар. Бағалық шерім – шарт негізімен базар жағдайын есепке алып баға құру методы. Мамандардың айтуы бойынша бағалық шерімнің 40-қа жуық түрі бар. Ең көп қолданыста болатындары мыналар:

Сатушының шерім, экспортшы базардағы жағдайды ескерместен, шерімдер жеңілдіктер беру. Бұл 20-30%- шейін жетуі мүмкін.

Эксклюзивті импортшы үшін жасалған шерім, бүл жағдайда импортты осы тауарды таратудағы, жалғыз жеткізуші болып есептеледі, ол экспортшы үшін осы мемлекетте, аймақта тауарды базар жағдайына орнықтыруға көмектеседі. Мұнда шерім 10-15%- ке жетуі мүмкін.

Дәстүрлі серіктестікке шерім, әдеттегі импортерге беріледі, яғни ұзақ уақыт бойы экспортшіге жұмыс істесе, бұл жағдайда экспортшы өзінің сатып алушысына сенімді деген сөз.

Шерім жылдық сатылым көлеміне байланысты. Конкуренттері тым көп сауда орталығына тиесілі болып келеді.

Мерзімдік емес тауар алғаны үшін берілетін шерім. Ауылшаруашылық тауарларына тиесілі жеңілдік; киімдер, аяқ киімдер және т.б.

Диллерлік жеңілдік, көтерме бағамен сатып алушыларға арналған. Бұл жеңілдік бүкіл шығынды жауып. Және едәуір көлемде кіріс түсуі қажет. Жеңілдіктер түрі әрқалай анықталады, көбінесе 2-10%-дық көлемде анықталады.