18. Агляд айчыннай і замежнай гістарыяграфіі і крыніц па перыядзе “Беларусь у пасляваенны перыяд (другая палова 1940-х – першая палова 1950-х гг.).

У вывучэнні сучаснага гістарычнага перыяду прыя-рытэт належау супрацоунікам Інстытута гісторыі партыі пры ЦК КПБ. Даследчыкі спачатку зыходзілі з задачы пабудовы камуністыч-нага грамадства, вызначанай на ХХІІ з'ездзе КПСС у 1961 г., а за­тым - задачы пабудовы «развітога сацыялізму» (канцэпцыі, зама-цаванай у Канстытуцыі СССР 1977 г. і Канстытуцыі БССР 1978 г.).

Асноуная увага звярталася на аналіз кіруючай ролі Камуні-стычнай партыі Беларусі у палітычным, сацыяльна-эканамічным, ідэалагічным жыцці грамадства. У 1974 г. выйшла калектыуная праца пад кірауніцтвам А.Н.Аксёнава «Возрастание руководящей роли партии в коммунистическом строительстве (на материалах Компартии Белоруссии. 1959 - 1973 гг.)». Раней былі апублікава-ны зборнікі артыкулау: «КПБ в борьбе за дальнейшее развитие народного хозяйства республики в послевоенные годы» (1961 г.), «Деятельность Компартии Белоруссии в период социализма и ком­мунистического строительства» (1 969 г.).

Адной з першых спробау абагульнення дзейнасці КПБ у галі-не эканамічнай палітыкі стала манаграфія Г.Д.Мацюшэнкі «Ком­мунистическая партия Белоруссии в борьбе за восстановление и развитие промышленности в послевоенные годы (1946 -1950 гг.)» (1962 г.). Шэраг даследаванняу былі прысвечаны арганізацыйна-кадравай дзейнасці партыйных органау. Таксама аналізавалася роля партыі у эканамічнай адукацыі кадрау, у павышэнні ролі насцен-нага друку, у кіраванні народнымі дружынамі і г.д.

Актуальным кірункам гістарычных даследаванняу з'яулялася гісторыя Саветау, прафсаюзау, камсамола і грамадскіх арганізацы-яу. Сярод іх кніга П.Ц.Петрыкава «Советы депутатов трудя­щихся БССР и их роль в создании материально-технической базы коммунизма (1959 - 1965 гг.)» (1972 г.), В.М.Фаміна ^(Профсоюзы Белоруссии в борьбе за технический прогресс в промышленности (1946- 1971 гг.)» (1971 г.).

Віталій Міхайлавіч Фамін нарадзіуся у 1927 г. у в.Чорнае Рэчыцкага раёна, беларускі гісторык. Доктар гістар^ічных на­вук (1973 г.), прафесар (1974 г.). Скончыу Мінскі педагагічны інстытут. З 1960 г. працуе у ім: старшы выкладчык, дацэнт, у 1972 - 1997 гг. загадчык кафедры. У 1976 - 1985 гг. рэдактар навуковага зборніка «Вопросы истории».

Глыбокую распрацоуку атрымала праблема прамысловага раз-віцця БССР і стану рабочага класа у працах І.Я.Марчанкі «Рабо­чий класс БССР в пслевоенные годы (1945 - 1950 гг.)» (1962 г.),

298«Трудовой подвиг рабочего класса Белорусской ССР (1943 -1950 гг.)» (1977 г.), «Ведущая сила: Рабочий класс Белоруссии на этапе раз­витого социализма» (1980 г.) (разам з Л.М.Лычом), Л.М.Лыча «Восстановление и развитие железнодорожного транспорта Бе­лорусской ССР (сентябрь 1943 - 1970 гг.)» (1976 г.), І.П.Крэня і інш., развіцця сельскай гаспадаркі - у працах А.П.Белязо «Бела-руская веска у пасляваенныя гады (1945 - 1950)» (1974 г.), «Совре­менная белорусская деревня» (1976 г.), «КрестьянствоБелоруссии на пути к развитому социализму (1951 -1960 гг.)» (1982 г.), І.В.Па-луяна «Технические кадры белорусской деревни и развитие сельс­кого хозяйства республики» (1978 г.), Н.В.Кузняцова «Курсом спе­циализации и концентрации сельского хозяйства: На материалах Компартии Белоруссии (1965 - 1983 гг.)» (1984 г.), М.П.Касцюка «Трудовой вклад крестьянства в победу и укрепление социализма: на материалах БССР» (1986 г.) і інш., гісторыі культурных пераут-варэнняу - у працах С.А.Умрэйкі, І.В.Царук, М.Г.Мінкевіча, С.В.Марцалева і інш.

Іван Ягоравіч Марчанка (1923 - 1997 гг.), беларускі гісто-рык. Член-карэспандэнт АН Беларусі (1980 г.). Доктар гіста-р^ічных навук (1969 г.), прафесар (1980 г.). Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Скончыу Мінскі педагагічны інстытут. У 1945 - 1951 гг. на партыйнай рабоце. З 1954 г. у Інстытуце гісто-рыі АН Беларусі: навуковы супрацоунік, вучоны сакратар, у 1962 - 1968 гг. і 1976 - 1981 гг. намеснік дырэктара па навуко-вай рабоце, адначасова загадчык сектара і аддзела.

Міхаіл Паулавіч Касцюк нарадзіуся у 1940 г. у в.Масцішча Навагрудскага раёна, беларускі гістор^ік. Акадэмік НАНБ (1996 г.). Доктар гістар^ічных навук (1980 г.), прафесар (1987 г.). Скон-ч^іу Гродзенскі педагагічны інстытут. З 1969 г. у Інстытуце гісто-рыі АН Беларусі, з 1 970 г. вучоны сакратар. У 1 975 - 1 981 гг. вучоны сакратар Інст^гтута гістор^іі партыі пры ЦК КПБ. З 1981 г. намеснік дырэктара, з 1 989 па 1 999 гг. дырэктар Інстытута гісторыі НАНБ.

У 70-я гг. савецкія гісторыкі пачалі актыуную распрацоуку праблемы «развітога сацыялізму» на прыкладах адносна блізкага мінулага - фактычна сучаснага этапа развіцця краіны. Прадметам даследавання сталі кірауніцтва КПСС эканомікай і сацыяльнымі адносінамі, грамадска-палітычным і культурным жыццём, нацыя-нальнай палітыкай. У «авангардзе» ішлі маскоускія гісторыкі (В.Ка-сьяненка, П.Ігнатоускі, В.Стараверау, І.Берхін і інш.). Ужо у пачат-ку 80-х гг. была зроблена выснова аб канцэпцыі «развітога сацыя-лізму» як найбольш буйнога укладу у развіццё марксісцка-ленінс-кай тэорыі пасля ХХ з'езда КПСС. На сучасным этапе гістарычнай навукі працы па гэтай праблематыцы ацэньваюцца як «міфатвор-часць».