24)Урадавая палітыка царызму у к.18ст.

26)Асноўныя напрамкі паліт.царызму п.п.19ст..Галоўная мэта ў выкараненні польскага нац.вызв.руху і ліквідацыя ўсіх асаблівасцей, якія былі х-ны для беларускіх зямель.Мерапрыемствы:1)прысяга на вернасць Кацярыне2.(Чартарыйскі,Агінскі не прымалі прысягу, займалі высокія пасады,не збір.заставацца у Рас.імперыі).2)Перапіс насельніцтва(улік падатковых груп).Пры Кацярыне2 на тэр.усх.часткі Беларусі было скасавана дзеянне Статута ВКЛ 1588 і ўведзена саборнае ўлажэнне 1649.А на тэр.,якія адышлі да Расіі па 2 і 3 падзелам,дзейнасць статута была захавана.Павел1 уступіў у праўленне у 1796,аднавіў дзейнасць статута на ўсёй тэр.Бел. Дзейн. статута захоўвалася да 1831.У 1811 быў выдадзены статут на рус. мове.Зроблен па польскаму варыянту.Саслоўная палітыка.Калі бел. шляхта прынесла прысягу,на яе распаўсюджваліся правы рас.дваран. Перад рас.урадам паўстала задача:скараціць колькасць такога саслоўя. Разбор шляхты быў абвешчаны яшчэ 13 верасня 1772. 19 кастрычніка 1831-закон аб разборы шляхты.Шляхта,якая не даказвала сваё шлях.паходжанне выключалася з дваранскага саслоўя. Пасля канчатковага разбору у 1868 уся шляхта прыпісана да 3 саслоўяў:дваран,мяшчан,сялян.У выніку,удзельная вага шляхты скарацілася ад 10-12% ў 18ст.да 4-6% у сяр.19ст. Пераразмеркаванне зямельнай уласнасці адбывалася праз новае падараванне сялян.На тэр.Бел неабходна было стварыць апору для рускіх. Палітыка ў адносінах да сялянства:Да паўстання 1830-1831 сялянская маса Беларусі разглядалася царскімі ўладамі толькі як эканамічны патэнцыял.Сялянамі папаўнялі шэрагі рас.армій і выкарыстоўвалі як асноўную крыніцу фінансавых паступленняў.У сялянах не бачылі палітычнай сілы,а таму пытанне аб скасаванні прыгону на Беларусі не знаходзіла падтрымкі ва ўладзе.І толькі пасля паўстання 1830-1831 урад пачаў разглядаць бел.сялян як магчымых саюзнікаў.І таму былі зроблены пэўныя захады,каб перацягнуць сялянства на свій бок.Рэкр. павіннасць уводзілася ў 2 этапы:у 1794 была ўведзена рэкр. павіннасцьна тэр.Віцебшчыны,Магілёўшчыны і Міншчыны.

27)Бел.напярэдадні і ў час вайны 1812. 1807-падпісаны Тыльзіцкі мір паміж Рас.і Францыяй(Аляксандр 1 прызнаваў тэрытарыяльныя змены ў Еўропе;з былых зямель РП,далучаных да Прусіі,стваралася Герцагства Варшаўскае і інш.)Многія памешчыкі пачалі ўцякаць у Г.В. Аляксандр 1 заявіў аб сваім жаданні аднавіць ВКЛпад эгідай Расіі.1811- план Агінскага “Палажэнне аб праўленні аўтаномным ВКЛ” (тэрыторыі,што адышлі да Расіі ад былой РП у 1772-1807). Не рэалізаваны.Прычыны вайны:1)Супярэчнасці паміж Рас.і Францыяй, 2)Імкненне Напалеона да сусветнага панавання.Баявыя дзеянні на тэр.Бел.Руская армія:1-я армія:Барклай дэ Толі(у Вільні), 2-я армія: Баграціён(у Ваўкавыску),3-я армія:Тормасава(у Луцку).Франц.армія- 600тыс:Расійская 315тыс. 12 чэрвеня 1812-войскі Напалеона пераправіліся праз Нёман,уступілі ў Рас.імп.(Літва і Бел.). 16 чэрвеня- войскі Напалеона занялі Вільню.Задачы армій:3-я армія-перакрыць французам шлях на Кіеў,1-2-арміі-адступаць на ўсход з мэтай злучыцца ў Віцебску.11 ліпеня-бітва ля Салтанаўкі.Баграціён з асноўнымі сіламі пераправіўся праз Днепр.13-14 ліпеня-баі ля Віцебска.Віцебск,Полацк захоплены французамі.22 ліпеня-злучэнне армій пад Смаленскам (Барклай дэ Толі і Баграціён).26 жніўня- Барадзінская бітва.Палітыка:Шляхта спадзявалася на аднаўленне РП у межах 1772.Князь Дамінік Радзівіл за свій кошт выставіў 3тыс. полк у падтрымку Напалеона.1 ліпеня-створаны Часовы Урад ВКЛ (узначаліў Солтан),яму падпарадкоўваліся Віленская,Гродзенская, Мінская губерні і Беластоцкая вобл.,перайменаваныя ў дэпартаменты.Напалеон выкарыст.Беларусь як базу для забеспячэння прадуктамі і фуражом.Партызанскі рух:Сяляне спадзяваліся на адмену прыгоннага права.Рэквізіцыі і марадзёрства значна пагоршылі іх становішча.Пачынаюць стварацца партызанскія атрады з мэтай абароны ад рабаўніцтва.Сяляне адказваліся выконваць павіннасці, грамілі панскія фальваркі.Асаблівую актыўнасць у барацьбе з франц. войскамі праявілі жыхары в.Жарцы.Партызанскі атрад узначаліў Максім Маркаў.Яны прымалі ўдзел у бітвах за Полацк. Разгром фр.войска:У кастрычніку Напалеон пакінуў Маскву і адступіў па старой смаленскай дарозе(хацеў па калужскай).14-16лістапада разгром напалеонаўскай арміі пры пераправе праз р.Беразіну каля в.Студзенка.Загінула каля 20тыс.чалавек.24лістапада-у Смаргоні Напалеон пакінуў армію і ад’ехаў у Парыж.Вынікі вайны для Беларусі Частка тэрыторыі разбурана.Страты гаспадаркі.Цар дараваў здраду мясцовым памешчыкам,нічога не зрабіў для сялян.Баршчына павялічвалася.

28)Грамадска-паліт.рух на Бел.у 1пал.19ст. Адна з першых арганізацый бел.нац.руху-“Таварыства шубараўцаў”,высмейвалі шляхціцаў і магнатаў. 1817-“Таварыства філаматаў”(аматары навук)створ.пры Віленскім універ.УДЗЕЛЬНІКІ:Т.Зан,А.Міцкевіч, Юзаф Яжоўскі.МЭТЫ:1)культурна-асветніцкая дзейнасць, 2)нацыянальна-вызв.барацьба.3)знішчэнне феад.прыгнёту сялян. 1820-1823”Таварыства філарэтаў”(аматары дабрачыннасці) створ. у дух.семінарыі ў Полацку пад кір.Т.Зана.УДЗЕЛЬНІКІ:Т.Зан,Рукевіч, Чартарыйскі.МЭТЫ:1)Адраджэнне РП,2)Адмена прыг.права.1823-створана следчая камісія на чале з сенатарам Навасільцэвам.20 філам. і філар.высланы ў аддалённыя губерні.Звольнены з працы прафесары Віленскага універсітэта. 1823-“Патрыятычнае таварыства” УДЗЕЛЬНІКІ:Ромер,Радзівіл,Прозар.МЭТА:Аднаўл.РП з уключ.у яе склад Беларусі,Літвы,Украіны.Дзекабрысты на Беларусі: 1823-дзекабрыстамі распрацаваны план арышту цара ў час агляду войск Бабруйскай крэпасці.Не рэалізаваны.1825-“Таварыства ваенных сяброў” УДЗЕЛЬНІКІ:Вягелін,Ігельстром,Рукевіч.МЭТЫ: 1)Знішч. самадзяржаўя,2)Ліквідацыя феадальна-прыгонніцкага ладу. Члены таварыства арганізавалі выступленне салдат у Бабруйску супраць прысягі Мікалаю1.Былі арыштаваны удзельнікі.ПАЎСТАННЕ 1830-1831. 1815-на Венскім кангрэсе абвешчана Карал.Польскаму была нададзена Канстытуц. Прычыны паўстання: 1)Канстытуцыя1815, 2)Абмяжоўвалася дзейнасць сейма,3)Арыштоўваліся дэпутаты. Повад:Намер Мікалая1 паслаць войскі на падаўленне рэвалюцыі ў Францыі і Бельгіі.Мэта:Плыні ў паўст:1)Шляхецка-рэвалюцыйная “За нашу і вашу свабоду”.2)Кансерватыўна-арыстакратычная. Ход падзей: У ноч з 28на29 лістап.1830-Пачатак паўст.у Варшаве. Студзень-люты 1831-Ствар.Віленскага цэнтральнага паўстанцкага камітэта.Сакавік-ліпень-Паўст.ахапіла Літву і Бел.Май 1831-Польскі ўрад пасылае на Беларусь 12-тыс.корпус генерала Гелгуда і атрад Хлапоўскага.19 чэрвеня-пач.жніўня-падаўленне паўст.на ўсёй тэр.Бел

Прычыны паражэння:галоўны лозунг паўст.-аднаўл.РП у межах 1772 незразумелы для бел.сялян,таму яны не падтрым.паўст.ВЫНІКІ: Адмена канст.1815;узмацнілася палітыка “русіфікацыі”,уведзены рас. адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел. 1836-1839-“Дэмакратычн. таварыства-КІРАЎНІК:Савіч МЭТЫ:1)Устанаўленне роўнасці, 2)Вызваленне сялян,надзял.іх зямлёй,3)Перадача ўлады народу. 1846-1849-“Саюз свабодных братоў”МЭТА:Падрыхтоўка паўстання для аднаўлення РП. НАЦЫЯН.-КУЛЬТУРНАЯ І КАНФЕСІЙНАЯ ПАЛІТЫКА:1)Канфіскацыя маёнткаў удзельнікаў паўст.,”разбор шляхты”;2)Дзейнасць Асобага камітэту па справах зах.губерній, 3)1832-зачынены Віл.універ; 4)1836-забарона выклад.польскай мовы як вучэбнага прадмета; 5)1839-ліквідацыя уніяцкай царквы; 6)1831 – адмена дзейн.Статута у Віц.і Магіл.губернях; 7)Уводзілася назва “Паўночна-Зах.край”.

29)Культура Беларусі 1пал.19ст. ТВОРЫ: Адам Міцкевіч-класік польскай літаратуры.Паэма “Пан Тадэвуш”.Ян Чачот-сябр Міцкевіча. Збіральнік,даследчык і перакладчык на польскую мову бел.нар.песен. У зборніках “Вясковыя песні” апублікаваў каля 20 сваіх бел.вершаў. Ян Баршчэўскі-паэма “Рабункі мужыкоў”,”Шляхціц Завальня”. В.Дунін-Марцінкевіч-творы “Сялянка”,”Вечарніцы”,”Гапон”, ”Купала”,”Жнароўскія дажынкі”і інш. Уладзімір Сыракомля-паэт патрыёт Літвы і Бел.Вершы,у тым ліку “Ямшчык”.Паўлюк Багрым – паэт сялянскага паходжання,верш “Зайграй,зайграй,хлопча малы”. ГАЗЕТЫ: 1776-першае выданне “Газета Гродзеньска”.Полацкая акадэмія – “Каляндар Полацкі”. Віленскі навуч.-літ.штомесячнік – “Віленскі дзённік”,”Кур’ер Літоўскі”. 1838-“Губернскія ведамасці”. ЖЫВАПІС: Аляшкевіч- партрэты А.Чартарыйскага,Лявона Сапегі,Мікалая Радзівіла. Ваньковіч-“Подзвіг маладога кіеўляніна пры аблозе Кіева печанегамі ў 968г.”,”Адам Міцкевіч на скале Аюдах”.Дамель-пісаў на гіст.тэмы “Смерць магістрата крыжаносцаў Ульрыха фон Юнгінгена”, ”Вызваленне Касцюшкі”.Хруцкі-“Кветкі і садавіна”,”Грыбы і агуркі”, “Партрэт невядомай”.Напалеон Орда-мастак-графік. АНАНІМНЫЯ ТВОРЫ:”Тарас на Парнасе”(Вечарніцын),”Энеіда навыварат” (Равінскі). ТЭАТРЫ:1)Радзівілаў у Нясвіжы,2)Агінскіх у Слоніме, 3)Сапегаў у Ружанах,4)Тызенгаўза ў Гродна. МУЗЫКА: 1841,Д.Марцінкевіч-аперэта “Рэкруцкі яўрэйскі набор”(Музыка Манюшкі), 1846-“Ідылія”. М.Клеафас-Агінскі-паланэз “Развіт.з радз.”

АРХІТЭКТУРА:Канец 18-пач.19ст.-класіцызм (мастацкі стыль,заснаваны на антычных традыцыях).1)Палац-сядзіба Румянцава ў Гомелі,2)Мамайскі і Мосарскі касцёлы, 3)Петрапаўлаўскі сабор у Гомелі.

30)Паўстанне 1863-1864. Прычыны:1)Нявырашанасць сялянскага пыт.,2)Невыраш.нац.пытання. “БЕЛЫЯ”:Памешчыкі,сяр.бурж., Аграрная праграма: захаванне памешчыцкага землеўлад, Нац.прагр: аднаўленне РП у межах1772,Мірныя сродкі барацьбы:калектыўныя заяўкі,маніфестацыі,дапамога зах.-еўрап.краін.”ЧЫРВОНЫЯ” “правыя”:шляхта,гар.буржуазія.Аграрн.прагр:надзял.сялян зямлёй, за кошт яе частковай канфіскац.у памешчыкаў з выплатай ім грошай. Нац.прагр:Аднаўл.РП у межах1772.Сродкі барацьбы:Арганіз. агульна нац.паўст.на тэр.былой РП з прыцягненнем шляхты і сялян. “левыя”: дробная шляхта,перадавая інтэлігенцыя,студэнты.Аграр.прагр:Ліквід. памешч.землеўлад.,перадача сялянам зямлі.Нац.прагр:Права народаў на самавызнач.,Сродкі барацьбы:сялянская рэвалюцыя. К.Каліноўскі 1838г.у в.Мастаўляны Гродз.павета.Скончыў прагімназію ў Свіслачы Юрфак у Пецербургу,у 1861 вярнуўся на радзіму і пачаў ствараць на Гродзеншчыне рэвалюцыйную арганізацыю.1862-старшыня літ. правінцыйнага камітэта.У рэвалюц.арганізацыю ўвайшлі Урублеўскі, Заблоцкі,Ражанскі.Мужыцкая праўда:чэрвень 1862-май 1863.Калін., Урублеўскі,Ражанскі.7 нумараў.На бел.мове лац.шрыфтам.К.Калін. “Яська,гаспадар з-пад Вільні”.У газеце:Крытыка царскага ўрада, заклік сялян да паўст.ХОД ПАЎСТ: 1862-Ствар.цэнтральн.нац.кам.у Варшаве.Узнач.Дамброўскі.Лета 1862-Свар.літ.правінцыяльн.кам. у Вільні.22 студзеня 1863-пач.паўстання ў Польшчы,выдача польскім нац.урадам маніфеста і 2-х зямельных дэкрэтаў.Праграма паўст: 1)Замест падушнага падатка-падымны,2)Рэкруцкая служба замянялася 3-х гадовай усеаг.вайсковай павіннасцю,3)Аднаўленне ўніяцкай царквы,4)Аграрнае пыт:надзел сялян,удзельнікаў паўст. зямлёй,памешчыкам выплачваліся грошы за канфіскаваныя землі. 1лютага-ЛПК падтрымлівае паўст,ператвар.у час.урад Літвы і Бел.- узнач.Каліноўскі.27 лютага1863-ЧУ Літвы і Бел.адхілены ад кір.паўст.Вясна1863-Найвыш.уздым паўст.на тэр.Бел.24красавіка- захоп паўстаннем г.Горкі.Атраду Звяждоўскага дапамагалі студэнты. 22мая-Бітва ля в.Мілавіды.Падаўленне паўст:З пач.1863 белар.-літ. губерні знах.на ваенным стан.і падпарадкаваны віленскаму генерал-губерн.Мураўёву(вешальнік).Справы паўстанцаў разглядаліся ў ваенных судах.Генерал-губернатар і ваенныя губернатары атрымалі права зацвярджэння ваенных прыгавораў.Канец ліпеня 1863-Калін. запрошаны ў Вільню і ўзначаліў аддзел кіраўніцтва правінцыямі Літвы.Пачатак верасня-паўстанне падаўлена ў Літве і Бел.Студзень 1864-У Вільні арышт.Каст.Калін.22сакавіка-пакаранне смерцю Калін.Характар паўстання-Нац-вызваленчы.Прычыны паражэння: супярэчнасці сярод кіраўніцтва паўстаннем,адсутнасць агульнага плану дзеяння.ВЫНІКІ:1)Пацярп.паражэнне,2)Царскі ўрад паўшоў на уступкі пры правадзенні рэформ 60-70г.3)Садзейнічала развіццб нац.- вызвал.руху і нац.самасвяд.Беларусаў.

31)Фарміраванне бел.нацыі.ТЭРЫТ.І НАСЕЛЬН.:Асноўная тэр. пражывання беларусаў уваходзіла ў межы 5 губерняў:Мінская, Магілёўская,Віцебская,Гродзенская,Віленская.Колькасць насельніцтва паводле перапісу 1897 у сучасных межах Беларусі склад.6млн.387чал.Удзельная вага беларусаў перавыш.73%. Абсалютная большасць беларусаў пражывала ў сельскай мясц.- 95%. Большасць гарадскога нас.складалі яўрэі каля 50%, рускія-20%, беларусы15%.Канфесійны склад беларусаў:Католікі,уніяты, правасл.81%.ЭКАНАМІЧНАЕ ЖЫЦЦЁ:Сац.-эканам.умовы:1)Разв. капіталіст.адносін,2)Разбурэнне натуральн.гасп,3)Пашырэнне гандлёвых сувязей паміж горадам і вёскай.4)Свабодная міграцыя рабочай сілы.5)Злуч.мясц.рынкаў з агульнанацыянальным.Паскар. тэмпаў эканамічн.развіцця пасля рэформы 1861,пашырэнне каріталіст.прадпрымальніцтва ў прамысл.,пераарыентац. памешч. гаспадарак на рынак,павеліч.бессаслоўнага землеўлад.,развіццё гандлю і шляхоў зносін,чыгуначнае будаўніцтва спрыялі стварэнню на тэр.Беларусі адзінага эканамічнага рэгіену.ФАРМІРАВАННЕ БЕЛАРУСКАЙ ЛІТАРАТУРНАЙ МОВЫ:Новая бел.літ.пачала фармірав.ў першай палове19ст.на аснове жывой,шматдыялектнай нар.мовы.У 40-50г.у яе развіцці былі дасягнуты пэўныя поспехі (творчасць Дуніна-Марцінк,Чачота,Баршчэўскага,Сыракомлі,ананім. паэмы “Тарас на Парнасе”,”Энеіда на выварат”).1862-мінскі маршалак Аскерка выдаў бел.лемантар(буквар).Напярэдадні і ў час паўст.1863 пач.складв.публіцыст.-агітацыйны стыль літ.мовы (ананім.верш.”Гутаркі”,”Муж.праўда”,”Пісьмы з-пад шыб.”) Пасля паўст.выдаваць творы на бел.мове забаран.цэнзура.Аднак асобныя творы трапілі ў друк.1889-у газеце “Мінскі лісток” паэма “Тарас на Парнасе”.1903-зборнік паэзіі Я.Лучыны “Вязынка”.Фармірав.бел.літ. мовы да пач.20ст.не завярш.Пасля паўст.царскі ўрад пач.праводзіць паліт.русіфікацыі.Школа была пераведз.на рус.мову навучан,ВУЗы і друк адсутнічалі.Палітыка дзярж.была скіравана на тое,каб даказ. белар.,што яны рускія.Такім чынам пісалася і бел.гісторыя.Важную ролю адыгрывала ідэалогія зах-русізма,згодна якой адмаўлялася самаст.белар.этнасу.Сярод прыхільн.гэтай ідэалогіі вылуч.2 плыні: ліберальная-дапускала каштоўнасць бел культуры і магчымасць яе вывучання,звернута ўвага на тое,што Беларусь не з’яўл.часткай Польшчы.2 плынь-кансерватыўная.Нац.самасвядом.-усведамленне сваей прыналежнасці да пэўнай этнічнай гр.і адрознення ад іншых народаў.Яна зараджалася ў асяроддзі інтэлігенцыі і праз школу і друк тэатр паступ.распаўсюджв.ў народных масах.Ідэя барацьбы за дзяржаўнасць зарадзіл.перад паўстаннем 1863.У 80-г.19ст.у Пецярб. дзейніч.белар.народніцкі гурт “Гоман”,які выдаў 2нумары часопіса ”Гоман”(1884).На яго старонках дадзена абгрунтаванне існавання самаст.бел.этнасу.Дачыненне да гэтага выдання мелі студ.Марчанка, Ратнер іінш.на пач.90-г.19ст.у Маскве і Пецярб.дзейнічалі арганізацыі бел.студэнцтва пад кір.Гурыновіча,Абрамовіча і інш. Негледзячы на неспрыяльныя дзярж.-паліт.ўмовы фармір.бел.нацыі на пач.20ст.у агульных абрысах завяршылася.

32)Культура 2пал.19-пач.20ст.АДУКАЦЫЯ:1864-закрыты Горы-Гор інстытут,Навагр.гімназія,Свіслацкая і Навагр.прагімназіі.Выклад.на бел.і польскай мовах забаранял.ВНУне было.НАВУКА: Каяловіч-ідэолаг зах.-русізму, адмаўляў, што Беларусь - частка Польшчы.лічыў беларусаў часткай рускай народнасці.Насовіч-этнограф,”Слоўнік бел. гаворкі”.Шэйн-фалькларыст-этнограф,зборнік “Беларускія песні”. Этнаграфіч.зборы ў 3-томніку “Матэрыялы для вывучэння побыту і мовы рускага нас.паўночна-зах.краю”.Сапуноў-Архіўныя дакументы “Віцебская старіна”,даследванні “Рака Зах.дзвіна:гісторыка-геаграф. Агляд”,”Матэрыялы па гісторыі і геаграфіі Дзісненскага і Віцебскага паветаў”.Дамбавецкі”Вопыт апісання Магіл.губерні”каля 500 нар. Песен.Нікіфараўскі-Зборнік расказаў Віцебшчыны,бел.песні, частушкі.1886-выданне першай легальнай грамадска-паліт.газеты “Мінскі лісток”,1898-газета “Віцебскі лісток”,1898-1906-дзейнасць у Мінску таварыства аматараў прыгожых мастацтваў.ЛІТАРАТУРА: Ф.Багушэвіч-“Дудка бел”,”Смык бел”.Я.Лучына-“Вязанка”, А.Гурыновіч-вершы”Чаго спіш,мужычок”,”Перш душылі паны”, Каганец-“Прамова”,”Наш сымваль”,”Гадка пра галубка”,Ельскі- перавод на бел.мову часткі паэмы Міцкевіча”Пан Тадэвуш”. ЖЫВАПІС- Гараўскі-пейзажыст,партрэціст:”Вечар у Мінскай губерні”,”Старая моліцца”,”Партрэт Глінкі”,”Час жніва”,”На радзіме” Сільвановіч:Іконы,партрэты “Дзеці ў двары”,”У школу”,”Стары пастух”.Альхімовіч-карціны на гіст.тэму:”Пахаванне Гедыміна”, ”Пасля бітвы”,”Смерць Глінскага ў турме”,”Жніво”.1891-мастацкая выстаўка ў Мінску.АРХІТЭКТУРА характэрны эклектызм (змяшэнне разнастайных маст.элементаў і стыляў).Стыль псеўдаготыка выкарыст.для пабуд.касцёлаў(Візды,Гервяты,Браслаў,Вілейка,Іўе, Паставы і інш).ТЭАТР: 17чэрвеня1890-адкрыццё ў Мінску гарадскога тэатра. ПАЧ.20ст.НАВУКА:Карскі-заснавальнік бел.мовазнаўства і літаратуразн.,этнограф,фалькларыст.Напісаў больш за 700прац.Гал. праца”Беларусы”.Федараўскі-польскі і белар.этнограф,фалькларыст і археолаг.На тэр.Бел.сабраў каля 5тыс.бел.нар.песен.10тыс.прыказак, сотні казак,загадак,народных павер’яў,лекавых парад.Асн.праца “Люд беларускі”.Раманаў-Беларускі этнограф,фалькларыст,археолаг, вывучаў жыллё,адзенне,побыт,народныя абрады,вераванні,каляндар і медыцыну,дзіцячыя гульні.Больш за 200прац.Асноўн:”Беларускі зборнік”.Доўнар-Запольскі:бел.этнограф,гісторык,фалькларыст, ідэя аб існаванні бел.этнасу.Больш за 50 навук.прац па гіст.ВКЛ і Расіі, бел.этнаграфіі,фальклору.Ластоўскі-літарат.крытык.На старонках “Нашай нівы”,”Кароткая гісторыяБеларусі”.ДРУК: “Мінскі лісток”з 1902называецца”Севера-зап.край”,1905-ліквідацыя папярэдн. цэнзуры.1верасня-1снежня1906-“Наша доля”-6 нумароў, 1906-1915-“Наша ніва” 1900-адкрыццё ў мінску бібліятэкі ім.Пушкіна. ЛІТАРАТУРА: Купала-“Жалейка”,”Гусляр”,”Шляхам жыцця”, ”Паўлінка”,”Магіла льва”,”Курган”,ігд.”Раскіданае гняздо”. Колас- “Песні жальбы”,”Новая зямля”,”Сымон музыка”.Аўтар падручніка “Другое чытанне для дзяцей беларусаў”.Багдановіч-“Вянок”-зборнік вершаў,паэма”Максім і Магдалена”,верш”Пагоня”.Цетка-“У зімовы вечар”,”Скрыпка беларуская”,”Хрэст на свабоду”,А.Гарун-бел.паэт- рэвалюцыяніст.Ц.Гартны-Прымаў удзел у рэвалюцыі 1905-1907, Бядуля-зборнік”Абразкі”.Гарэцкі-зборнік апавяданняў “Рунь”. ТЭАТР І МУЗЫКА: 1907-ствар.першай бел.трупы І.Буйніцкім,1911-у Вільні створ.”Белар.музыка-драматычны гурток”пад кір.Бурбіса.1912-першая пастан.”Паўлінкі”.ЖЫВАПІС: Бялыніцкі-Біруля”Зімовы сон”, “Блакітная капліца”,Рушчыц-“Зямля”,”Каля касцёла”,”Вадзяны млын”,Генрых-“Світанак на возеры”,”Надвячорак”,Пэн-“Пекар”, “Аўтапартрэт”,”Гадзіннік”,”Стары кравец”.Кругер-“На суд прафесара”,”Пісьманосец”.Драздовіч-“Брама будучыні”, “Трызна мінуўшчыны”.

33)Рэвалюцыя 1905-1907.ПАЛІТ.ПАРТЫІ: дэмакрат.лагер: РСДРП 1898.звярж.самадзярж,ствар.дэмакрат.рэспублікі.1903-раскол на бальшавікоў і меньшав. Эсеры 1902:перадача зямлі народу,знішч. самадзярж.,усталяв.дэмакратычн.федэрат.рэсп.Лідэр-Чарноў. Бунд 1897:паляпш.эканам.стан.яўр.рабочых.З 1898-уваходзіў у склад РСДРП да 2 з’езда.Сацыял-дэмакратыя Польшчы і Літвы 1900: свяржэнне самадзярж,усталяванне дэмакратычнай рэсп.Польская сацыялістычная партыя на Літве 1902:звяржэнне самадзярж, пабудова сацыялізму шляхам нар.рэвалюцыі.БСГ 1903-звярж.самадз, змена капіталістычн.ладу сацыялістычным,утварэнне на тэр.Беларусі незалежн.дэмакрат.рэспублікі. ліберальны лагер1905 кадэты:свабода ўжывання розных моў,канстытуцыйная манархія, прызнанне раўнапр усіх нар.Расіі,захав.памешчыц.землеўлад.Лідары:Мілюкоў,Шынгароў актябрысты:усеагульнае выбарчае права,гаранція грамадз.правоў і свабод,адмова існав.бел.нацыі.Лідэры:Гучкоў,Радзянка.урадавы лагер:”Саюз рускага народа”,”Партыя рускага сходу”,”Саюз Міх. Архангела”1905-1906-Самадзяржаўе,праваслаўе,народнасць. РЭВАЛЮЦЫЯ 1905-1907 Прычыны: абвастрэнне супярэчнасцей паміж сялянамі і памешч.,пралетарыятам і бурж,народам і самадзярж. Задачы р:ліквідацыя феадальных перажыткаў,вырашэнне аграрнага і нац.пытанняў.Паліцэйскі сацыялізм:Зубатаў прапанаваў узяць пад кантроль рабочырух,каб направіць яго ў эканаміч.русла і недапусціць палітычн.барацьбы.1901-створ.яўр.незалеж.рабоч.партыя.Паскараеца ідэйна-паліт.размежаванне ў грамадстве,ствар.3 лагеры:1)Урадавы-дваранства,выш.чыноўнікі з мэтай захаваць самадзярж.,2)Ліберальна-дэмакрат:сяр.бурж,памешчыкі з мэтай ліквідаваць феад.перажыткі, дзейнасць праз мірныя сродкі.3)Дэмакратычны:рабочыя,сяляне, мэта: знішч.самадзярж.,феадалізму,усталяв.дэмакрат.рэспубл. Асноўныя падзеі рэв: 9студзеня 1905-“крывавая нядзеля”.Узначаліў свяшчэннік Гапон.Сакавік-красавік-паліт.выступленні рабочых у 56 гарадах і мяст. Сакавік 1905-створаны рабочы сял.саюз,6жніўня1905- Мікалай2 падпісаў Маніфест “аб склік.заканадаўчай дзярж.думы”. “Праект Булыгіна”-адхіляліся працоўныя масы горада і вёскі. Кастрычнік 1905-усерас.кастрычніцкая паліт.стачка. 17 кастрычніка 1905-цар падпіс.маніфест аб паліт.свабодах і надзяленні дзярж.думы заканадаўчымі паўнамоцтвамі.18 кастрыч.1905-Курлоўскі растрэл, растрэл мітынгу на прывакзальнай плошчы ў Мінску(патрабавалі выканання маніфеста і вызвалення паліт.-зняволеных).Крывавыя сутычкі адбыліся ў Віцебску,Смргоні і Полацку.Кастрычніцкая стачка ахапіла 32 нас.пункты.Снежань 1905-снежаньскае ўзброен. паўст.у Маскве.Палітыч.забаст.адбываліся ў Мінску,Гомелі,Мозыры і інш.1906-спад рэвалюцыі.Выбары ў дзярж.думу:Усе выбаршчыкі падзяляліся на 4 курыі:землеўласнікі,гараджане,сяляне,рабочыя. 27 красавіка-8 ліпеня 1906-1 Дзярж.дума.Польскія памешч.патрабавалі прадстаўлення ў Літве і Беларусі шырокага абласнога самакіравання з правам вырашэння аграрн.пытання. 20 лютага-2 чэрвеня 1907-2 дзярж.дума.Левыя сілы прынялі ўдзел у выбарах.Чарнасоценцы і акцябрысты беларускіх і інш.зах.губерняў аб’ядналіся ў “Рускі акраінны саюз”,імкнуліся ліквідаваць эканамічнае панаванне і паліт. Уплыў польскіх землеўладальнікаў і яўр.буржуазіі.Аўтанамісты- польска-бел.памешчыкі,дамагаліся прадстаўлення ў Літве-Беларусі шырокага самакіравання на аснове ўсеагульнага,роўнага і таннага галасавання.3 чэрвеня 1907-роспуск 2 Дзярж.думы.Вынікі і знач. рэвалюцыі:пацярпела паражэнне;пралетарыят і сялянства набылі вопыт барацьбы;створана дзяржаўная дума;дазволена дзейнасць паліт.партый;асноўныя пыт.(аграрнае,рабочае,нацыянальнае) не вырашаны.

34)Сталып.рэформы.Грам-паліт.жыццё ў 1907-1913. ЭКАНАМІЧНЫЯ: Прычыны:Нявырашанасць аграрнага пыт., Існаванне феад.перажыткаў.Мэты:Забеспячэнне паскор.тэмпаў развіцця капіталізму ў с/г.Сродкі дасягнення:Разбурэнне сялянскай абшчыны.Забеспячэнне права сялян на асабістую ўласнасць на надзел зямлі.Вынікі:Рост буржуазнай уласнасці.Уцягванне заможных гаспадарак у таварна-грашовыя адносіны.Рост с/г вытворчасці.ПАЛІТЫЧНЫЯ: Прычыны:Рост сялянскага руху.Мэты: Разбурэнне агульнасялянскага фронту супраць памешчыкаў.Раскол вёскі і паскарэнне стварэння з ліку заможнага сялянства сельскай буржуазіі як апоры самадзяржаўя.Сродкі дасягнення:Перасяленне малазямельных сялян ва ўскраінныя р-ны Расіі.Стварэнне водрубаў і хутароў.Перасяленне рускіх сялян на казённыя землі ў Беларусі. Вынікі:Стварэнне слоя сельскай буржуазіі як апоры самадзяржаўя. Прадухіленне сацыяльнай напружанасці ў грамадстве. Асаблівасць Стал.рэформы ў Беларусі:увядзенне у 1911 земстваў у трох беларускіх(Віцебскай,Магіл.і Мінскай)і трох украінскіх губернях. У зах.губернях выбарнае земства не ўводзілася з прычыны перавагі сярод выбаршчыкаў католікаў,якіх адносілі да палякаў.

35)Бел.у час 1сусв.вайны 1914-1917. ПРЫЧЫНЫ: абвастрэнне супярэчнасцей за калоніі,рынкі сбыту тавараў,крыніцы сыравіны, сферы ўплываў.ПОВАД:Забойства ў Сараева аўстрыйскага эрцгерцага Франца Фердынанта Гаўрыілам Прынцыпам.РАМКІ ВАЙНЫ:1 жніўня 1914-3 сакавіка 1918.АДНОСІНЫ ДА ВАЙНЫ НАСЕЛЬН:1)Буржуазія,дваранства,частка рабочых,інтылігенцыі – падтрымка вайны.2)Бальшавікі-супраць вайны.Заклік.каб ператварыць імперыялістычную вайну ў грамадзянскую.3)”Наша ніва”-супраць вайны.Ваенныя дзеянні на Беларусі пач.у жніўні 1915. СТАНОВІШЧА ВА ЎМОВАХ ВАЙНЫ:1)выконванне ваенных павіннасцей,рэквізіцыі.2)цяжкае стан.у прамысловасці,сельскай гаспад.РАБОЧЫ РУХ:перавага эканамічных патрабаванняў, рознае скарачэнне колькасці выступленняў.СЯЛ.РУХ:адмова ад выканання ваенных павіннасцей.АСН.ДАТЫ: 1жніўня 1914-пач.вайны.2жніўня- размяшчэнне ў Баранавічах стаўкі вярх.галоўнакаманд.ўзброенымі сіламі Расіі.5жніўня-у бел.губернях ваеннае стан.Жнівень 1915-захоп немцамі Вілейкі.Перавод стаўкі вярх.галоўнакам.ў Магілёў. Верасень-кастр.1915-“Свянцянскі прарыў”.Германія акупір. тэр. Бел. па лініі Дзвінск-Паставы-Баранавічы-Пінск.Сакавік 1916-наступ. аперацыя рускіх войск Зах.фронту у р-не воз.Нарач.Студзень-люты 1917-на канферэнцыі белар.арганізацый у акупіраванай Вільні створ. Віленская Бел.Рада.Красавік 1917-утварэнне фронтавага каміт. Зах. фронту ў Мінску.21 ліст.1917-дагавор аб перамір’і на Зах.фронце. 3 сакав.1918-Брэст-Літ.мірны дагавор.ВЫНІКІ ВАЙНЫ:масавае бежанства,упадак с/г,спад вытворчасці,голад,разруха,эпідэміі,пагорш стан.працоўных.Лют.рэвалюцыя:Прычыны:1)пагаршэнне стан. народа,2)Аграрнае,рабочае.нац.пытанні не былі вырашаны,3)абвастр. сац.-эканам.супярэчн.з-за сусв.вайны,4)незадаволенасць палітыкай царызму.Х-р рэвалюцыі:буржуазна-дэмакрат.Рухаючая сіла:народ. 27лютага1917-перамога рэвалюцыі ў Маскве.2сакавіка-утвар. Часовага Урада.Мікалай2 адмовіўся ад улады.У выніку рэвал.у краіне усталявалася двоеўладдзе:ЧУ(улада буржуазіі),і Савета рабочых дэпутатаў.Падзеі на Беларусі: 1сакавіка-у Мінску атрымана паведамленне з Петраграда аб звярж.самадзярж.2 сакавіка- баявыя дружыны мінскіх рабочых вызвалілі палітзнявол.4 сакавіка- створана міліцыя на чале з Фрунзе; створ.мінскі савет рабочых дэпутатаў; створаны грамадскі камітэт парадку.Сваю асноўную задачу саветы бачылі ў арганізацыі рабочых і салдат,абароне іх эканамічных інтарэсаў і паліт.правоў.Саветы прызналі кіруючую ролю Петраградскага савета рабочых і сял.дэпутатаў і часовы ўрад, дапамагалі стварыць грамадскія камітэты парадку. 6 сакавіка-ЧУ перадаў уладу ў губернях і паветах камісарам. Сакавік-красавік-стварэнне Саветаў Рабочых дэпутатаў у Гомелі,Магілёве,Віцебску, Бабруйску і інш.8 сакавіка-Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў. Рэвалюцыя паклала пачатак дэмакратызацыі войска. 7-17 красавіка- 1 з’езд ваенных і рабочых дэпутатаў армій і тылу зах.фронта, было вырашана працягваць вайну з мэтай абароны рэвалюцыі.20 красавіка з’езд сялянскіх дэпутатаў.Дэлегаты выступілі за пераход зямлі ў агульнанародную ўласнасць і ўраўняльнае землекарыст.Вырашэнне агульнага пыт.адкладвалася да ўстаноўчага сходу.Лют.рэвалюцыя абудзіла палітычную актыўнасць шырокіх мас насельніцтва,гэта выкарысталі паліт.партыі для пашырэння свайго ўплыву ў грамадстве.Найбольш моцныя пазіцыі мелі бундаўцы,эсеры, меньшавікі.Актыўна дзейнічала партыя бальшавікоў.Бальшавікі выст. за раўнапраўе нацый і народнасцей,права нацый на самавызнач.Пасля рэвалюцыі ажывілася дзейнасць агульнарас. партый:кадэты,эсэры,меншавікі.ВЫНІКІ РЭВАЛЮЦЫІ: Звяржэнне самадзяржаўя, дэмаратычныя пераўтварэнні.

36)Бел.нац.рух у сакавіку-лістап.1917. У 1917 створаны: Беларуская партыя народных сацыялістаў.Праграма:аўтаномія Беларусі,канфіскацыя зямлі ў царскай сям’і і буйных польскіх памешчыкаў.Беларуская хрысціянская дэмакратычная.Падтрымка праграмы БПНС.Вясна 1917-аднаўленне дзейнасці Бел.нац.руха.Падтрымка ЧУ.25-27 сакавіка-з’езд беларускіх нац. арганізацый.Ініцыятыва-БПНС.Старшыня-Каганец. Створаны Беларускі нацыянальны камітэт.Старшыня-Скірмунт. 23-26 мая- з’езд саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў зах.вобл.у Мінску. Выбранне выканкама Заходняга абласнога савета.Чэрвень- разрыў паміж бальшавікамі і меншавікамі Мінска,утварэнне самастойнай бальшавіцкай арганізацыі, на чале з Мясніковым. Май-чэрвень- утварэнне Зах.вобласці (адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка з цэнтрам у Мінску). 8-12 ліпеня-другі з’езд белар.партый і арганізацый.Замест БНК створана Цэнтральная рада беларускіх арганізацый на чале з Лёсікам. С кастрычніка- Вялікая Беларуская рада. Праграмныя патрабаванні: развіццё нац.культуры і мовы, арганізацыя беларускага войска. 24 верасня у Маскве адбыўся 1 з’езд, большасць дэлегатаў якога прадстаўлялі БСГ.На аснове Петраградскай арганізацыі створана Беларуская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя.

37)Кастрычніцкая рэвалюц.1917. ПРЫЧЫНЫ:Эканамічны, палітычны крызіс.ХАРАКТАР:пралетарская.РУХАЮЧАЯ СІЛА: сяляне,рабочыя. Узнацнілася палярызацыя палітычных сіл. Левыя радыкальныя сілы імкнуліся “давясці рэвалюцыю да канца”, правыя – усталяваць дыктатуру. САМЫЯ ЎПЛЫВОВЫЯ ПАРТЫІ:бальшавікі, меншавікі,эсэры. 25 кастрычніка-рабочыя і па-бальшавіцку настроеныя салдаты пад кір.ЦК РСДРП скінулі ЧУ, улада перайшла да ваенна-рэвалюц.камітэту.26 кастрычніка-2 Усерасійскі з’езд саветаў: абвясціў савецкую уладу;прыняў дэкрэты аб міры і зямлі;стварыў часовы рабоча-сялянскі ўрад; выбраў заканадаўчый орган улады-усерас.цэнтр.выканкам.ПАДЗЕІ НА БЕЛАРУСІ: 26 кастрычніка-Мінскі савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў узяў уладу ў свае рукі.Згарадской турмы вызвалены больш 1000 палітзняволеных і салдат,з якіх стварылі 1-ы рэвалюцыйны полк імя Мінскага савета.Былі узяты пад кантроль пошта,тэлеграф,вакзал.Быў створаны ВРК Зах.фронту.(Старшыня-Ландар).Не ўсе прызналі новую ўладу.27 кастрычніка у Мінску створаны камітэт выратавання рэвалюцыі на чале з меньшавіком Калатухіным.Патрабаваў перадаць яму ўладу.Яго падтрымала вялікая беларуская рада.На дапамогу камітэту ў Мінск была ўведзена каўказская дэвізія,пачаліся перамогі. Бальшавікі спадзяваліся на салдат Зах.фронту. 1 лістапада ў Мінск прыбылі атрады рэвалюцыйных салдат 2-й арміі,а таксама браняпоезд на чале з бальшавіком Пралыгіным.ВРК Зах.фронту узяў усю ўладу ў свае рукі.Камітэт выратавання рэвалюцыі распушчаны. За адмову выконваць распараджэнні савецкага ўрада змешчаны з пасады галоўнакамандуючага Зах.фронту генерал Балуеў. 28 кастрычніка –усталяванне савецкай улады ў Віцебску. 30 кастрычніка- усталяванне савецкай улады ў Гомелі. Магілёў- знаходзілася стаўка вярхоўнага галоўнакамандуючага,вакол яе канцэнтраваліся антыбальшавіцкія сілы.Савецкі ўрад аб’явіў генерала Духоніна звергнутым з пасады,выконваючага абавязкі вярх. галоўнакамандуючага. 18 лістапада-Магілёўскі савет прыняў рашэнне аб прызнанні савецкай улады,стварыў ВРК,які ўстанавіў кантроль за стаўкай.20 лістапада-рэвалюцыйныя войскі на чале з Крыленкам захапілі Стаўку.Узначаліў Крыленка. 27 лістапада – створаны Абласны выканаўчы камітэт Савета дэпутатаў Зах.вобласці і фронту.Старшыня-Рагазінскі,з 1918-Мяснікоў.Для кіравання вобласцю і фронтам створаны абласны Савет Народных Камісараў на чале з Ландарам. ПЕРАЎТВАРЭННІ САВЕЦКАЙ УЛАДЫ: нацыяналізацыя прамысловасці,8-г.рабочы дзень,рабочы кантроль над вытворчасцю,канфіскацыя памешчыцкіх гаспадарак,стварэнне першых калектыўных гаспадарак сялян. 1 Усебеларускі з’езд. 5-18 снежня 1917.Удзельнічалі 1872 дэлегаты,якія прадстаўлялі ўсе колы насельніцтва. Мэта: вырашыць праблему нац.самавызнач.бел.народа. Рашэнне:Стварэнне ўсебелар.савета сялянскіх рабочых і салдацкіх дэпутатаў.Вынікі: разагнаны, частка дэпутатаў у дэпо Лібава-Роменскай чыгункі стварылі раду з’езда на чале з Лёсікам і Выканаўчы камітэт-узначаліў Серада.

38)?

39)?

40)Савецка-польская вайна 1919-1920.Рыжскі мір. 21 снежня 1918 ў Гродна Рада БНР стварыла САВЕТ ДЗЯРЖ.АБАРОНЫ на чале з Ластоўскім. Першая польска-савецкая сутычка адбылася каля Бярозы Картузскай(14 лютага 1919).Сітуацыя на Беларусі была складанай: незадавальненні сярод насельніцтва і чырвонаармейцаў вяло да паўстанняў.Старакапытаўскі мяцеж-антысавецкае выступленне 2 палкоў у Гомелі ў сакавіку 1918 пад кіраўніцтвам генерала Старакапытава. 24-26 сакавіка мяцежнікі захапілі Гомель,Рэчыцу. 29 сакавіка-чырвоная армія перамагла старакапытаўцаў. СНК Літбел не змог арганізаваць эфектыўнае супраціўленне.У сяр.сакавіка захоплены Брэст,Ваўкавыск,Слонім,Скідзель,Пінск. 21 красавіка 1919-Вільня. 8 жніўня-захоп Мінска. Верасень 1919-лінія фронта стабілізавалася па раке Беразіна.Акупацыйная палітыка:1)Ліквідацыя органаў мясцовага кіравання,аднаўленне памешчыцкага землеўлад., учынялі рабаўніцтва і гвалт.2)Багацці Беларусі раскрадаліся і перапраўляліся ў Польшчу.Палітычныя праціўнікі польскай улады падвяргаліся жорсткім рэпрэсіям.3)У культурным жацці праводзілася палітыка паланізацыі.Многія дзеячы белар.нац.руху,настаўнікі-арыштаваны,адпраўлены ў турмы.4)Дзяржаўнай мовай была аб’яўлена польская.З дзярж.устаноў,фабрык,заводаў звальняліся асобы белар.паходжання ці праваслаўныя.5)Зачынены белар.школы і ўстановы культуры. На чале апазіцыі да польскіх улад сталі беларускія эсэры.Яны заклікалі усе паліт.партыі стварыць агульны фронт барацьбы за вызваленне Беларусі.Барацьба паміж эсэрамі і прыхільнікамі польскай арыентацыі разгарнулася на сесіі Рады БНР (снежань 1919).Быў створаны новы Урад БНР на чале з Ластоўскім. Польскія улады арышставалі кіраўніцтва эсэраў і новага кіраўніка ўрада Ластоўскага.Ва ўмовах барацьбы супраць акупантаў адбываецца бліжэнне эсэраў з камуністамі. Усе партызанскія атрады эсэраў паступова аб’ядналіся ў адзіную арганізацыю – Народную ваенную самаабарону. У 1920 адбылося аб’яднанне 2 плыняў партызанскага руху-камуністычнай і эсэраўскай-створана Беларуская камуністычная арганізацыя на чале з Ігнатоўскім. “Рудабельская рэспубліка”-заснавана ў Бабруйскім павеце.Захоўвалася савецкая ўлада. Сакавік 1920-наступленне польскіх войск. Май- беспаспяховае контрнаступленне чырвонай арміі..4 ліпеня-наступл.чырв.арміі. 11 ліпеня-вызвалены Мінск.14 ліпеня-Вызвалена Вільня. Да канца жніўня чырвоная армія вызваліла тэр.Беларусі і ўступіла на тэр. Польшчы.31 ліпеня 1920-“Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ. Паход ЧА ў Польшчу не апраўдаўся,яна пацярпела паражэнне і значная частка Беларусі зноў акупіравана Польшчай. ВЫСТУПЛЕННІ СУПРАЦЬ САВЕЦКАЙ УЛАДЫ: Слуцкае паўстанне-узброенае паўст,накіраванае супраць сав.улады. З 27 лістапала па 28 снежня каля 10000 паўстанцаў утрымлівалі сваю ўладу у 15 валасцях Слуцкага,Салігорскага,Капыльскага і Нясвіжскага раёнаў.Войскі ЧА ў канцы снежня 1920 вымусілі Слуцкую паўстанцкую дэвізію перайсці польска-савецкую лінію,дзе яна была абезброена. Ввступленне Булак-Балаховіча-спроба фарміраванняў генерала скінуць сав.уладу на Беларусі і стварыць “Беларускі ўрад”.Восенню 1920 захапілі Мазыр,Пінск,Петрыкаў.У канцы 20-га г.войска разгромлена,генерал перайшоў у Польшчу. 18 сакавіка 1921-Рыжскі мірны дагавор.Белар.дэлегацыю не запрасілі,а Чарвякова,які павінен прадстаўляць Сав.Беларусь,за стол перамоў не пусцілі.

41)НЭП. 1921-1928. –Эканамічная палітыка савецкай дзяржавы,якая абапіралася на прынцыпы выкарыстання таварна-грашовых адносін і матэрыяльнай зацікаўленасці ў выніках дзейнасці.Спалучаліся прынцыпы сацыялістычнага і капіталістычнага гаспадарання.Цяжкае становішча пасля войнаў,эканамічны крызіс выклікалі рост незадаволенасці сярод насельніцтва.Мэты НЭПа:1)Пераадоленне эканамічнага і палітычнага крызіса,2)Забеспячэнне ўмоў для ўзнаўлення прамысловасці,3)Умацаванне сувязі паміж рабочым класам і сялянствам як асновы савецкай улады. сакавік 1921- 10 з’езд РКП(б),Ленін выступіў з ідэяй перахода да НЭПа. Сельская гаспад.: 1) 21 сакавіка 1921-Дэкрэт УЦВК аб замене харчразвёрсткі харчпадаткам. Ніжэйшы на 30-50%, памер вызначаўся да с/г работ, лішкамі прадуктаў селянін мог распараджацца самастойна.Усіх падаткаў было 13. 1923-натур.падатак заменены грашовым. 2) Дазвол арэнды зямлі, прымяненне наёмнай працы,развіццё кааперацыі. 3)Гандаль паміж горадам і вёскай. Прамысловасць:1)скасоўвалася паразмерная цэнтралізацыя,2)Усе прамысловыя прадпрыемствы падзелены на 4 групы:-буйныя(працавалі на аснове гаспадарчага разліку),-падлягалі часовай кансервацыі,-аддаваліся ў арэнду, -падлягалі закрыццю.3)ліквідавалася ўраўнілаўка ў аплаце рабочым. Пераважны х-р прамысловасці на Беларусі-пераапрацоўчы. Фінансы,гандаль:1)прыватны,кааператыўны,дзяржаўны гандаль канкуравалі паміж сабой, 2)1922-выпушчаны новыя дзяржаўныя грашовыя адзінкі,уведзены ў абарот савецкі чырвонец. 3)Знешні гандаль-манаполія дзяржавы. Вынікі НЭПа:1)Да 1927 адноўлена сельская гаспадарка і прамысловасць, 2)Прамысловасць:аднаўленне вытворчасці на Мінскім машынабудаўнічым і жалезаліцейным заводзе “Энергія”,льнопрадзільнай фабрыцы “Дзвіна” у Віцебску, папяровай фабрыцы “Герой працы” у Добрушы.Будаўніцтва Асінаўскай БелДрэс(1927),завода крышталю”Барысаў”,Гомельскай абутковай фабрыкі.3)пашырэнне эканамічнай свабоды садзейнічалі развіццю дэмакратычных прынцыпаў палітычнага жыцця,што аб’ектыўна супярэчыла цэнтралізацыі і прывяло да згортвання НЭПа. Зачэпка:хлебанарыхтоўчы крызіс 1927-1928.

42)Грамадска-паліт.жыццё ў гады НЭПа.Палітыка беларусіз. Увядзенне НЭПа патрабавала дэмакратызацыі ўсяго грамадска-палітычнага жыцця.Бальшавікі звязвалі яе з узмацненнем сваіх пазіцый у грамадстве.Такія дзяржайныя і грамадскія арганізацыі як Саветы,прафсаюзы,Камуністычны саюз моладзі,разглядаліся ў якасці праваднікоў ідэй камуністычнай партыі сярод насельніцтва.З мэтай узмацнення пазіцый бальшавікі аб’явілі ў 1923 амністыю беларускім паліт.і культурным дзеячам,якія не прым.актыўн.удзелу ва ўзброенай барацьбе з савецкай уладай. 1924-бел.эсэры аб’явілі аб самароспуску. 1925-роспуск Рады БНР. Беларусізацыя-палітыка,якая садзейнічала нац.-культ.развіццю Беларусі у 1924-1929.На тэр.Беларусі дзярж. мовамі прызнаваліся беларуская,руская,яўрэйская,польская. Мэты: 1)Перавод навуч.ў школах пераважна на бел.мову. 2)Перавод дзярж. апарату на бел.мову. 3)Перавод часцей Чырвонай арміі на бел.мову і ўкамплектаванне іх беларусамі. 4)Вылучэнне беларусаў на адказную работу. 5) Стварэнне сістэмы выш.адукацыі. 6)Арганізацыя навукова-даследчай дзейнасці па усебаковаму вывучэнню Беларусі.7)Выпуск газет, часопісаў,падручнікаў і кніг на бел.мове. 8)Развіццё бел.літ-ры.

Значэнне: садзейнічала развіццю бел.мовы і культуры, садзейнічала навукова-даследчаму вывучэнню Беларусі, садзейнічала ўмацаванню нац.свядомасці беларусаў. Прычыны згортвання: вяртанне да ідэалогіі сусветнай рэвалюцыі,адмова ад нэпа,уніфікацыя і цэнтралізацыя дзярж.кіравання і культурнага развіцця. 1926-аформілася таварыства “Прэч непісьменнасць”.Старшыня-Чарвякоў. 1926-ЦВК і СНК БССР прынялі пастанову “Аб увядзенні ўсеагульнага абавязковага навучання”. Прафесійная адукацыя станаўленне і развіццё навукі: 30 кастрычніка 1921-адкрыццё БДУ. першы рэктар-Пічэта.1925-Беларуская дзяржаўная акадэмія сельскай гаспадаркі.1925-1926-камуністычны універсітэт у Мінску,Бел. ветэрынарны інстытут у Віцебску. Да 1937 налічвалася 23 ВНУ.1922-створаны ІнБелКульт.

43)?

44)БССР у перыяд усталявання таталітарызму(1928-1939). На мяжы 20-30г.характэрнымі рысамі грамадскага жыцця стала: 1)усталяванне аднапартыйнай паліт.сістэмы; 2)зрошчванне партыйнага і дзяржаўнага апарату; 3)Татальная цэнтралізацыя кіравання ўсімі сферамі грамадскага жыцця; 4)Адміністрацыйна-камандныя метады ў спалучэнні з дзярж.тэрорам. 5)Укараненне марксісцка-ленінскай ідэалогіі сярод насельніцтва, 6)Усеагульны кантроль дзяржавы над асобай,7)Абмежаванне ўлады саветаў, 8)Выхад карных органаў з падпарадкавання законам і грамадству.9) Выкананне камсамолам ролі памочніка Кампартыі у галіне ўплыву на моладзь.З сяр.30-х г. у рэспубліцы штучна ўмацоўваецца рэжым асабістай улады ці культу асобы. У 1936 была прынята Канстытуцыя СССР,названая Канстытуцыяй “перамогшага сацыялізму”,у якой абвяшчаўся шэраг дэмакратычных правоў і свабод,у тым ліку права выбіраць і быць выбраным у дзяржаўныя органы ўлады,але гэта на самой справе не ажыццеўлялася. Канстытуцыя БССР 1937: фармальна пашырала дэмакратычныя правы і свабоды, заканадаўча замацавала ўсеагульнае прамое і тайнае выбарчае права, аформіла існаванне аднапартыйнай палітычнай сістэмы на чале з КПБ. Палітычныя рэпрэсіі:Асаблівае значэнне для рэжыму меў тэрор, рэпрэсіі супраць народа.Для абгрунтавання неабходнасці насілля ўсе шырэй выкарыстоўваўся тэзіс аб абвастрэнні класавай барацьбы. Рэпрэсіі былі патрэбны кіруючаму слою па шматлікіх прычынах: 1)Яны дазвалялі спісваць пралікі ў эканоміцы і сацыяльнай палітыцы, 2)Далі мільёны бясплатных рабочых, 3)Стварылі атмасферу страху, 4)Магчымасць знішчыць палітычных праціўнікаў. У 1937 была пушчана ў ход версія, што ў Беларусі дзейнічае разгалінаванае антысавецкае падполле,нацыянал-фашысцкая арганізацыя на чале з кіраўнікамі Рэспублікі- Гікалам,Чарвяковым,Галадзедам. У выніку масавых чыстак і паліт.тэрору рэспубліканская партыйная арганізацыя страціла больш 40% свайго складу, былі рэпрэсіраваны 99 першых сакратароў райкомаў КПБ. Берман,Цанава,Наседкін, Рапапорт-наркомы унутраных спраў (актыўна праводзілі кампаніі барацьбы з т.званымі “ворагамі народа”).На беларускую інтэлігенцыю павесілі ярлык “нацыянал-дэмакратызму”,пад якім разумелі “варожую ідэалогію і практыку,контррэвалюцыйную плынь”.Іх параўноўвалі з нацыянал-фашыстамі.Супраць бязвінных людзей была арганізавана кампанія.Вяршыня кампаніі супраць нацдэмаў-свабрыкаваная справа “Саюза вызвалення Беларусі”. Творчыя дзеячы культуры Беларусі забітыя сталінскім рэжымам- Глебка(паэт),Лынькоў(празаік),Глебаў(скульптар),Платонаў(акцёр), Дудар(паэт),Зарэцкі,Гарэцкі(празаікі) і інш.Увогуле ахвярамі сталінскіх рэпрэсій сталі звыш 250тыс. жыхароў Беларусі.

45)?

46)?

47)Культура 20-30г.20ст. Наука:

1922-открытие Инбелькульта

1928-реорганизация Инбелькульта в Бел.Акаденмию наук

Образование: 1921-БГУ,ректор Пичета

1922-открытие в Минске гос.библиотеки

1926-Введение всеобщего образования детей

1933-постановление “Об изменении и упрощении правописания”

Театр: 1920-Бел.Гос.Академический театр

1926-В Минске начал деятельность Гос.еврейский театр БССР

1926-Бел.Гос.Драм.театр в Витебске

1933-открытие в Минске Гос.русского драмматического театра

Литература: 1920-е: публикация поэм Я.Коласа “Новая земля”, “Сымон-музыка”,повести “У глыби Палесся”-второй части эпопеи “На ростанях”. Создание Купалой поэмы “Безназоунае”.

1930-е: Создание Я.Коласам повести “Дрыгва”, Я.Купалой поэмы “Над ракой Арэсай”, М.Горецким романов “Камароуская хроника” и “Виленския камунары”,Лыньковым повести “Миколка-паравоз”, Я.Мавром повести “Палеския рабинзоны”.

Музыка: 1922-Постановка первой бел.оперы Чуркина “Освобождение труда”, 1927-Основание в Минске гос.симфонического оркестра

1932-Открытие в Минске Бел.Гос.Консерватории

1933-Открытие в Минске Бел.гос.театра оперы и балета.

1937-1938-Открытие в Минске Бел.гос.филармонии.Создание бел. опер Тикоцкого “Михась Падгорны”, Туренкова “Кветка шчасця”, Богатырёва “У пушчах палесся”, первого национального балета Крошнера “Салавей”.

Кинематограф: 1924-созд.Бел.гос.управления по делам кинематографии и фотографии.

1928-первый бел.худ.фильм “Лясная быль” реж.Тарич

1928-открытие в Ленинграде киностудии “Советская Беларусь”

конец 1930-х-перевод киностудии “СБ” в Минск.Появление звука.

Изобразительное искусство:

1920-е:созд.Волковым картин “Кастусь калиновский”,”Партизаны”

1930-е:Создание Ахремчиком картин “Подписание манифеста об образовании БССР”, Бялыницким-Бирулей пейзажей весны и др.

Архитектура:1930-е:Строительство в Минске по проектам Лангбарда Дома правительства, Дома красной армии,главного корпуса Академии наук,здания театра оперы и балета.

48)?

49)Беларусь у час вял.айч.вайны. Асноўныя падзеі ВАВ у 1941 на тэр.БССР: 22чэрвеня-20 ліпеня-абарона Брэсцкай крэпасці,

27 чэрвеня-15 ліпеня-абарона г.Полацка

28 чэрвеня- захоп немцамі Мінска

3-26 ліпеня-абарона г.Магілёва

10 ліпеня-10 верасня- Смаленская бітва.

14 ліпеня- першае прымяненне рэактыўных установак “Кацюша” у р-не г.Орша,батарэяй камандаваў капітан Флёраў

19 жніўня-захоп Гомеля, 22 жніўня – захоп Мозыра

канец жніўня- акупацыя ўсёй тэр.Бел.

Гаўрылаў,Кіжаватаў,Наганаў,Фамін,Зубачоў-абаронцы Бр.крэпасці

Гастэла,Бурдзянюк,Скарабагатаў,Калінін –экіпаж самалёта,які накіраваў падбітую машыну на варожую баявую тэхніку ў р-не Радашковічаў. Раманаў-генерал-маёр,камандзір 172 стралковай дэвізіі,якая трымала абарону Магілёва. Куцепаў-палкоўнік,камандзір стралковага палка,які вызначыўся ў р-не Магілёва.Коўзан-лётчык,які здзейсніў першы паветраны таран пры вызваленні Гомеля,адзіны ў свеце лётчык,які здзейсніў 4 паветраных тарана і застаўся жывым.

Русіянаў-генерал-маёр,камандзір 100 стралковай дэвізіі, якая вызначылася пры абароне г.Мінска,стала першай гвардзейскай у Чырвонай Арміі. 23 чэрвеня-29 жніўня 1944-беларуская наступальная аперацыя “Баграціён”.У аперацыі удзельнічалі войскі: - 1-ы беларускі фронт-камандуючы Ракасоўскі

- 2-і беларускі фронт-кам.Захараў

- 3-і беларускі фронт – кам.Чарняхоўскі

- 1-ы прыбалтыйскі фронт – кам.Баграмян,

- дняпроўская флатылія і партызаны.

26 чэрвеня-вызвалены Віцебск,затым Орша.

3 ліпеня-вызваленне Мінска

Бурдзейны-яго танкавы корпус завязаў баі на ўсходняй ускраіне Мінска, Колычаў-вызначыўся ў баях на вуліцах горада,захапіў мост праз Свіслач,па якому савецкія танкі прайшлі ў цэнтр горада.

28 ліпеня - вызвалены Брэст

Гаравец - збіў у адным з баёў на Курскай дузе 9 варожых самалётаў.

Даватар – Абаронец Масквы,камандзір кавалерыйскага корпуса.

Смалячкоў –Удзельнік абароны Ленінграда,снайпер,знішчыў 125 гітл.

Купрыянаў - Пры вызваленні Латвіі закрыў сваім целам варожы дзот.

Трусналобава-Марчанка-вынесла з поля бою больш за 140 цяжкапараненых байцоў, застаўшыся без рук і ног,яна навучылася зноў хадзіць і пісаць.Нарадзіла дзяцей.

Лук’яновіч-Вярнуўшыся на фронт пасля 3 ранення выратаваў пры штурме Берліна нямецкую дзяўчынку, а сам быў смяротна паранены.

16 сакавіка 1945-Берлінская аперацыя

8 мая-Германія падпісала акт аб капітуляцыі.

9 мая- Дзень Перамогі

50)?

51)?

52) Аднаўленне народнай гаспадаркі. Прамысловасць:

Асаблівасці аднаўлення прамысловасці ў БССР: Атрымана дапамога ад астатніх рэспублік СССР, атрымана частка германскіх рэпарацый, развіццё выключна цяжкай вытворчасці. 21 жніўня 1943- пастанова “Аб неадкладных мерах па аднаўленню гаспадаркі ў раёнах вызваленых ад нямецкай акупацыі”.

1944-адноўлены 196 машынабудаўнічых прадпрыемствы.Рамонт і выпуск ваеннай тэхнікі.Мінск: станкабудаўнічы,вагонарамонтны, аўтазборачны, авіяцыйны, 1945 “Гомсельмаш”,Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат,Добрушская папяровая фабрыка “Герой працы”,Віцебская швейная фабрыка “Сцяг індустрыялізацыі”.

1946-закон аб пяцігадовым плане аднаўлення і развіцця народнай гаспадаркі на 1946-1950. Накірунак развіцця: Паскораны рост машынабудавання, металаапрацоўкі,энергетыкі,паліўная прамысловасць,вытворчасць буд.матэрыялаў.

1947-першую прадукцыю выпусціў Мінскі мотавелазавод.

1950-Мінскі трактарны завод пачаў выпуск трактароў “Кіравец”.

1950-прамысловасць перавысіла даваенны ўзровень на 15%.

Сельская гаспадарка: Панесла вялікія страты.У 1945 пасяўныя плошчы складалі 74% ад даваенных,валавы збор збожжа 30% даваеннага. Асаблівасці аднаўлення:

- захаванне камандна-адміністрацыйных метадаў кіравання

- захаванне калгаснай формы сельскагаспадарчай вытворчасці

- развіццё матэрыяльна-тэхнічнай базы сельскай гаспадаркі

- правядзенне калектывізацыі ў Зах.Беларусі

- пашырэнне пасяўных плошчаў.

1947-адмена картачнай сістэмы.

53)Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё Беларусі (друг.пал.1940-п.п.1950). Асноўныя рысы:1)Існаванне сталінскага паліт.рэжыма,2)Існаванне одной паліт.партыі,3)Адсутнасць шматпартыйнасці,4)Працяг рэпрэсій.Палітычная сістэма БССР:

1)КП(б)Б-паліт.партыя,якая фактычна выконвала ф-цыі заканадаўчай і выканаўчай улады. 2)Саветы рабочых і сялянскіх дэпутатаў- арганізацыя дзяржаўнага кіравання і грамадскага жыцця. 3)Прафсаюзы – арганізацыі працоўных на выкананне вытворчых планаў і пяцігодак,аднаўленне народнай гаспадаркі,сацыяльная ахова правоў працоўных. 4)Камсамол арганізацыя моладзі на выкананне планаў аднаўлення, ідэйна-выхаваўчая работа сярод моладзі.1951-камсамол у БССР налічвала 442 тыс.чалавек. Кіруючую ролю у грамадскім жыцці выконвала камуністычная партыя.Усе пытанні палітычнага,гаспадарчага,культурнага жыцця рэспублікі знаходзіліся пад строгім кантролем парт.камітэтаў.

1946-выбары ў вярхоўнв савет СССР.

1947-выбары ў вярхоўны савет БССР.

1948-выбары ў мясцовыя саветы.

Панамарэнка-першы сакратар ЦК КП(б)Б,старшыня савета міністраў. У гады вайны начальнік цэнтральнага штаба партызанскага руху, карыстаўся вялікім аўтарытэтам у мясцовых партызанскіх кадрах. студзень 1947-першым сакратаром КП(б)Б прызначаны Гусараў.

Гусараў-рускі ,20 гадоў у кампартыі,кіраваў з 1947-1950.Актывізацыя барацьбы з нацыяналізмам, буржуазнымі плынямі ў культуры, разгортванне суцэльнай калектывізацыі ў зах.абласцях Беларусі. Мірнае жыццё аспрочвалі рэпрэсіі.Цанава-узначальваў рэпрэсійную машыну НКУС у БССР.Застрэліўся ў 1955 у народзе вядомы як “Лаўрэнцій”2. Ахвярамі рэпрэсій сталі:міністр асветы БССР Саевіч, прэзідэнт акадэміі навук БССР Жэбрак.На сфальсіфікаванай падставе ў турму кінуты многія мінскія падпольшчыкі,партызанскія сувязныя, былыя ваеннапалонныя.На тэрыторыі Зах..Бел.вялася барацьба з атрадамі арміі Краёва.Менавіта тут бачылася НКУС гняздо нацыяналізму і кулацтва.Быў арыштаваны шэраг дзечаў кампартыі Зах.Белар.:Барацьба з нацыянальным рухам: 1946- у Слоніме створана Беларуская патрыятычная арганізацыя “Чайка”.Мэта: абарона нацыянальных правоў і свабод,барацьба за развіццё Беларускай культуры,мовы,гісторыі. 1949-9 з’езд камуністычнай партыі Беларусі. 1950-выбары ў вярхоўны савет БССР.Першы сакратар ЦК КП(б)Б. 1952-9 з’езд ВКПБ-перайменаваны ў КПСС.

Культура. Асноўныя рысы развіцця культуры: 1)Ажыццяўленне прынцыпа партыйнасці, 2)Ажыццяўленне метада сацыяльнага рэалізма, 3)Правядзенне рэпрэсій сярод інтэлігенцыі па палітычных матывах, 4)Антырэлігійная палітыка. Развіццё навукі і культуры было падвергнута жорсткаму эдэялагічнаму ціску,падзел на сацыялістычную і капіталістычную. Жэбрак-беларускі генетык і селікцыянер-узначальваў АН БССР.Апублікаваў ў замежным друку артыкул з крытыкай Лысенка,за гэта быў абвінавачаны ў антыпатрыятызме аднавіў сваю дзейнасць пасля Смерці Сталіна.Вядомы гісторык Улашчык быў арыштаваны тры разы.

1947-першым сакратаром ЦК КП(б)Б стаў Гусараў, пачалася кампанія па барацьбе супраць нізкапаклонства перад Захадам Беларускага нацыяналізма.Для кантроля над культурай у 1947 у ЦК КП(б) быў створаны аддзел культуры.Ён сачыў за выкананнем партыйных дэрэктыў,пастановы ЦК ВКП(б) аб часопісах “Звязда”, “Ленінград” (уклон ад сацыялістычнага рэалізму).Літаратура: 1)Тэма вайны: Куляшоў “Сцяг брыгады”, К.Чорны “Млечны шлях”, І.Мележ “Мінскі напрамак”, І.Шамякін “Глыбокая Плынь”, Я.Колас “Рыбакова хата” 2)Тэма мірнага жыцця: І.Шамякін “У добры шлях”, Я.Колас “На ростанях” Тэатр:Вядомыя акцёры Глебаў,Платонаў. Тэатр оперы і балета-вядомая спявачка Александроўская. Камедыя К.Крапівы “Мілы чалавек”, п’еса Маўзона “Канстанцін Заслонаў”, Кучара “Заложнікі”, Макаёнка “Выбачайце,калі ласка”.Спектаклі Я.Купала “Раскіданае гняздо”,Крапівы “Пяюць жаваранкі”.Музыка:

Створаны дзяржаўны акадэмічны народны хор БССР на чале з Цітовічам.Оперы: Багатыроў “Надзея Дурава”, Цікоцкі “Алеся”. У 1948 было асуджана антынароднае напраўленне ў музыцы да якога прылічвалі Шастаковіча,Пракоф’ева,Хагатурана. Мастацтва: тэма вайны: Волкаў “Мінск 3 ліпеня 1944”, Зайцаў “Стаяць насмерць”, Хрусталёў “Канстанцін Заслонаў”,Шыблеў “Пленных вядуць”, Сухаверхаў “За родную Беларусь”, Ахрэмчык “Абаронцы Брэсцкай крэпасці”.Архітэктура,скульптура: Вядомыя скульптары: Азгур, Бембель. Архітэктары: Вайнаў,Караль,Паруснікаў.

54)Спроба дэмакратызацыі усіх сфер жыцця 50-60г.20ст. Культура. Середина 1950-х явилась началом нового этапа и для белорусской культуры. Развитие образования в этот период характеризуется попытками многочисленных реформ и реорганизаций.С 1958 вместо всеобщего семилетнего образования вводились восьмилетнее.Была проведена реорганизация средних школ в общеобразовательные 11-летние с производственным обучением.Однако в 1964 школы вновь были переведены на десятилетний срок обучения.Такая структура сохранилась на протяжении 20лет-до 1984,когда перешли к системе образования с шестилетнего возраста и произошло возвращение к одиннадцатилетней школе.Характерная черта этого времени – развитие фундаментальных исследований(в области физики, математики,биологии итд).Основу фундаментальных исследований была заложена в период(1952-1969),когда АН БССР возглавлял известный белорусский биолог Купревич.Середина 1950 характеризовалась активизацией литературного процесса.Многие известные писатели и поэты(Сергей Граховский,Станислав Шушкевич и др).Многие направления литературной деятельности сохранили свое значение,но их содержание,направленность значительно изменились.Так,в военной прозе главной темой становится тема человека на войне.Психологическая насыщенность характеризует произведения Быкова («Альпийская баллада», «Журавлиный крик»,»Третья ракета»идр),И.Науменки, И.Чигринова.Документальной правдивостью и эмоциональностью впечатляют книги Адамовича(«Хатынская повесть», «Война под крышами»),Алексиевич(«У войны не женское лицо»),И.Мележа( «Военные дневники»).Историческая тема в белорусской прозе нашла своё яркое воплощение в произведениях Короткевича:»Дикая охота короля Стаха»,«Чёрный замок Ольшанский» идр.В жанре поэзии: П.Бровка,П.Глебка,Н.Гилевич,Р.Бородулин,О.Лойко и мн.др.

Широкую известность приобрел Бел.гос.театр оперы и балета. Оперы “Алеся”Тикоцкого,”Зорка Венера”Семеняки, “Альпийская баллада” Глебова,”После бала” Вагнера.В целом в начале 1960-х начинается обновление белорусского искусства.Беларусь переживала культурный подъем,событием которого стало и открытие Белорусского государственного-театрального института. Доминирующей тенденцией в искусстве становится монументализм. В жанре скульптуры это предопределило появление мемориальных комплексов “Хатынь”,”Прорыв”,”Брестская крепость-герой”, Курган Славы. Во второй половине 1950-80-в Беларуси появляются новые города:Солигорск,Новополоцк,Светлогорск.1960-1980-стремительное развитие радио,кино, телевидение. Купревич-Белорусский ботаник.С 1952 по 1969 президент АН БССР.Приложил много усилий для возобновления исследований в области генетики и цитологии,для становления фундаментальной науки в Беларуси. Борисевич-окончил БГУ,физик.С 1969 по 1985 президент АН БССР. Лауреат Ленинской премии за исследования в области спектроскопии, люминесценции и квантовой электроники. Макаёнок Белорусский драматург.Участник ВОВ.Первые его произведения были посвящены классовой борьбе. Дударев Белорусский писатель, драматург, театральный деятель.

55)?