8.2 Электрэнергия сапасының көрсеткіштері

1 Кернеу қалыптасқан аралығы бU_у;

2 Кернеу өзгеруінің аралығы бU_t;

3 Фликер дозасы Р_t; фликер - адамның кернеу тербелісінен пайда

болатын жасанды жарық көздері ағындарының тербелісін субъективті қабылдауы;

4  Кернеудің синусойдалды еместік коэффициенті К_и;

Кернеудің n -ші гармоника құраушысының коэффициенті К_u(n);

5  Кері тізбек бойынша кернеудің симметриялы еместік коэффициенті;

6 Нөлдік тізбек бойынша кернеудің симметриялы еместік коэффициенті К_2u;

7 Жиіліктің ауытқуы К_оu;

8 Кернеу құлауының ұзақтығы Δf;

9 Кернеу түсуінің ұзақтығы;

10 Импульстік кернеу U_имп;

11 Уақытша асқын кернеу коэффициенті К_акU.

8.3 Электрэнергия сапа көрсеткіштерін анықтаудың негізгі формулалары

Кернеудің ауытқуы (δU_қ)

Кернеу ауытқуы қалыптасқан кернеу ауытқуының көрсеткішімен сипатталады. Оның келесі нормалары қарастырылады:

-электр энергиясы қабылдағыштардың қысқыштарында қалыптасқан кернеу ауытқуының δU_қ қалыпты рұқсат етілетін мәні желінің номиналды кернеуінің ±5% құрауы тиіс;

δU_қ  ± 10%-дың шекті рұқсат етілетін мәні.

 қалыптасқан кернеу ауытқуы

мұнда U_қ =  орташаландырылған кернеу В немесе кВ 1 мин. ішінде кернеудің N U_(1)i рет бақылауы;

U_i -ші бақылаудың кернеу мән, В немесе кВ 1 мин. ішінде бақылау саны 18-ден аспауы тиіс.

Кернеу тербелісі.

Кернеу тербелісі келесі көрсеткіштермен сипатталады:

- кернеу өзгерісінің аралығы δU_t;

- фликер дозасы Р_t (кернеу тербелісінің жиілігі).

Кернеу өзгерісінің аралығы - ол кернеудің әрекеттік мәндерінің бірінен кейін бірі болатын майысу экстремумдерінің айырымы.

 Кернеу 0,38 кВ жүйеге қосылған жерде қалыптасқан кернеу ауытқуы δU_қ  мен кернеу өзгеруінің аралығының δU_t шекті рұқсат етілетін мәні номиналды кернеудің U_н ±10% құрауы тиіс.

Кернеу өзгерісінің аралығы мына формуламен анықталады

мұндағы U_i, U_i+1 – бірінен кейін бірі болатын  экстремумдердің және негізгі жиіліктің кернеуінің орта квадраттар мәндерінің әрбір жарты периодында анықталған кернеудің  горизонталь бөлігінің мәндері, В.

К_и - кернеудің синусоидалды еместігі.

Кернеудің синусоидалды еместігі келесідей көрсеткіштермен сипатталады:

- кернеу қисылығының синусоидалылығының ығысу коэффициенті;

- кернеудің n -ші  реттік гармоникалық құрауыштар коэффициентімен.

n реттік гармоникалық құрауыштар коэффициентінің мәні келесі формуламен анықталады

.

Кернеудің симметриялы еместігі

Кернеудің симметриялы еместігі келесі көрсеткіштермен сипатталады:

- кернеудің симметриялы еместігінің кері тізбегінің коэффициенті К_2u;

- кернеу симметриялы еместігінің нөлдік тізбегі коэффициентімен К_0u.

Рұқсат етілген қалыпты мән К_2u тең 2,0%.

        Рұқсат етілген шекті мән К_2u тең 4,0%.

Рұқсат етілген қалыпты мән К_0u-тен 2,0%; тең төрт жетекті электр жүйесіндегі 0,38 кВ ортақ нүктелеріндегі қосылым.

Рұқсат етілген шекті мән К_0u 4,0% тең. Кернеудің симметриялы емес коэффициент мәнінің кері тізбегін 3с тең болатын уақыт интервалындағы Т_s К_2u орталандырылған бақылауынан алынған нәтижесін келесі формула арқылы есептейді

.

  Бақылау саны N 9-дан кем болмауы керек. Кернеудің симметриялы еместік коэффициентінің нөлдік тізбегін 3с тең болатын уақыт интервалындағы Т_s К_0u орталандырылған бақылаудан алынған нәтижесі келесі формула арқылы есептеледі: К_0ui

.

  Бақылау саны 9-дан кем болмауы керек.

Жиілік ауытқуы Δ f

Электр жүйесіндегі айнымалы токта кернеу жиілігінің ауытқуы жиіліктің ауытқу көрсеткішімен сипатталып, келесідей нормаланады:

- қалыпты рұқсат етілетін Δf тең ± 0,2 Гц;

- шекті рұқсат етілетін Δ f тең ± 0,4 Гц.

Жиіліктің герцтағы орталандырылған мәнін уақыт интервалы 20 с тең бақылау нәтижесінде келесі формуламен есептеледі

.

Бақылау саны N 15-тен кем болмауы керек.

Жиіліктің герцтағы ауытқуын (Δ f) келесі формуламен есептейді 

Δ f  = f_о – f_ном

мұндағы f_ном -жиіліктің номинал мәні.

Кернеу құлауы

Бұл көрсеткіш  келесідей нормаларға ие кернеу құлауының ұзақтығының көрсеткішімен сипатталады - Δt_қ;

- кернеуі 20 кВ-қа дейінгі электр желілерінде кернеу құлауының ұзақтығының шектік мүмкін болатын мәні  30 с -қа тең. Электр жүйеге кез келген қосылу нүктесіндегі автоматты түрде жойылатын кернеу құлауы релелік қорғаныс пен автоматиканың уақыт төземділігімен  анықталады.

Кернеу құлауының ұзақтығы  (секунд) келесі формуламен анықталады

Δt_қ   = t_б – t_с

мұнда t_б, t_с – кернеу құлауының басталуы және соңғы уақыт моменттері.

Кернеу құлауының тереңдігі

δU_қ =  

мұнда - В-пен өлшенген кернеудің барлық орташа квадратты мәндерінің минималдысы, кВ.

Кернеу құлауының пайда болу жиілігі F_қ (%)

F_қ = m(δU_қ, Δt_қ) / М

мұнда m(δU_қ, Δt_қ) – кернеудің Т уақыт периоды ішіндегі ұзақтығы Δt_қ   және тереңдегі δU_қ кернеу құлаулар саны;

М – Т  уақыт периоды ішіндегі кернеу құлауының қосынды саны.

Кернеу импульсі U_имп

Бұл көрсеткіш U_имп  импульсті кернеу көрсеткішімен сипатталады. Олардың мәндері нажағайлы және коммутациялы импульстар үшін ГОСТ - 13109-97 келтірілген.

U_имп импульсті кернеуді (В, кВ) кенет өзгеруі кезінде кернеудің максималды мәні ретінде өлшейді (импульс фронтының ұзақтығы 5 мс  аспайды).

Δt_{имп 0,5} = t_б0,5 – t_с0,5

мұнда t_б0,5 , t_с0,5 – микросекунд, миллисекундпен өлшенген кернеу импульсі қисығының микросекунд, миллисекундпен өлшенетін импульстін жарты амплитуда арқылы жүргізілген горизонтальді сызықпен қилысына сәйкес келетін уақыт моменті.

Уақытша асакернеулік

Бұл көрсеткіш мәндері ГОСТ-13109-97-та келтірілген уақытша асакернеулік коэффициент К_{ак u} көрсеткішімен сипатталады.

Уақытша асакернеулік коэффициенті

К_{ак u} =

мұнда - кернеудің өлшенген амплитудалы мәндерінің максималдысы.

7