2. З’яўляецца царкоўна-палітычная ідэалогія папства: “папацызарызм” уплыў аказвае заходнееўрапейская думка.

Мова думкі: старабеларуская.

Ідэі папацызарызма: Идэя вяршынства папскай улады; У пасланні, якое называлася дыктат папы(1075г) змяшчаліся галоўныя тэзісы папацэзарызму, згодна з якімі: свецкая улада павінна была падпарадкоўваца царкоунай уладзе, толькі рымскі папа меў права благаслаўляць и каранаваць імператараў, Намеснікам Бога на зямлі разглядаўся рымскі папа.

Найбольш знакамітыя асветнікі гэтага перыяду Ефрасінія Полацкая, Кірыл Тураўскі, Клімент Сламяціч.

• Ефрасінія Полацкая(1110 – 1173) : Першая жанчына гэтага перыяду прылічаная да святых. Жыціе Ефрасіньі Полацкай. Заснавала ў Полацку жаночыя и мужчынскія манастыры. Была ініцыятарам пабудовы царквы Святога Спасу. Лазар Богшам 1161 год: зроблены 6 канцовы крыж для царквы святога спаса. На 1 месца Ефрасінья ставіла ідэю служэння богу и вышэйшым духоўным каштоўнастям. Лічыла: у яе німа нічога акрамя слова боскага і кніг. Яна аднаўляла ўсё матэрыяльная, акцэнтавала ўвагу на духоўным вечным.

• Кірыла Тураўскі (1130? – 1182?): у рукапісным варыянце захавалася яго жыціе. Ён не любіў багацця і тленнай славы гэтага свету. Стараўся спастігнуць вучэнне боскіх кніг. Ён рана стаў паслушнікам аднаго с Тураўскіх манастыроў. Ён быў першым вядомым на русі Стоўпнікам ( ён зачыніўся ў манастырскай вежы каб поўнасцю аддацца малітвам). творы: Аповесць, 1569год: надрукаваны «Слова на узнесенне». 1596 – першы зборнік твораў.

• Клімент Смаляціч (?- 1164) Вёў актыўную барацьбу за свабоду ад Візантыі. «Пасланне к Фаме прэсвітару» У развіціі чалавечай гісторыі вылучаў тры аснаўныя перыяды: запавед, закон, дар божы.

• ідэя нехцівасці Климента Смаляцича: ён адмаўляўся ад усяго матэрыяльнага. Акцэнтаваў увагу на духоўным вечным, адмаўляў царкоуную маёмасць

16ст. – Эпоха адраджэння цесна звязана з пачаткам капіталістычнага спосабу вытворчасці. Прадстаўнікі шырока выкарыстоўвалі антычную культурную спадчыну(спачатку рымскую, потым грэцкую). Найбольш вядомыя гуманісты: Скарына, Гусоўскі, Літвін, Скарына.

Мікола Гусоўскі(1480-1533) : у 1522 : твор пра постаць, дзікасць зубра и паляванне на яго. 1528: Кракаў, зборнік песня пра зубр(склад:прысвячэнне,паэма і 11 вершау). Першым убачыў і адрустляваў пачатак крызісу сацыяльна–палітычнага ладу ВКЛ. Ён крытыкавал сацыяльна-класавую палитыку польшчы и ВКЛ.

20. Агульназемскія граматы (прывілеі) – крыніцы права Вялікага княства Літоўскага.

Агульназемскія граматы - гэта канстытуцыйныя акты ВКЛ, якія забяспэчвалі сувярэнныя правы дзяржавы, замацоўвалі правы і абавязкі розных сацыяльных і саслоўных груп насельніцтва, асабліва шляхту.

Першыя агульназемскія граматы – тры прывілеі Ягайлы (накіраваны на насаджэнне каталіцтва).

• Прывілей Ягайлы 20 лютага 1387: пачынайся са сцвярджэння нібыта людзі жадаюць прыняць каталіцтва, а тым хто ужо прыняў даруюцца новыя правы і вольнасці, рэгламентуецца прававое становішча ўдавы.

• Прывілей ягайлы 22 лютага 1387: адрасоваўся каталіцкаму духавентсву; галоўнае прызначэнне – прымусовае насаджэнне каталіцтва, надзяленне дарамі і маенткамі каталіцкае духавенства, абавязаў усіх жыхароў ВКЛ пераходзіць у каталіцтва.

• Прывілей Ягайлы 28 красавіка 1387: пацвярджаліся і замацоўваліся правы князя Скіргайлы на кіравання ўсім ВКЛ.

• Прывілей Казіміра 1447: складаўся з 14 артыкулаў; утрымліваў нормы крымінальнага, грамадзянскага і канстытуцыйнага права, пералічваўся круг ліц, якім гарантавалася іх недатыкальнасць;замацаваны прынцып прынцып індывідуалізацыі пакарання:гарантуецца свабодны вогуд гараджан за мяжу ВКЛ,регламентуецца прававое становішча ўдавы;замацоўваецца права феадала судзіць залежных сялен;замацоўваецца тэрыторыяльная цэласнасць ВКЛ.

• Прывілей Аляксандра 1492 года: складаўся з 33 параграфаў; 1-12: пацвяржаліся ўсе правы і прывелегі; прынятые ў ранейшых прывілегіях; 13-утрымлівае нормы міжнароднага права;14-15:калі думкі Вялікага Князя і Рады разыходзяцца,князь абавязаны прыслохоўвацца паноў-радных;16-19: мясцовыя службовыя асобы павінны выконваць свае абавязкі і вырашаць справы па мясцовых звычаях,рэгламентуецца прававое становішча ўдавы;25: урад абавязваецца не ўзвышаць простых людзей над шляхтай;у канцы:ўсе раней прынятые прывілеі застаюцца на вечныя часы.

• Прывілей 1506 года:падвярджаліся ўсе палажэнні прывілея Аляксандра; 8 артыкул – права подданых падаваць чалавідныя і іншыя скаргі.

• Бельскі прывілей 1564 года: абвяшчалася аддзяленне некаторых судовых органаў ад адміністрацыі,выбарнасць саслоўных судоў,роўнасць шляхты перад судом і законом; нормы гэтага прывілея ўзяты с праекта Статута 1566 года.