- •Кароткі канспект лекцый па спецкурсу «Гістарычная антрапалогія»
- •Месца гістарычнай антрапалогіі ў сістэме ведаў пра чалавека. Розныя трактоўкі гістарычнай антрапалогіі
- •Палеаантрапалогія як крыніца для гістарычных рэканструкцый
- •Гісторыя развіцця палеаантрапалогіі
- •Гісторыя вывучэння старажытнага насельніцтва Беларусі
- •Анатомія шкілету чалавека.
- •Рухаючыя сілы антропагенэзу. Існуюць розныя тэорыі, якія тлумачаць прычыны і механізм эвалюцыі чалавека. Найбольш вядомыя тэорыі прыведзены ў табліцы:
- •Прыстасавальны характар расавых прыкмет
- •Змешванне папуляцый
- •Найбольш характэрныя асаблівасці вялікіх рас:
- •Азіяцка-амерыканская вялікая раса (мангалоіды) уключае 9 рас іі парадку:
- •Экватарыяльная вялікая раса (негроіды) уключае 8 рас іі парадку:
- •Еўразійская раса (еўрапеоіды) уключае 5 рас іі парадку:
- •Антрапалагічны склад насельніцтва Ўсходняй Еўропы
Найбольш характэрныя асаблівасці вялікіх рас:
Марфалагічныя прыкметы |
Еўрапеоідная раса |
Мангалоідная раса |
Негроідная раса |
Колер скуры |
Светлы, часам – смуглы |
Смуглы, часам – жаўтаватых адценняў |
Цёмны |
Валасы |
Прамыя альбо хвалістыя, светла- альбо цёмна-русыя, мягкія |
Прамыя жорсткія чорныя |
Кучарава-шарсцістыя цёмныя |
Вочы |
Светлыя альбо мяшаныя (шэра- зялёныя) |
Вузкія, злёгку раскосыя са складкай верхняга павека (эпікантус) |
Цёмныя |
Нос |
Вузкі, моцна выступае, высокае пераноссе |
Сярэдні па шырыні, плоскі |
Плоскі, мала выступае, з нізкім пераноссем і шырокімі крыламі |
Вусны |
Нятоўстыя |
Сярэднія |
Тоўстыя |
Твар |
Артагнатны, моцна прафіляваны ў гарызантальнай плоскасці |
Плоскі |
Часта – прагнатны (сківічны аддзел выступае наперад) |
Трацічнае валасяное покрыва (рост валасоў на грудзях і на твары у мужчын) |
Развіта сярэдне альбо моцна |
Развіта слаба |
Развіта слаба |
Азіяцка-амерыканская вялікая раса (мангалоіды) уключае 9 рас іі парадку:
Расы ІІ парадку |
Прадстаўнікі |
Характэрныя асаблівасці |
Паўночна-азіяцкая |
Манголы, бураты |
Найбольш выражаны комплекс мангалоідных рыс. Параўнальна светлая скура, вялікія памеры твару, моцна сплошчаны твар, вельмі слабы рост барады, тонкія вусны, нізкае пераноссе |
Паўднёва-сібірская |
Казахі, уйгуры, кіргізы |
Пераходнае становішча паміж еўрапеоіднай і мангалоіднай расамі: у параўнанні з паўночна-азіяцкай большы працэнт мяшаных вачэй, больш густая барада. |
Уральская |
Народы Заходняй Cібіры і Урала (ханты, мансі, комі, пермякі, нш.) |
Пераходнае становішча паміж еўрапеоіднай (беламора-балтыйскай) і мангалоіднай расамі: часта сустракаецца вогнутая спінка носа, мангалоідныя рысы паслаблены, высокі працэнт мяшаных вачэй (больш за 50 %), больш моцны рост барады, эпікантус – 20-30 %. |
Арктычная (эскімоская) |
Аленныя чукчы, эскімосы |
Мае дамешкі экватарыяльнай расы. У параўнанні з паўночна-азіяцкай – больш жорсткія валасы, больш цёмная скура і вочы, меншая частата эпікантуса, менш шырокія скулы, больш тоўстыя вусны. |
Далёка-усходняя |
Карэйцы, японцы |
Мае дамешкі экватарыяльнай расы. У параўнанні з паўночна-азіяцкай – больш цёмная пігментацыя, больш тоўстыя вусны, больш вузкі твар. |
Паўднёва- азіяцкая |
Паўднёвыя кітайцы, в’етнамцы, яванцы, малайцы |
Самы паўднёвы варыянт мангалоіднай расы. Уяўляюць старажытны варыянт альбо пераход да суседніх расаў – ведоіднай і меланезійскай, які ўтварыўся ў выніку змешвання. Смуглы колер скуры, больш тоўстыя вусны, шырокі нос |
Амерыкан-ская |
Амерыканскія індзецы |
Моцна вар’іруе па многіх прыкметах. Бліжэй да арктычнай расы. Амаль поўная адсутнасць эпікантуса. Нос моцна выступае. |
Палінезій-ская |
Карэннае насельніцтва Палінэзіі |
Спалучае рысы, характэрныя для 3-х вялікіх рас. Нейтральна: хвалістыя валасы, светла-карычневая скура, трацічнае покрыва развіта сярэдне. Нос умерана выступае, твар мезагнатны. |
Курыльская (айнская) |
Айны |
Спалучае рысы, характэрныя для мангалоідаў і аўстралоідаў. Мангалоідныя прыкметы: плоскі твар, даволі высокі працэнт эпікантуса, жорсткія валасы. Аўстралоідныя прыкметы: моцна развітае трацічнае валасяное покрыва (адно з першых месцаў у свеце), тоўстыя вусны, шырокі нос, хвалістыя валасы. |