51. Судовая рэформа 1864. І асаблівасці яе правядзення у Беларусі.

Нарматыўныя акты па судовай рэформы 1864 года: Заснаванне судовых устаноў, Статут крымінальнага судаводства, Статут грамадзянскага судаводства, Статут аб пакараннях, якія накладваюць міравыя суддзі. У аснову судовай рэформы была пакладзена тэорыя падзелу ўлад. Мэта рэформы — пераўтварыць феадальна-саслоўную судовую сістэму ў больш прагрэсіўную, якая б адпавядала ўмовам развіцця капіталістычнага грамадства.

Пытанне аб рэформе суда было пастаўлена ў пачатку 1840-х гадоў. У 1860 годзе судовае следства замест паліцыі было перададзена спецыяльнаму інстытуту следчых. У 1862 годзе Аляксандр ІІ зацвердзіў асноўныя прынцыпы новых судовых Статутаў. Адзяленне суда ад адміністрацыі, роўнасць усіх перад законам, публічнасць і спаборнасць судовага працэсу, нязменнасць суддзяў і судовых следчых, увядзенне суда прысяжных засядацеляў і інстытута прысяжных павераных адвакаты.

У 1864 годзе ўводзіліся мясцовыя і агульныя суды. Сістэма мясцовых судоў складалася з міравых судоў і павятовых з'ездаў міравых суддзяў. Сістэма агульных судоў — з акруговых судоў пераважна па 1 суду на губернію, судовых палат 1 на некалькі губерніяў і сената.

Мясцовыя суды разглядалі дробныя злачынствыі мелі спрошчанае справаводства. Фармальна суды былі безсаслоўнымі, для ўсіх саслоўяў існаваў адзіны акруговы суд.

Справы аб цяжгіх злачынствах разглядалі акруговыя суды з удзелам прысяжных засядацеляў. Палітычныя справы — асобая ўстанова судовай палаты з удзелам саслоўных прадстаўнікоў.

Захоўваліся сялянскія валасныя, духоўныя, камерцыйныя і ваенныя суды.

Суддзі агульных судоў прызначаліся ўрадам, міравых — выбіраліся на павятовых земскіх сходах.

У Беларусі міравыя суды былі ўведзены толькі ў 1872 годзе. Так як у Беларусі не было земскіх устаноў, міравыя суддзі не выбіраліся,а прызначаліся міністрам юстыцыі па рэкамендацыі мясцовай адміністрацыі.

Акруговыя суды, судовыя палаты і інстытут прысяжных павераных былі ўведзены ў 1882 годзе.

Спісы прысяжных засядацеляў складаліся паліцыяй, а не земствамі, як гэта было ў Расіі.

52. Земская реформа 1864 і асаблівасці правядзення у Беларусі.

1 студзеня 1864 года — палажэнне аб губернскіх і павятовых земскіх установах. Згодна з ім утвараліся губернскія і павятовыя земскія сходы, як распарадчыя ўстановы; утвараліся губернскія і павятовыя ўправы як выканаўчыя ўстановы. Выбары павятовых дэпутатаў праводзіліся на 3 выбарчых з'ездах: 1 павятовых землеўладалькаў 2 гарадскіх выбаршчыкаў 3 выбарных ад сельскай грамады. Асноўная праца ў земскіх установах выконвалася ў павятовых і губернскіх управах, якія былі пастаянна дзеючымі органамі і мелі штатных саноўнікаў .Кампетэнцыя земстваў: пытанні мясцовай гаспадаркі, пабудова і даглад дарог, школ, бальніц, добрачынныя ўстановы, арганізацыя сельскагаспадарчага крыдыту, прапаганда агранамічных ведаў, арганізацыя земскай статыстыкі. Земская рэформа 1864 года не пашырылася на нацыянальныя ўскраіны, у тым ліку і на Беларусь, так як царскі ўрад баяўся, што мясцовае самакіраванне трапіць тут у рукі памешчыкаў, якія лічыліся недобранадзейнымі. Палажэннем 1890 года дзейнасць земстваў была абмежавана. 15 красавіка 1903 года было ўведзена палажэнне "Аб кіраванні земскай гаспадаркай у губерніях Віленскай, Віцебскай, Валынскай, Гродзенскай, Кіеўскай, Ковенскай, Мінскай, Магілёўскай і Падольскай". Згодна за палажэннем ад 1903 года, ствараліся губернскія і павятовыя камітэты па справах земскай гаспадаркі. 27 сакавіка 1911 года было прынята палажэнне "Аб земскіх установах". У Беларусі яно было пашырана толькі на Віцебскую, Магілёўскую і Мінскую губерніі. З 35 беларускіх паветаў, земствы былі ўведзены толькі ў 25. У аснову выбарчай сістэмы быў пакладзены саслоўны і маёмасны цэнзы. Рабочыя, дробная буржуазія, інтэлігенцыя ў выбарах не ўдзельнічалі. Згодна з палажэннем ад 1911 года ствараліся губернскія і павятовыя земскія сходы і земскія ўправы. Яны займаліся толькі мясцовымі гаспадарчымі справамі. Сельская грамада. Па палажэнню 1911 года, магла пасылаць у выбарчыя сходы не 13 усіх дэпутатаў. Выбаршчыкі падзяляліся на 2 курыі: польская і руская пашыралі. Губернатары і міністр унутраных спраў мелі права прыпыняць выкананне распараджэнняў земскіх губернскіх і павятовых сходаў. Гэта давала магчымасць прыпыняць практычна любое рашэнне земстваў.