1. Жеке адам жане когам.

Адамнын мани когаммен бирге озгереди жэне дамиды. Онын когамга енуи, косылуы эр турли алеуметтик кауымдасулар, жиктер, топтар аркылы отеди жэне осыган байланысты сан алуан элеуметтик жуйелерге ешизиледи. Бул жуйелер адамга ыкпалын гигизеди. Бирак адамнын дуниетанымынын озгешелиги табиги ерекшиликтердин негизинде калыптасады. Адам озине гана тэн устанымдар мен кундылыктардын, ойлау мен журис-турыстын калыптарынын, суйиспеншиликтер мен жек корушиликтеринин, мак-саттары мен ниеттеринин, нанымдары мен терис тусиниктеринин кешенин, жиынлыгын иеленеди. Бул адамнын балалык шактан бастап кандай алеуметтик ортада, отбасында, кешеде, мектепте т.б онип оскенин бейнелейтин жагдайларды керсетеди. Алеуметтик ортанын езгеруине бейимделу агымында адамнын унеми озгерип, дамуына асери тиеди.

Алеуметтану жеке адамды когамнын элеуметтик манызды ерекшеликтери мен алеуметтик катынастарынын тулгада айкын тутаскан жуйеси ретинде тусиндиреди. Адамнын когамга ену удериси, онын алеуметтик байланыстарга косылуы жэне эр турли элеуметтик кауымдасуларга интеграциялануы (бириктирилуи, тутастыкка киригуи) барысында даралыктын элеуметтилиги калыптасады. Биологиялык тирлик иеси ретинде адамнын алеуметтик тиршилик жаратылысына айналуынын букил удериси элеуметтендиру деп аталады. Алеуметтик кенистик биологиялык, табиги жагдайлар сиякты адамнын ишки не-гизине сай лайыкты касиеттер мен белгилерди калыпластырады.

2.19Гасырдын аягы мен 20гасырдын бас кезиндеги казак ойшылдарынын алеуметтик проблемалары туралы.

Адам баласынын тарихында миллиардтаган жандар келди, отти. Олардын басым копшилиги кара басынын камынан аса алмай омир кешти. Xix гасырдын аягы xx гасырдын басында, казак елиндеги толгагы жеткен курдели де, келели маселелер жане шешими табылмай шиеленисип бара жаткан саяси алеуметтик жагдайлар когамдык ойдын шугыл дамуына себеп болды. Осындай киын – кыстау кезенде оз халкы ушин аянбай енбек етип, ана тилин турлеген, жерим, елим – деп ениреп откен улт жанды азаматтарымыз ахмет байтурсынулы, алихан бокейханов, шокан уалиханов жане ыбырай алтынсарин еди. Осы когам кайраткерлери когамдык саяси жумыска белсене араласты. Оган халкынын мушкил куйи себеп болды. Олар халкынын еркиндигин ансап кана коймай, алеуметтик ахуалынын нашарлыгы отарлык саясаттан екенин корсете отырып, бостандык, еркиндик ушин куреске бел байлайды. Онын бейбит жолмен шешетин алгнарттарын карастырады. Казак халкын курып кету шегине жеткизген патшалык ресейдин отарлык саясатын сынаганы ушин олар саяси кугындауга ушырап, алденеше рет абактыга жабылады, жер аударылады.

Дана оз заманасынан озып туады, тозык елди озык етемин деп халкынын алдына шыгып орге суйрейди, жолында турган кесапаттарды онменимиен туйрейди. Олар курескен кесапаттар – надандык, карангылык, кертартпалык, адами хайуандык, отаршылдык, улттын азуы мен тозуы, онын буратаналык болмысы, жараланган жан жарасы, кулшылык санасы, таланган жери, кансыраган тили шокындыру саясатынан жансыздана бастаган дини болды.