Структуралы дискуссияне тәртипкә китерү ысуллары

1 - Түгәрәк буйлап сөйләшү(Разговор по кргу.).

«Карусель». Укучылар үз фикерләрен түгәрәк буйлап утырып әйтәләр һәм һәрберсенә 3минуттан күбрәк вакыт бирелми. Укытучы интсрукция бирә:

- тема буенча үзеңнен ирекле булган ассоөиаөиялзрне әйтү;

- бу проблеманы чишү карарын әйтергә һәм үз фикереңне расларга;

- укытучы белән башланган һәм тәкъдим ителгән фикерне тәмамларга.

2 - Парлап эшләү.

« Гомуми тавыш». Һәр катнашучы узенең күршесенә таба борыла һәм берничә минут аның белән проблеманы чишә. Бу күнегүнең максаты буларак үз күршеңә сораулар бирү һәм аның фикерен кешегә әйтү була ала.

«Тәгәрмәч». Укучылар ике түгәрәккә бүленәләр: эчке һәм тышкы. Эчке түгәрәктә торган балалар, тышкы түгәрәктә торган балаларга таба әйләнәләр һәм парлар барлыкка килә. Шулай итеп балалар 30-60секунд буена аралашалар. Вакыт беткәч, ике түгәрәктәге балалар да, ун якка таба күчәләр һәм икенче кеше белән пар булалар.

3 - Төркемнәрдә эшләү.

«Дум» (Аквариум). Катнашучылар 3-5кешедән торган төркемнәргә бүленәләр һәм проблема турында фикер аралышалар. Соныннан гомуми фикергә киләләр һәм группадан бер кеше гомуми фикерне әйтә.

«Диспут». Дискуссиядә катнашучылар проблемага карата ике кара каршы точка зренияне билгелиләр һәм төркмнәргә бүленәләр - бер караш ноктасы тарафдарлары һәм икенчеләре. Төркемнәр сыйныфның төрле почмакларына утырышалар. Шуннан соң башта бер төркемнең (член группы) чыга һәм аларның точка зренияләрен аңлатып бирә. Соңыннан икенче төркем (член группы) чыга һәм беренче төркемнең точка зрениясен каршы кага. Аннары тагын беренче төркемнең__чыга һәм яңа аргуменлар китерә. Һәм диспут шулай бара...пока какая нибудь из команд не убедит другую.

«Дебатлар». М.Кларин бу форманы болай тасвирлый: «Адан әзерләнеп куйган катнашучыларның чыгышлары – кара каршы килгән ике команда. Һәр команда вәкиле үз чыгышын ясый, соңыннан командаларның вәкилләре бер-берсенә сораулар бирә алалар».

«Ток-шоу». Бу дискуссия «симпозиум» рәвешендә оештырыла. Берничә кеше үзләренә эксперт рольләрен алалар һәм дискуссия темасына чыгыш әзерлиләр .Экспертларны тыңлап бетергәч, тамашычылар аларга сораулар бирәләр һәм бәхәс башланып китә.

Дискуссиядә укытучының бурычы- бу педагогик бәйләнештә үз ролен киметү һәм катнашучыларның рольләрнең әһәмиятен күтәрү. Аның иң мөһим максаты- фикер алышу процессын оештыру, һәр катнашучының күңелен күтәрү, бүтәннәрнең фикерен тыңлау, (стимулировать каждого

соотносить и оценивать свои ценности и смыслы с предлагаемы-

ми, определиться каждому со своей позицией по тезису и теме дис-

куссии, не становясь то же время главным судьей или “истиной в

последней инстанции .......как нибудь,если сможешь))))

Дискуссиянең ахыры

Укытучы барлык катнашучыларга рәхмәтен белдерә ала, дискуссиядә актив катнашкан кешеләрне билгели, аерым рәхмәтен игътибар белән тыңлаучыларга һәм пассив булган укучыларны дискуссиягә керткән кешеләргә әйтә ала. Шуның нәтиҗәсендә, балалар “уңай кире элемтә алалар”, шунлыктан алар осталыкларын киләсе дискуссиядә күрсәтә алырлар.

Катнашучыларны дәртләндерү өчен, аларга мондый параментлар буенча дискуссияне бәя бирергә тәкъдим итәргә була:

1.Сез дискуссия белән канәгатьме?

2.Дискуссиядә нәрсә уңышлы килеп чыкты?

3.Сезнең уйлавыгызча, нәрсәләр килеп чыкмады? Нигә?

4.Дискуссия барышында нинди бәхәсләр туды? Сез аларны ничек хәл иттегез?

5.Барлык кешеләрнең дә дискуссиядә катнашырга мөмкинлеге бар идеме?

Билге бирүнең берничә формалары бар – һәр пунк буенча кыскача фикер алышу, сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап бирү һәм соҗыннан нәтиҗәләр чыгару һ.б. Билгеләү өчен сорауларны плакатка язып, класстагы диварга элеп куярга мөмкин.

Дискуссияне алып баручыга киңәшләр

- Ышаныч һәм дуслык атмосферасын сакларга тырышыгыз;

- Барлык катнашучылар проблеманы аңлавына инаныгыз(какое там окончание??);

- Дискуссиягә күбрәк катнашучыларны тартыгыз;

- Балаларга җавапны уйлап бетерергә вакыт бирегез;

- Һәр җавапка игътибарлы булыгыз;

- Фикерләү барышын үзгәртегез (фикерне киңәйтегез, икенче юнәлеш бирегез);

- Балаларга аныклаучы сораулар бирегез(уточняющие вопросы);

- Балаларны нигезсезлекле гомумиләштерүдән кисәтегез.

Нәтиҗә

Дискуссия тәрбия методы буларак - билгеле проблема буенча карашлар белән алышу. Бу карашлар үзеңнең шәхси һәм катнашучыларның фикерләренә таяна. Дискуссия - укытучылар белән укучыларның төрле харктердагы планлаштырылган мәсьәләләрне, эшләрне тигез хокуклы тикшерүе ул. Кешеләр алдында ниндидер сорау туа, һәм һәр кешенең башта моңа карата үз җавабы була. Дискуссия барышында, катнашучылар куелган сорауга яңа, барлык якларны да канәгатьләндерә ала торган җавап уйлап табалар. Нәтиҗә буларак гомуми килешү, иң яхшы аңлау, мәсьәләгә яңача караш, уртак чишелеш торырга мөмкин.

Дискуссиядә катнашучы һәркем теләсә кайсы башка катнашучыга мөрәҗәгать итүдә ирекле, дискуссия- күп адреслы аралашу. Дискуссияне оештыру өчен, түземсезлек байлыгы булырга тиеш. Ул төрле формаларга: конференөия, сыйныф сәгате, эшлекле уеннарга кертелергә мөмкин.

Яхшы уздырылган дискуссия зур укыту һәм тәрбияләү кыйммәтен үзендә туплый, проблеманы тирән аңларга, үзеңнең позицияңне якларга, калган кешеләрнең фикерләрен исәпкә алырга булыша. Шулай ук балаларда креативлыкны һәм иҗатны үстерә.