2. Казакстан когамынын казирги саяси алеуметтик проблемалары.

Халыкаралык кауымдастыкта казакстаннын бедели осип салмагы артуда. 1990 жылгы 25 казанда жогаргы кенес казакстаннын, мемлекеттик егемендиги туралы декларация кабылдады. 1991-жылы 16-да жогаргы кенес "казакстан республикасынын мемлекеттик тауелсиздиги туралы" конституциялык зан кабылдады, онда: "... Жеке адамнын кукыктары мен бостандыктарынын устемдигин мойындай отырын, казак, ултынын озин-ози билеу кукыгын растай отырып, азаматык когам жане кукыктык мемлекет куруга бел байлагандыгын басшылыкка ала отырып. Казакстан республикасынын мемлекеттик тауелсиздигин салтанатты турде жариялайды", - деп алемге паш етти. Будан кейин К-тан халыкаралык кауымдастыкка тен кукыкты мемлекет ретинде нык басып кирди. Казир мемлекетимиз бириккен улттар уйымынын мушеси, 1995 жылдын аягында 115 мемлекет танып, 103 мемлекетпен дипломатиялык катынас орнатты. Дуниежузилик адамзат кауымдастыгында салмакты орын алып, халыкаралык катынаста казакстаннын улеси арта тускенмен онын ишки саяси-алеиуметтик жагдайы курдели дагдарыска ушырады. Соган байланысты, ари нарыктык катынастарга оту кезени коптеген алеуметтик проблемаларды тудырды. Кылмыстын колеми мен каныпезерлик турлеринин осуимен катар, кылмысты арекеттер жолына|жастардын коптеп тусуи касиретти ахуал. 1993 жылы камелетке жетпеген балалар 13 мыннан аса кылмыс жасаган. Жасоспирим кылмыскерлердин уштен бири касиби-техникалык училищенин, ал 28 проненти - мектеп окушылары. Жалпы жумыссыздык, кымбатшылык капиталистик курылыстын сериги. Ойткени, бизнесмеше капиталын молайту ушин ондиристи интенсивтендиру аркылы жумыс колын азайту пайдалы. Ал ондирилген онимди каншалыкты кымбатка сатса, соншалыкты пайда келтиретини анык. Сондыктан ири капиталистер озара кездесип, белгили бир баганык устап туру маселесин шешип отыру ушин (уйымдарга) клубтарга биригеди. Онын шещими сол клуб мушелери ушин миндетти. Дамыган ири жети (акш, ашлия, франция, германия, канада, италия, жапония) капиталисттик елдин биригип, баска елдерден окшаулануы да сол капиталисттер клубынын сипатындагы, халыкаралык масштабтагы кубылыс

3. Cурактардын жазылуы

Сурау жургизу - 2 негизги турде жургизиледи: сухбат пен анкеталык сурау. Сухбат стандартталган пишинде журеди. Шынында бул да анкета, тек кана сухбат береди. Осылай ол суралатын адамнын реакциясына карай ези дал тусинистикке ие болуы ушин суракты апынтайды. Осыган коса, суранатын адамнын жауаптарынын барлын нюансын ескеруи кажет. Бунын бари сухбаттын алеуметтик акпаратгын далдигинин жогары болу адиси ретинде асерли болуына жагдай жасайды сурау жургизу адиси, ен бастысы жаппай анкеталын сурау жургизу адиси -бул алеуметтик акикатты тусинудин куатты аспабы. Онда, бир жагынан, типтик кездейсок емес алеуметтик кубылыстардын бекитилуин, улкен сандар занын, ынтималдынты статистика акпараттарын толын пайдалануга мумкиндик беретин жаппайлын болады. Екинши жагынан, натижелердин математикалык далдиги мен манерлилиги, оларды катар кою мумкиндиги, ар турли статистикалык операциялар жургизу. Осы жагдайда анкеталын сурау жургизу анонимдикти, суралынатын адамнын тауелсиздигин сактауга мумкиндигин жасайды, зерттеушинин тура асерин, кысымнын мумкиндигин шектейди.анкета курылымыа) кириспелик белим (мунда сураудын ким жургизип жаткандыга, анкетаны толтыруга арналган нускаулар корсетиледи).б) толкужат (респонденттердин алеуметтик - демографиялык сипаттамасына арналган сурактар: жынысы, жасы, билими, мамандыгы, жануялык жагдайы). В)негизги болимге сурактардын болиги - карапайым, байланыстык сурактар. Олардын максаты - респондентти кызыктыру, маселеге тарту. Сурактар шешимде карапайым, ал жауаптар женил болуы керек. д)негизги сурактар. Олардын мазмуны зерттеулердин максаттары жане шарттарымен аныкталады. Курдели сурактар, ойлауды, анализди, естин белсендилигин талап етеди.3-болим - корытынды сурактар.анкетаны толтыруга 35^±10 минут кетеди, ойткени респонденттин ыкыласы томендейди.практика сурак коюдын бирнеше карапайым ережелерин жасап шыгарады:

"аса ащы" сурактарды коймау;

Конилге тиетин сурактар коймау;

Адамдар биле алмайтын сурактар коймау;

•сурак накты, анык, екинши рет айтуды талап етпейтиндей болуы керек; сурак оны тусинетиндей "есуаска" есептеле отырып шешиле алатын болуы

• сурак суралатын адамга тусиникти тилде (касиби жаргонда) болуы керек;

• сурак кандай да бир жауапка итермелеу керек. Сурактарды жиктеу сурактар пипгини бойынша жабык, жартылай жабык жане жартылай ашъгк болуы кажет.тандамалы сурактын бир тури ретинде шкалалын сурауды айта аламыз. Мысалы: "сиз оз клубыныздын откен жолгы жумысын калай багалар единиз?" -оте жаксы – 5, жаксы – 4, орташа- 3, нашар – 2, оте нашар – 1, ашык сурактар – респондентке епщандай жауаптар варианты берилмей, оз калауынша жауап бере алатын сурактар. Мысалы: "оз жумысынызда сизди не кызыктырады, тартады?"жартылай жабык сурактар - усынылган жауаптар санында "баска" немесе "тагы не" позициялары болады.тура сурак - бул респонденттен тура акпарат алуга мумкиндигин беретин сурак. Мысалы, "сиз оз жу'мысынызга конилиниз бола ма?"жанама сурактар - кажетти акпаратты тура емес, сурактар сериясы кемегимен алуга комектесетин сурактар.сурактарды жиктеу мазмуны бойынша окигалар, фактилер жайында мотивтер багалар, ойлар жайында.

12-билет.