Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Zhauaptar.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
342.48 Кб
Скачать

41. Талаптыңескірумерзімі, түсінігіжәне түрлері.

Талаптың ескiруi - адам құқығының немесе заңмен қорғалатын мүдденiң бұзылуынан туындайтын талаптың қанағаттандырылуы мүмкiн болатын уақыт кезеңi.Талап қою мерзiмдерi және оларды есептеу тәртiбi заңмен көзделедi және оларды тараптардың келiсуiмен өзгертуге болмайды.Талап қоюдың жалпы мерзiмi үш жыл болып белгiленедi.алаптардың жекелеген түрлерi үшiн заң құжаттарымен талап қоюдың жалпы мерзiммен салыстырғанда қысқартылған немесе неғұрлым ұзақ арнаулы мерзiмдерi белгiленуi мүмкiн.

Талап қою мерзiмiнiң өтiп кетуiне қарамастан бұзылған құқықты қорғау туралы талапты сот өз қарауына алады.Талап мерзiмiн сот шешiм шығарғанға дейiн дауда тарап жасаған мәлiмдеме бойынша ғана сот қолданады.Талап қойғанға дейiн талап қою мерзiмiнiң өтiп кетуi соттың талаптан бас тарту туралы шешiм шығаруына негiз болады.Басты талап бойынша талап қою мерзiмiнiң бiтуiне байланысты қосымша талаптар (айыптарды өндiрiп алу, кепiлдiк берушiнiң жауапкершiлiгi және т.б. туралы) бойынша да талап қою мерзiмi бiтедi. Талап қою мерзiмiнiң өтуi адам құқық бұзушылық туралы бiлген немесе бiлуге тиiс болған күннен басталады. Оларды бұл ережеден айыру Азаматтық Кодекспен және өзге де заң құжаттарымен белгiленедi. Белгiленген орындау мерзiмiне байланысты мiндеттемелер бойынша талап қою мерзiмiнiң өтуi орындалу мерзiмi аяқталғаннан кейiн басталады. Орындалу мерзiмi белгiленбеген не талап ету кезiмен белгiленген мiндеттемелер бойынша талап қою мерзiмiнiң өтуi мiндеттеменi орындау туралы талап қойылған кезден басталады, ал егер борышқорға сондай талаптарды орындау үшiн жеңiлдiк мерзiмi берiлсе, талап мерзiмiн есептеу аталған мерзiм аяқталғаннан кейiн. Регрестiк мiндеттемелер бойынша талап мерзiмiнiң өтуi негiзгi мiндеттеменi орындау кезiнен басталады.Мiндеттемедегi адамдардың өзгеруi талап қою мерзiмi мен оны есептеу тәртiбiн өзгертуге әкелiп соқтырмайды.Егер талапты сот қараусыз қалдырса, талап қойылғанға дейiн басталған талап қою мерзiмi жалпы тәртiппен одан әрi жалғаса бередi.Егер сот қылмыстық iсте қойылған талапты қараусыз қалдырса, талап қоюға дейiн басталған талап қою мерзiмiнiң өтуi талапты қараусыз қалдырған үкiм заңды күшiне енгiзiлгенге дейiн тоқтатыла тұрады. Мерзiмi тоқтатыла тұрған кездегi уақыт талап қою мерзiмiне есептелмейдi. Бұл орайда, егер мерзiмнiң қалған бөлiгi алты айдан аз болса, ол алты айға дейiн ұзартылады.

42. Өзіндік мүліктік емес игіліктер азаматтық құқықтың объектісі.

Мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес игiлiктер мен құқықтар азаматтық құқық объектiлерi бола алады.Жеке мүлiктiк емес игiлiктер мен құқықтарға: жеке адамның өмiрi, денсаулығы, қадiр-қасиетi, абырой, игi атақ, iскерлiк бедел, жеке өмiрге қол сұқпаушылық, жеке құпия мен отбасы құпиясы, есiм алу құқығы, автор болу құқығы, шығармаға қол сұқпаушылық құқығы және басқа материалдық емес игiлiктер мен құқықтар жатады.Азаматтык кукык об-н бул тобынын ерекшелиги мынада: а) бул игиликтер мен к-р, ягни тиесили тулгшадан ажырамайды б) мул-к еме сипаты бар , ягни материалдык мазмуны болмайды в) абсолютти к-р мен игиликтердин санатына жатады г) бул куыктар мен и-р ешкимге тапсырылмайды ари озгеге берилмейди.Аталагн белгилерге карап м-к к-р тулганын озинин ынгайына карай калыптасып ал м-к емес озиндик игиликтер жеке тулшадан ажырамайтындыгын коремиз. Азаматтык кодекс м-к емес озиндик икг-ди азамат туган сатинен бастап алатын (жеке м-к емес озиндик иг-н биринши денгейи) жане азаматкам зан а-ы берилетин ( жеке м-к емес иг-н екинши денгейи) деп болинеди. Ар намысты кадир касиетти жане искерлик беделди азаматтык кукыктык коргау былайша ж.а. ягни азамат немесе занды тулга озинин ар намысына кадир касиетине немесе искерлик беделине кир келтиретин маглуматтарды егер ондай маглуматтарды таратушы адам олардын шындыкка сай келетинин далелдей алмаса, сот аркылы териске шыгаруды талап етуге кукылы. Ар намыс дегенимиз тулганын ухани жане алеуметтик болмысына берилетин когам багасы.Ал кадир касиет дегенимиз тулганын озин ози багалауы ощинин жеке сапаларын сезинуи кабилет карымын коре билуи, дуниетанымын, когаидагы орны мен борышынын манызын иштей тусунуи озин ози багалау тулганын моральдык жане баска сапаларын багалаудагы алеуметтик манызды туйсиндерге негизделеди. .

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]