16.Ақша сұранысы және әсер етуші факторлар оның жылжуы (графикалық түрде ашып көрсету). Фишер теңдеуі.Ақша сұраныс және мотивтері.

Ақша сұранысы -

Мұндағы М – ақша массасы, ал Р – бағалар деңгейі. Ақшаның нақты қалдықтарына сұраныстың функциясы бұлайша жазылады:

(М/Р)^D = L(r, Ү),

оның үстіне r пайыз мөлшерлемесіне тәуелділік кері, ал Ү табыстан – тікелей.

Ақша айналысының жылдамдығы (табыс бойынша) орташа есеппен алғанда әрбір ақша бірлігі жылына неше рет жұмсалғанын көрсетеді, яғни

V = (P ^. Y) / M,

мұндағы М - ақша жиыны, P - бағалар деңгейі, Y - шығарылым.

Ақшаның сандық теориясы мынадай айтылады: ақша ұсынысы елде баға деңгейін анықтайды. Басқаша айтқанда егер ақша ұсынысы өссе, онда баға деңгейі де өседі. Ақшаның сандық теорияы сипатында И.Фишер теңдеуі қолданылады:

M ^.V = P ^. Q

M – айналымдағы ақша мөлшері

V – ақша айналымының жылдамдығы

P – орташа баға

Q – белгілі мерзімдегі сатып алу-сату мөлшері

Егер инфляция қарқыны нөлге тең болса, онда нақты пайыз мөлшерлемесі атаулы пайыз мөлшерлемесіне теңеседі. Инфляцияның аз қарқындығына сәйкес шамамен алғандағы байланыс мынадай: r=i – . Бұл ара қатынас i=r + түрінде фишер теңдеуі деп аталады.

Ақша сұранысына әсер ететін фаакторлар:

1. Табыс деңгейі

2. Ақша айналым деңгейі

3. Пайыз қойылым

ақша сұраныс және мотивтері

Ақша сұранысы -

Мұндағы М – ақша массасы, ал Р – бағалар деңгейі. Ақшаның нақты қалдықтарына сұраныстың функциясы бұлайша жазылады:

(М/Р)^D = L(r, Ү),

оның үстіне r пайыз мөлшерлемесіне тәуелділік кері, ал Ү табыстан – тікелей.

Адамдардың ақшаны қолында ұстағысы келетінін мынадай себептері бар: трансакциялық себеп, сақтық себеп, алыпсатарлық (спекулятивтік) себеп.

Бірақ ақшаны қолында ұстау – оларды депозитте сақтағанда алатын пайыздардан айырылу дегенмен бірдей.

трансакциялық себеп – күнделікте келісімді жүзеге асыру үшін экономикалық субьектінің қанша ақша ұстайтыны. Яғни тамақ өнімдерін, ұзақ қолданатын тауарларды қолдану, тұрмыстық-комунальды шаруашылық, оқуға төлеу т.б.

сақтық себеп- экономикалық субьектінің ақшасын кездейсоқ жағдайларды тындауына сақтауға арналған. Яғни кездейсоқ жағдайға арналған ақша сұранысы. Осылайша мұндай жағдайлар деген ауру, соған байланысты өтімділік болуы керек, маңызды келісім жасау, экономикадағы макроэкномикалық кездейсоқтық.

алыпсатарлық (спекулятивтік) себеп- ақша құралын құндылықты сақтау функециясы ретінде негізделген. Сонымен әр индивид өзінің ақша құралын қандай түрде сақтау пайдалы екенін өзі шешеді.ақша абсолютті өтімді, бірақ пайыз әкелмейді. Ал облигациялар өтімділігі аз болсада кіріс әкеледі. Алғаш рет екі соңғы мотивті Дж. Кейнс қарастырды, ақшаға сұранысты ескере отырып. Кейнс бойынша алыпсатарлық ақша сұранысы құнды қағаз бойынша пайыздық ставкадан тәуелді.

Сонымен ақшаға деген жалпы сұраныс Md трансакционды сұранысты, кездейсоқтықтан сақтану мотиві бойынша сұраныс пен алыпсатарлық ақшаға сұранысты көрсетеді де игілік кірісінен және пайыз мөлшерлемесінен i тәуелді болады, М^D = L(i, Ү),мұндағы L- өтімділікті таңдау функциясы.