3. Информацияны жинау жане ондеу

Акпаратты зерттеудин адистери:

Сауалнама (жазбаша-анкета, ауызша-сухбат);

Бакылау (стандартталган жане стандартталмаган);

Эксперттик сурактар;

Лабораториялык эксперимент;

Кужаттарды талдау (18тури бар. Онын ен курделиси - контент-анализ);

Социометриялык адис (негизин салушы джордж морено).

Эмперикалык адистерди жинау: и.

Баска олшемдерди колданып, мысалы малиметти жинау тасили жагынан зерттеу торт турге болинеди: сурак кою, бакылау, кужаттарды талдау, тажирибени жасау.(анкета, интервью,сауалнама беру). Кужат матинде, таспада, дискиде берилген акпаратты сактау жине беру ушин жасалган зат. Бакылау (ен маныздысы) – оандай да бир элементтин оту кезинде болатын системалык, багытталган фиксациясы. Сурау жургизу тасили алеу.у зерттеуинин кен тараган тури.(ол аркылы 80-90% бастапкы деректерди жинайды). Сурак кою еки жолмен откизиледи: сауалнама жургизу мен сухбат откизу туринде. Олардын негизинде суралатын адамга койылатын сурактардын жиынтыгы жатады. Осы сурактарга берилген жауаптарды бастапкы малимет, акпарат деп тусинуимиз абзал.сенимди акпаратты жинау ушин сауалнаманы курудын биркатар ережелери мен кагидаларын устану кажет. Сауалнаманын сурактары уш топты курады. И. Мазмуны бойынша адамьарлын санасы, журис турысы жонинде жане респонденттин ози туралы омир баяндык маглуматтар. Ии. Нысаны бойынша сурактар ашык, жабык, тик, жанама болып болинеди. Иии. Аткаратын кызмеии бойынша еки топтамага: сурактар негизги жане негизги емес болып болинеди.

Малиметтерди ондеу келеси сатылардан туарды:

И. Акпаратты сарапиау жане кодтау. Бул кадамнын максаты – алеу.к зерттеу барысында алынган акпартты унификациялау мен формализациялау;

ИИ. Айнымалыларды жасау. Анкеталар негизинде жиналган акпарат зерттеу барысында шешилуге тиис сурактарга жауап береди, ойткени операциялау процесинде сурактар индикаторлар формасына ие болды. Ендиги кери процедуарны жургизу кажет, ягни малиметтерди зерттеулер сурагына жауп бере алатын фомага келтиру кажет.

ИII. Статистикалык анализ – алеу.к малиметтерди анализдеу процесиндеги килтти кадам. Онын барысында алеу.у мамандарына жалпылаулар мен корытындылар жасауына мумкиндик беретин тауелдиликтер мен зандылыктар аныкталады.

Малиметтерди ондеу мен анализдеу кезинде ранжирлеу, шкалалау, корреляция жане т.б адистерди колданылады. Ранжирлеу – зерттелетин обьектилерди оларды тартиптеу негизинде катыстык мандилигин калыптастыру процедурасы. Ранк дегенимиз – топтагы багаланатын обьектимиз, бага ушин манызды касиеттерге ие баска да обьектилердин реттик орнын сипаттайтын корсеткиш.

19-билет.

1.Отбасы жане демографиялык саясат.

Алеуметтанумен демографияда балалар санына байланысты отбасыларын турге боледи: биринши - аз балалы отбасылар, мунда алеуметти -и. Имшогиялык козкарас жагынан балалар саны аз. Отбасынын курылымьшын алуан турлилиги отбасы классификациясыи шешу кезинде пайда болады жане отбасыньщ уакыт отуине байланысты отбасылык омирдин басталуынан. Бастап i скталуына дейинги озгеруин камтиды. Некенин жане отбасынын стажы, тиршилик барысында отбасындагы озгеристер, узактык параметрлери "отбасыньн омирлик цикли" немесе "омирдеги отбасы цикли деген тусиникке алып келди. Отбасылык цикл отбасылык жаналыктарга байланысты ата-аналык и ииямен некенин басталуынан бастап - аякталуына дейинги аралыкта аныкталады. Отбасьшык цикл - ар турли жаналыктарга негизделуи мумкин. Ян щепаньский ажырасу шарты жок болган жагдайда 3 фазага боледи: баланын дуниеге келуине дейинги аралык, ересек балалардын ата-аналарынан болек шыкканга дейинги алеуметтендиру жане де жубайластыктын ыдырау санын кобейтип отбасынын омирин толык бейнелеуге тырысады. Олар ауру, айырылысу, олим, ажырасу жане т.б. Айта кететин тагы бир жай: казирги заман талаптарына сай когамга эту ушин отбасынан баска осыншама коп озгеристерге ушыраган алеуметтик кубылыс жок шыгар. Акырында, отбасы озгерди, езгеруде жане озгереди де. Осы озгеристер когам дамуына оз ыкпалын тигизеди. Осы максаттарда адетте салыстыру ушин "дастурлик" жане "казирги заман" отбасыларыныц нускасы пайданылады. "дастурлик" отбасы дегенде алдымен туыстык, -отбасылык когам омирин куру адиси козге туседи.

Биздин мемлекетимиздеги мынандай кулдыраган экономикасы бар, дагдарыстагы белгили багыт-багдары жок исезде отбасылары улкен ауыртпалык, куштердин асерин котеруде, бул отбасыньщ кулдырауына гана акен согады, сондыктан отбасыньщ ишки куштери: махаббат, озара тусинистик жане сыйлаушылык, бир-бирине жане балаларына деген жауапкершиликке гана умит артамыз. Бирак, окинишке орай сырттан эсер ететин куштер, мысалы туыстардын, кершилердин, енбек ужымынын, когамдык орындардын асери оз ыкпалын тигизуде. Ал, сылтаулар саны отбасы ушин оте коп. Ажырасулар саны жыл сайын азакьда. Егер 1992 жылы олар республика халкынын 33% кураса, былтыр тек кана 32,2% -ин курайды. Отбасылар саны да елеули азайды, ушинши баланы дуниеге акелу. 1991 жылы ар 1000 адамга 21 наресте туылса, ал 1993 жылы тек кана 18,6 бала. Бир жаска дейинги аралыктагы балалар олими кобеюде. Мысалы, 1991 жылы ол 27,4 болса, 1996 ж. 28,4 болды. Ауру балалар дуниеге оте коп туылуда.