8.Эволюция сословной структуры и полит устройства вкл: от единовластия к сословн-представительской монархии.

Уладаром дзяржавы быу вялики князь. Улада вяликага князя у межах дзяржавы спачатку ничым не абмяжоувалася, и ен з’яуляуся адзинай крыницай права. Але ужо у 15 ст. Яна абмяж. шляхецкими прывилеями, а потым и магнацка-шляхецкими палит. органами. Появились такие должности, как маршалак(рук. администрации великого князя), канцлер(глава канцелярии), подскарбий( надзор за гос. казной). У вынику унии з Польским Каралеуствам сцвярдзиуся прынцып выбарнасци манаха, што таксама абмеж. уладу. Да 14 ст. урадавую дзейнасць ажыццяуляу тольки сам князь, але трэба было арганиз. дваровую гаспадарку, з’явилися праблемы у унутранай и знешняй палитыке, таму з’явилися спец. урады и органы цэнтральнага киравання. У руках адной асобы магли спалучацца многия урадавыя функцыи, але да Люблинскай унии гэтыя инстытуты не были самастойными,а тольки выконвали даручэнни князя. Сапраудными дзярж. органами яны стали,кали пачали выконваць пастановы вальнага сейма. У землях-абласцях цэнтральную уладу увасабляли спачатку намесники, потым ваяводы и старасты.

Паны-рада. Першым рэальным крокам па абмежаванни улады вяликага князя стала княжацкая рада. З дакументау вядома, што князи раилися(совещались) са сваими баярами. Рада атрымала права выбираць новага князя пасля смерци цяперашняга.. У раду уваходзили дух. и свецкия вельможы(епискапы,,представ.гос и дворцовой администрации, вяликакнажацкия намесники, удзельныя князи. Шлях у раду адкрывауся для кожнага, хто належау да вольнага шляхецкага саслоуя и быу падданым ВКЛ. Рэальна у ей пасаянна засядали прадстауники вышэйшай элиты, найбольш магутныя и заможныя людзи. И нават праваслауныя прадстауники заможных родау займали месца у радзе, хаця па Гарадзельскай унии уваходзиць магли тольки каталицкага веравызначэння. Паунамоцтвы рады: абарона и финансав пытанни, кантроль спрау шляхецтва и раздачу зямель, выконвала шэраг судовых функцый. Палитычная вага паноу-рады пачала змяншацца, кали утварыуся новы дзяржауны орган—шляхецки сейм.

Вялики сейм. Спачатку удзел у их брали прадстауники самых розных сац. груп—браяр, шляхты и мяшчан. Были таксама и абласныя сеймы, якия ведали справами вобласци. Пад кан. 15 ст. на аснове абланых сеймау утварыуся агульны сейм усих зямель ВКЛ. Зараз манарх кликау на сход не тольки элиту (раду), але и прадстауникоу баярства-шляхты.

В ВКЛ была развита правовая система. С 1468г. стал действовать Судебник Казимира – первый упоряд. свод законов гос-ва. Статуты ВКЛ.

9.Особенности духовной жизни бел земель в период вкл

Беларусь у складзе ВКЛ уяуляла сабой рэгиен, адкрыты для знешняга культурнага уздзеяння. Беларусы личыли, што культура Заходняй Еуропы выдатны прыклад для пераймання. Найбольш яскравами прыкладами культурных кантактау стала абавязковая адпраука дзяцей на вучобу у Еуропу. Менавита гэта спрыяла хуткаму распасюджванню магдэбургскага права, цэхавай систэмы, мястэчкау, фальваркау. Заходния майстры аднавили мураванае дойлидства(каменное зодчество). З уликам раманскага и гатычнага стыляу были узведзены магутныя замки и Гродне, Навагрудку, Лидзе, Миры и г.д. Усе большую папулярнасць стали атрымливаць гуманистычныя идэи итальянскага Рэнесансу. Першай праявай гэтага стала книгадрукаванне на роднай мове. У Беларуси гэтую справу распачау Ф. Скарына (1490-1551), яки атрымау адукацыю у Кракауским и Падуанским универсицетах. Ен выдавау книги и Празе, Вильне. На гэты ж час выпадае дзейнасць и миколы Гусоускага (1470-1533) яки з’яуляецца пачынальникам свецкай литаратуры у ВКЛ. У Кракаве выдау паэму «Песня пра зубра». У гэты час набывае силу пратэстански рух, кальвинизм. Будуюцца цэрквы, храмы. Пратэстанты актывизавали книгадрукаванне на Беларуси. Была выдадзена Библия на беларускай мове. Вядомым рэфарматарским дзеячам з’яуляецца С. Будны («Катэхизис»), В. Цяпински («Евангелле»)

Свецкая литаратура. Радзивил Сиротка пиша мемуары, у яких расказвае аб сваих вандраваннях у замежныя краины, створана «Прамова Мялешки», дзе расказваецца пра шляхту, Яна крытыкуецца, асуджаецца знишчэнне народных традыцый.

Адукацыя. Хутка развивалася адукацыйная справа на Беларуси. Найбольш высоки узровень мели калвинисцкия школы, адна з их была заснавана князем Радзивилам и карысталася значнай папулярнасцю. Другия канфесии таксама спрабавали не адставаць, адчынялися праваслауныя брацкия школы, пачали працаваць унияцкия семинарыи.

Архитэктура. Згодна з канцэпцыяй «идэальнага горада» усе будынки у горадзе павинны уяуляць цэльны ансамбль. Побач са старыми кварталами пачали узникаць «новыя гарады». У минску у гэты час з’явилися Ракаускае и троицкае прадмесце, пачау будавацца Верхни горад. Амаль поунасцю итальянскими майстрами быу перабудаваны Нясвиж. Магнацкия рэзидэнцыи, пабудаваны я у гэты час мели рэпрэзентыуны характар,: шырокия вокны, вытанчаныя вжы, арыгинальна дэкарыраваныя унутраныя интэр’еры. Так были перабудаваны Гродзенски и Мирски замки.

Мастацтва. Значныя змены з’явилися и у мастацтве. З’явилася имкненне рпазнаць чалавека, раскрыць яго унутраны свет. Мужчыны малявалися у рыцарских даспехах (партрэт Радзивила), жанчыны у багатых адзеннях (партрэты Слуцкай, Алелька-Радзивил)