История Беларуси. Уодзіны. Беларусь у старажытны перыяд

1.Месца гісторыі у складзе гуманітарных навук. Прадмет Навучэння. Крыніцы

Станаўленне гістарычнага мыслення прыходзіцца на час з’яўлення першых цывілізацый, калі чалавек стаў менш залежный ад прыроды і стаў менш асэнсоўвываць жыццё грамадства асобна ад яе. Першыя гісторыкі – старажытна грэчэскія і рымскія вучоныя і гісторыкі. Бацькам гісторыі называюць герадота.

Лінейнае успрыняцце часу і гісторыі замацоўваецца з прыходам хрысцманства. Менавіта яно разглядае жыццё чалавека, як паступальны лінейны рух ад стварэння свету да яго заканчэння.

Станаўленне навуковага метада пазнання свету адбываецца ў Еўропе ў Новы час. Навука ўзнікае як альтэрнатыўны рэлігійны спосаб тлумачэння паходжання свету, яго будовы, прынцыпаў развіцця. Задача навукі – адкрыць аб’ектыўныя законы і снавання прыроды і чалавеку.

Эксперымент – галоўны навуковы метад.

У 20 ст. была асэнсавана спецыфіка навук аб грамадстве і чалавеку, іх адрознасць ад навук аб прыродзе.

Спецыфічныя рысы гуманітарных навук:

1)суб’ектыўныя пазіцыя даследчыка;

2)інтэрпрытатыўнасць ведаў;

3)адсутнасць фармалізаванай мовы.

Прадмет гісторыі – працэсс развіцця чалавечага грамадства ва ўсёй яго канкрэтнасці і разнастайнасці. Рэканструкцыя гэтаха працэсу адбываецца на падставе вывучэння гістарычных крыніц.

Крыніцы:

1)рэчавыя;

2)лінгвістычныя;

3)моўныя;

4)этнаграфічныя;

5)пісьмовыя;

6)кіна-відэя-фота-фонадакументы.

2.Першабытнае грамадства як агульны этап чалавечай гісторыі. Каменны век на тэррыторыі Беларусі

Вылучаюць паслядоўныя стадыі біялагічнагай эвалюцыі чалавека.

Стадыя пераходных істот:

-аўстралапітэк(5-4 млн г.т., пачалі жыць і адшукваць ежу на зямлі);

-архантрапы(чалавек прамахадзячы, 1.6 млн г.т, вялі статкавы лад жыцця, займаліся збіральніцтвам);

-палеантрапы(неандэртальцы, 150 тыс г.т., рост – 1.6 м, працягласць жыцця – 30 гадоў. Навучыліся рабіць прылады працы, штучна здабывалі агонь, першымі сталі хаваць сваіх памерлых сародзічаў. Першы чалавек, які пранік на Беларусь);

-неаантрапы(краманьёнцы, 50-40 тыс г.т. На Беларусі упершыню пасяліўся 35-40 тыс г.т.).

Агульнапрынятай з’яўляецца арэеалагічная перыядызацыя, у аснове якой пакладзены матэрыял, з якога зроблены прылады працы:

-каменны век(3.5-2.5 млн г.т. – 3 тыс да н.э):

1) палеаліт(3.5-2.5 млн г.т. – 10-9 тыс г.т. да н.э);

*ранні(3.5-2.5 млн г.т. – 150 тыс. г.т. да н.э);

*сярэдні(150 тыс. г.т. –40-30 тыс. г.т. да н.э);

*позні(40-30 тыс. г.т – 9 тыс. г.т. да н.э);

2) мезаліт(9-5 тыс. г.т. да н.э);

3)неаліт(5-4тыс – 3тыс г.т. да н.э).

-бронзавы век(к.3 тыс. – пачатак 2 тыс. – 8-7ст. да н.э);

-жалезны век(8-7ст. да н.э – 7-8ст. н.э).

У час шурокага рассялення першых люзей па Еўропе – тэррыторыя нашай краіны была пакрыта ледавіком. Было ўсяго тры ледавікі і лва міжледавікоўі.

У другое міжледавікоўе на паўднёвы усход Беларусі упершыню пранік першы чалавек – краманьёнец. З гэтага часу засталося дзве стаянкі – Юравічы і Бердыж. На стаянках знойдзены рэшткі жытлаў, косткі жывёл, крамянёвыя прылады працы. На стаянках пражывала 30-45 чалавек. Займаліся паляваннем, збіральніцтвам і рыбалоўствам. 18 тыс г.т. да н.э пачалося наступнае пахаладанне і людзі пакінулі свае стаянкі. Канчатковая рассяленне пачынаецца з 11 тыс. г.т. да н.э.

У мезаліце адбываецца поўнае рассяленне людзей тэррыторыі Беларусі. Утвараюцца 4 этнічныя рэгіёны. Узніклі першыя археаагічны культуры(свідэрская, каморніцкая, грэнская, сожская).

У мезаліце значна пашырыўся ІНВЕНТАР, былі знойдзены лук са стрэламі. Знойдзена каля 120 мезалітычных стаянак. У неаліце адбываецца так званая “неалітычная рэвалюцыя” – пераход ад збіральніцтва і палявання да земляробства і жывёлагадоўлі. Чалавек прыручае першых жывёл, пачаў штучна разводзіць злакі. Навучыўся новым метадам апрацоўкі каменю: шліфаванню і свідраванню. Была наладжана здабыча крэмню шахтным спосабам. Каля пас. Краснасельскі быў адкрыт адзіная ва ўсёй Еўропе крэмневая шахта.

Знойдзена больш 500 неалістычных стаянак. У неаліце узнікаюць 4 шруппы плямёнаў. Гэтыя культуры адрозніваюцца арнаментам на кераміцы:

-верхнедняпроўская культура;

-днепраданецкая;

-нёманская;

-нарвінская.