3.3 Электр жүктемелерді есептеу кезіндегі негізгі ережелер:

 а) цехтар немесе өнеркәсіп кәсіпорынның жүктемелер графиктері уақыт аралы өзгереді, өседі және өндіріс техникасы жетілдірілген сайын түзеледі (Кз жоғарлайды – жүктеме графигінің толу коэффициенті);

б) Өндірістің әрдайым жетілдірілуі (өндіріс процесстердің автоматтандырылуы мен механизациялануы) кәсіпорын тұтынатын электрэнергия шығыны көбейеді. Бұл жағдай электржүктемелердің өсуін тудырады;

в) ЭЖЖ жобалау кезінде өндірістің даму перспективасын (бұл деген 10 жыл аралығында кәсіпорын электржүктемесінің келешек өсуін) ескеру қажет.

3.4 Есептік жүктемені анықтау әдістері

Есептік жүктемені анықтаудың бірнеше әдістері бар.

Электрлік жүктемені анықтаудың негізгі тәсілдеріне келесіні жатқызуға болады:

а) бекітілген (номиналды) қуат және сұраныс коэффициенті арқылы;

б) орташа қуат және максимум коэффициенті арқылы (жүктеме графигінің реттелген диаграммалар әдісі);

в) орташа қуат және жүктеме графигінің пішін коэффициенті арқылы;

г) орташа қуат және орташа есептік жүктемеден ауытқуы арқылы (статистикалық әдіс).

Есептік жүктемені анықтаудың қосымша тәсілдеріне келесіні жатқызуға болады:

а) қандай да бір уақыт аралығында берілген көлемдегі өнімнің шығарылу кезеңін өнімнің бірлігіне кететін электр энергияның меншікті шығыны арқылы;

б) өндіріс ауданының бірлігіне кететін меншікті жүктеме арқылы.

3.5 Бекітілген (номиналды) қуат және сұраныс коэффициенті арқылы есептік жүктемені анықтау

 Жұмыс режімі біркелкі электр қабылдағыштар тобының есептік жүктемесі келесідей анықталады

, , .

 

3.6 Өндірістік ауданының бірлігіне кететін меншікті жүктеме арқылы есептік жүктемені анықтау

Әдіс цехтағы қабылдағыштардың қуаты аз  және олар өндіріс аймағында бір қалыпты орналасқан кезде қолданылуы мүмкін.

Ре=ρж∙F

мұндағы F – топтың қабылдағыштарын орналастыру ауданы, м²;

ρ_ж- 1м² өндірістік ауданына кететін меншікті есептік қуат, кВт/м².

 3.7 Өнім бірлігіне шаққанда электроэнергияның меншікті шығыны арқылы есептік жүктемені анықтау

Wж= Мж∙ωменш, ,    ,

М_ж- өнімнің жылдық шығарылуы, дана, м, т, м²;        

ω_менш – электр энергияның меншікті шығыны, кВтсағ/өнім данасы;

Р_ож – жүктеменің орташа жылдық қуаты; 

Т_ж – жұмыс уақытының жылдық жиыны, сағ;

α – энергқолданыс бойынша ауысымдық коэффициенті, α≡0,5÷0,9.

3.8 «Жүктеменің реттелген диаграммалары» тәсілі арқылы есептік жүктемені анықтау

 

                    Р_е= Р_см∙К_м;   Р_см= Р_ном∙К_қ;    Q_см=Р_см∙tgφ

Q_е = 1,1∙Q_см – егер  n_э = n_n<10;             

Q_е = Q_см       – егер  n_э = n_n   ≥10.  

К_м=f (n_э; К_қ) тәуелділігінің графиктері немесе кестелері арқылы К_м – мәнін табады.

4.1 Электр тораптарындағы реактивті қуат

 Электрэнергия қабылдағышы синусоидалды кернеулі  қорек көзіне қосылған және фаза бойынша кернеуге қарағанда φ бұрышына ығысқан,  синусоидалды тогын тұтынады деп жорамалдайық.

Қабылдағыштың қысқыштарындағы қуаттың (мгновенный) мәні мына формула арқылы анықталады

яғни біреуі уақыт бойынша тұрақты, ал екіншісі екі еселік жиілікпен соғатын екі шаманың қосындысы.

Қоректендіретін кернеудің Т период аралығындағы р қуатының орта мәні мына өрнектің бірінші жігімен өрнектеледі

Активті қуат деп аталатын бұл көрсеткіш пайдалы жұмысты өндіру үшін уақыт бірлігінде бөлінетін энергияны сипаттайды, мысалға алатын болсақ, R активті кедергісіне ие қабылдағышта кездесетін – жылу:

Р = U∙I∙cos φ= I²R .

 5 Сурет - Токтың, кернеудің және қуаттың мәндерін көрсететін қисықтар

Жоғарыда көрсетілген өрнектің екінші жігінде өрнектелген Т уақытындағы қуаттың орта мәні 0-ге тең, яғни оның пайда болуына ешқандай материалды қаржы жұмсалмағандықтан, ол пайдалы жұмыс орындауы мүмкін емес. Ал оның өрнекте бар болуы қорек көзі мен қабылдағыштың арасында энергия алмасуы жүретінін көрсетеді. Бірақ бұл процесс электрмагнитті энергияны жинайтын және беретін – сыйымдылық пен индуктивтілік сияқты ерекше реактивті элементтердің қатысуымен ғана орындалады.

Сонымен, қабылдағыштың қысқыштарындағы толық қуатты комплексті түрде былай көрсетуге болады

S = U∙I∙cosφ + jU∙I∙sinφ = Р + jQ

мұндағы Q - реактивті қуат, квар.