34. Центральныя судовыя ўстановы у вкл. Галоўны суд – трыбунал.

2 сістемы судовыя: 1 Агульныя суды для ўсяго насельніцтва, заснаваныя на стражытным звычаёвым праве і законе. 2 Саслоўныя суды толькі для шляхты, якія былі адлучаны на асноўным законе у адпаведнасці з тэорыярыяльным падзелу улад. Існавалі суды для духавенства, сялян, мяшчан, татар, яўрэяў, якія не былі заканадауча замацаваны 1588 статутам.

Вялікакняскі гаспадарчы суд. Склад: Вялікі князь, паны радныя 2-3 і . Пытанні: вырашаліся: справы па дзяржауных злачынствахвах, па ісках да шляхты, па ісках, што закраналі інтэрэсы дзяржавы, па ісках па незаконаму дзеянню вышэйшых службовых асоб. Разнавіднасці ВК суда: 1 Суд паноў рады. справы па даручэнню ВК. 2 Маршалакаўскі суд 1-2 мрашукі, справы па даруч ВК. 3 Соймавы суд паны-радныя, па статуту 1588 паны радныя і 8 дэпутатау. 4 Камісарскі суд справы па зямельных спрэчках. Трыбунал: судовыя ўлады ВК і паноў рады былі абмежаваны. Мэты стварэння: апеляцыйны перагляд спраў, разгляд некаторых спрау па 1-й інстанцыі. Склад каля 40 чалавек. Калегія суда павінна быць 2-7 чалавек, але магло быць і больш. Кіраваў імі маршалак, які выбірауся суддзямі. Сессіі праводзіліся штогод у Вільно і праз год у Мінску і Новагрудку не больш 22 тыдняу. Кампетэнцыя: справы па апеляцыйных скаргах земскіх, гродскіх і падкаморскіх судоў. Па рашэнні панскіх судоў у адносінах да службовых шляхцічаў, прыгавораных да турэмнага зняволення, пакарання смерцю і штрафау, скаргі на слоужыванне мясцовых службовых асоб і суддзяў, матэрыяльныя справы, зацвярджаў завяшчанні, сведчыў дагаворы пазыкі, куплі-продажы маёнткаў і г.д.

Рашэнні трыбунала называліся дыкрэтамі і выносіліся па большасці галасоў суддзяў. Абскарджанню не падлягалі.

35. Замковые (гродскія) суды в Беларусі.

Склад суда:

1 Вышэйшы суд– ваявода або стараста, або дзяржауца і прадстаунікі мясцовых феадалаў.

2 Ніжэйшы суд – намеснік выяводы або старасты, суддзя і пісар (маглі быць прызначаны толькі шляхцічы - маемасць, ураджэнец ВКЛ, ведалі права, умелі пісаць).

Парадак разгляду спраў: ніжэйшы Суд павінен знаходзіцца на сваім месцы кожныя месяц на тыдні. Выш. суд атрымліваў скаргу, потым прыбываў на месца за 4 тыдні.

Кампетэнцыя: усе грамадзянскія справы, якія тычыліся сялян, мяшчан. Ажыццяўляў некаторыя адміністрацыйныя справы, вызначаў дом для судовога пасяджання, выконваў некаторыя матэрыяльныя дзеянні.

Справаводства вёў пісар. Пры замкавым судзе веў службу палач. Была турма.

36. Мясцовыя суды для шляхты: склад, кампетэнцыя, значэнне.

Уваходзіў замковы суд. Земскі павятовы суд: саслоўны суд для шляхты. Незалежны ад адміністрацыі. Склад: на павятовым сойміку шляхты выбіралася 4 кандыдата на пасаду суддзі, падсудка, пісара, ВК зацвярджаў іх. Выбраны маглі быць толькі ураджэнцы ВКЛ, шляхцічы, землеўладальнікі, хрысцяне, ведалі права, умелі пісаць, валодалі беларускай граматай, не займалі духоўных ці дзяржаўных пасад.

Справы разглядаліся на сесіях проход. 3 раза у год па 3-4- тыдні. Суддзі прызначаліся пажыццёва. Ім забаранялася сумяшчаць свою працу з іншымі. Кампетэнцыя: грамадзянскія і крымінальныя справы. Падкаморскі мяжовы суд 1564 г. Склад і кампетэнцыя замацаваны у статуце 1566. Склад: падкаморый, суддзя – прызначаўся ВК, каморнік помошнік, прызначаўся падкаморым са згоды мясцовых феадалау. Рашэнне суда падлягала неадкладнаму выкананню, але маглі быць абскарджаны у ВК судзе і Трыбунале.