36. Коммерциялық заңды тұлғалар. Коммерциялық ұйымдардың түрлері мен ерекшеліктері.

Заңды тұлға дегеніміз меншігінде шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығында оқшау мүлкі бар және осы мүлкімен өз міндеттері бойынша жауап беретін, өзінің атынан мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтар мен міндеттерді иеленетін жіне іске асыратын, сотта талапкер жіне жауапкер бола алатын ұйым. Қызметінің мақсаты бойынша коммерциялық және коммерциялық емес заңды тұлғалар болады. Коммерциялық заңды тұлғалар: мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серктестігі, өн. Кооператив, акционерлік қоғам нысандарында ғана құрылуы мүмкін. Коммерциялық емес заңды тұлағалар: мекеме, қоғамдық бірлестік, діни бірлестік, қоғамдық қор, тұтыну кооперативі, акционерлік қоғам. Коммерциялық заңды тұлғалар заңмен тыйым салынбаған әрекеттің барлығын жасай алады. Егер заңды тұлға пайда табу мақсатымен бірлестік құратын болса, онда мұндай бірлестік коммерциялық ұйым деп аталады. Егер мұндай бірлестікке заңды тұлға мәртебесі берілмесе, онда ол концорциум деп аталады. Жарғылық капиталы құрылтайшылардың үлесіне бөлінген коммерциялық ұйым шаруашылық серіктестік деп танылады. Құрылтайшылардың салымдары есебінен құрылған, сондай-ақ шаруашылық серіктестік өз қызметі үрдісінде өндірген және алған мүлік меншік құқығы бойынша серіктестікке тиесілі болады. Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам болып танылады. Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызмет үшін мүшелік негізде олардың өз еңбегімен қатысуына және өндірістік кооператив мүшелерінің мүліктік жарналарын біріктіруіне негізделген ерікті бірлестігі өндірістік кооператив деп танылады. Аталған коммерциялық ұйымдардың түрлері өз алдыларына бөлінеді. Жалпы айтсақ жоғарыдағы коммерциялық ұйымдардың басты мақсаты пайда табу болып табылады.

37. Азаматтардың әрекет қабілеттілігі және түрлері

Азаматтардың құқықтық жағдайы олардың құқықтық қабілеттілігі және әрекет қабілеттілігі арқылы сипатталады. Азаматтардың әрекет қабілеттілігі дегеніміз азаматтың өз әрекеттерімен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзі үшін азаматтық міндеттер жасап, оларды орындауға қабілеттілігі болып табылады. Азаматтың өз әрекеттерiмен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзi үшiн азаматтық мiндеттер жасап, оларды орындауға қабiлеттiлiгi (азаматтық әрекет қабiлеттiлiгi) кәмелетке толғанда, яғни он сегiз жасқа толғаннан кейiн толық көлемiнде пайда болады.

Азаматтар-ң әрекет қабілеттілігі – азаматтардың өз әрекеттерімен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзі үшін азаматтық міндеттер жасап, оларды орындауға қабілеттілігі. Пайда болуы: Жартылай әрекет қабілеттілік – 14-18 жас аралығындағы кәмелетке толмағандар; Толық әрекет қабілеттілік :– 18 жасқа толғаннан кейін; - заң құжаттарында 18 жасқа толғанға дейін некеге тұруға рұқсат етілген жағдайларда, 18 жасқа толмаған азамат некеге тұрған кезден бастап; - 16-ғы кәмелетке толмаған адам, егер еңбек шарты бойынша жұмыс істейтін болса, толығымен әрекетке қабілетті деп жариялануы мүмкін (эмансипация); егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, барлық азаматтардың әрекет қабілеттілігі тең болады. Шектелуі: - спирт ішімдіктеріне не есірткі заттарына салынуы салдарынан өзінің отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшыратқан азаматтардың ә. қаб-гі сотпен шектеледі; - жеткілікті негіздер болған жағдайда 14-18 жас аралығындағылардың әрекет қ. қамқоршылық не қорғаншылық орган-мен шектеледі; Тоқтатылуы: -азаматтардың қайтыс болуы; - жүйке ауруы не ақыл-есінің кемдігі салдарынан өз әрекетінің мәнін түсіне алмайтын не не істегенін білмейтін азаматты сот әрек. жоқ деп таниды;