27. Арфаэпія як раздзел мовазнаўства. Практычнае значэнне арфаэпіі.

Арфаэпия – сукупнасць правил литаратурнага вымаулення, побыч з лексичным, шраматычным, пунтуакцыйными номрмами иснуюць арфаэпичные нормы абавязкова для усих нозбитау мовы.

Зносины памиж людзми з яуляца Вусна и письмова. У писмовай каммуникацыи мы карытсаемся арфаграфичными правилами, а у вуснай – правилами арфаэпии.

Унармаванасць вымаулення – гэта з адна з умоу функц. Мовы як сродак зносинау.

Правилы лит вымаулення - робиць эффектыуны працэс моуных зносинау.

Правилы лит. Вымаулення - е тольки паказальник культ маулення чалавека, але сведчае аб яго агульнай культуры.

Арфаэпия ш чыра звязана з фанай рэкаминдацыи . Фанетыка выяуля

. и записвае законами гукавай интылегенцыи , а арфаэпия выкарыстоувае выники гэтага аписання для нармавання рэкамендацыии. Правилы арфаэпии – фанетычные законны яе дзеянння.

28. Фарміраванне беларускага літаратурнага вымаўлення: з гісторыі арфаэпіі.

Сучасные лит нормы сфармиравалися на аснове на основе уласнасци вымаулення центральных беларуских гаворак. Вымауленчыя нормы фармиравалися паступова и у сувязи з фармираваннем арфаграфичных нормау(граматычные нормы 1918 Тарашкевич).Станауленне у развици вымауленчых нормау спрыяли на шырокае распасюджвынне мовы у вуснай каммуникацыи. (пачатак 20 стг) , гэтаму дзейничали ствароннага на Беларуси адзинага нацыянальна-культурнага цэнтру, адкрыцце беларуских школ, адкрыцце ИнБелКульта(Акадэмии навук), стварэнне БДУ(БГУ), дзейнась беларуский тэатральных калектывау(Буйницки), стварэнне Беларуских дзяржауных тэатрау у Минску и у Витэбску.

1925 – на Беларуси паяуляецца радыё, яго дзейнасць вялась па прынцапам узорнага лит вымаулення .

У газетах велися разнае написанне слоу для вылучэнне норм маулення( Газета, праспект, синоним - газэта, праспэкт, сыноним)

29. Арфаэпічныя нормы беларускай мовы. Правілы літаратурнага вымаўлення, абумоўленыя моўнай традыцыяй.

Пакуль мы не ведаем як сапраудна гаварым, мы не можам адказаць на пытанне, як мы павинны гаарыць. Арфаэпичные нормы даюь правильнае вымауленне. Асобнае месца у арфаэпии займаюць нормы якия абазначаюцца моунай традыцыяй абуслоуленных гистарычна:

- зауседы цверда вымауляецца Р

- зауседы цверда вымауляюцца ж, ч, дж

Вымауляецца г-фрыкатыунае

- вымауляецца як адзин гук дж, дз, цц

- вельми мяккае вымауленне з(ь), с(ь)

- Не аглушенне на канцы слова санорнага «в», а пераход яго «у», «у-нескладовае».

- У словах тыпу асенни, аблоки, акно пачатковае «о» страчвае прыстауное «в»

- прыстауны галосны и, а могуць выкарустовацца и не перад санорнами (игруша, Истушка)

- у ситуацыи, кали на галосную заканчваецца папярэдняе слова прыстауныя галосныя у паследущим слове могуць не узникаць( рассеялася мгла)

30. Правілы вымаўлення зычных гукаў і іх спалучэнняў.

1. Звонкия зычныя на канцы слова аглушаюцца

2. Звонкия перад глухими зычнами аглушаюцца, а глухия перад звонкими становяцца звонкими парными ( лич(дж)ба , з(с) просьбай)

3. Цвердыя зычныя перад наступынми мяккимми змягчаюцца

4. Зычные д, т перад в(ь), м(ь), вымауляюцца як дз(ь), ц(ь). ВЫКЮЧЭННИ - падвязаць.

5. Губныя зычныя б,п,м,ф на канцы слова и перад мяккими зычными вымауляюцца цверда

6. У бел мове уласцива вымауляюцца падоужанне зычных з(ь), л(ь), н(ь), с(ь), дз(ь), ц(ь), ж, чш

7. Свисцячыя перад шыпячыми вымауляюцца як шыпячыи, а шыпячыи перад свисцячыми – як свисцячыи.