37. Келіспеушіліктің пайда болу себептері.

Барлық к/дің бірнеше себептері болады. К/тің негізгі себептеріне бөлуге бағытталған ресурстардың шектеулілігі, жұмыстың өзара байланыстылығы, мақсаттардың, құндылықтар мен көзқарастардың әр түрлілігі, білімділі, мінез-құқлық, т.б. ерекшеліктері, сондай-ақ нашар коммуникация б.т.

Ресурстарды бөлу. Ең үлкен деген ұйымдардың өзінде ресурстар шектеулі болады. Басшылық ұйымның мақсаттары нәтижелі болуы үшін, материалдарды, адами ресурстарды, қаражатты топтар арасында қпалай бөлу керектігін шешуі тиіс. Белгілі бір басшығы, топқа ресурстардың көп мөлшерін бөлу, басқараларға аз мөлшердің түсетінін білдіреді. Мысалы, университт қай факультетке оқу-құралдары үшін қаражатты көбірек беру немесе қай кафедра белгілі бір конференцияны өткізуге артықшылық алады деген сияқты шаралар нәтижесінде к/ке әкелуі мүмкін, себебі адамдар әрқашан көбірек алуға ұмтылады.

Тапсырмалардың өзара тәуелділігі (взаимозависимость задач) – бұл бір мақсатты жүзеге асыруды көздеген топтың өзара тәуелділігінің нәтижесінде пайда болған к/тің бір себебі. Яғни бір іс барысында белгілі адам, топ басқа адамдардың ісіне тәуелді болып отыруы к/ке әкелуі мүмкін. Мысалы, өндіріс бөлімшесінің басшысы өз қарамағындағылардың төмен нәтижелерінің себебін тез арада технологияны дұрыстамайтын жөндеу бөлімшесінен көруі мүмкін. Жөндеу бөлімшесі өз кезегінде бар кінәні уақытында керек мамандардмен қамтамасыз етпеген кадр бөлімшесінен көреді, бұл үрдіс ары қарай созыла береді. Ұйымның құрылымының ерекшеліктері де к/тің пайда болуына септігін тигізеді. Бұл әсіресе бір басшылық қағидасы сақталмайтын матрицалық құрылым кезінде ерекше айқын болады. Сондай-ақ к/к функционалдық құрылым барысында да пайда бола алады, себебі бұл жерде әр топ өз қызметін, мақсатын ғана іске асыруды көздейді. Бұл мәселені шешудегі басты жол – бар жекелей басшылар үшін ортақ бір басшының болуы.

Мақсаттардың айырмашылығы. К/тің болу мүмкіндігі ұйымның мамандануы артқан сайын және бөлімшелерге бөлінген кезде арта түседі. Маманданған бөлімшерлер өздері жеке мақсаттарды қалыптастырады, және бұл мақсатты ұйымның мақсатынан артық көруі мүмкін. Мысалы, тауармен қамтамасыз ету бөлімшесі көбірек шикізат пен материал сатып алуды мақсат етеді, сол кезде қаржы бөлімшесі өз капиталын арттыру үшін бұл қаражатты инвестицияға салғысы келуі мүмкін. Яғни ортақ бір мақсаттың болмауы к/ке әкеледі. Тағы осыған ұқсас мысал, егер тұтыну бөлімшесі бәсекелесттікке қабілетті болу және сатылымды арттыру үшін тауарлардың жаңа түрлерін шығаруды жөн көрсе, өндіріс бөлімшесі қалыптасқан номенклатурадағы тауарлар әрқашан сұранысқа ие деп есептеуі мүмкін, т.с.с.

Таным мен құндылықтардың айырмашылығы. Белгілі бір жағдай туралы таным оған жетуге деген құлшынысқа байланысты. Кейде адамдар объективті түрде міселені қарастырудың орнына, ьопқа, адамдарға қолайлы тұрғыдан мәселені бағалайды. Мысалы, тұтыну, кадрлік қызмет және тұтынушылармен байланыс бөлімдерінің басшыларын бір мәселені шешуді сұрапты, сонда олар бұл мәселені тек функционалдық бөлімше ғана шеше алады депті. Құндылықтардың әртүрлілігі – к/тің өте кең тараған себебі. Мысалы, қарапайым жұмысшы өз ойын кез келген уақытта айтуға құқылы деп ойласа, басшы тек жұмысшыға сөз бергенде сөйлеуі керек деп ойлайды, ол тек өз жұмысын адал істесе болғаны. Білімділігі жоғары персонал бостандық пен тәуелсіздікті бағалйды. Әдетте к/тің бұл себебі университеттерде, денсаулық орталықтарында, қайырымдылық қорларында, т.с.с. кең тараған.

Жеткіліксіз немесе қанағаттанбаушылық коммуникация – к/тің себебі ақпаратың нашар берілуі болатын тип. Бұл тип өзара байланысты адамдар, топтар арасындағы түсініксіз ақпараттың катализаторы сияқты. Бұл әсіресе басшы мен жұмысшылар арасында көп кездеседі.

Мінез-құлықтағы және өмірлік тәжірибедегі айырмашылықтар – к/тің пада болуына, ушығуына себеп. Әдетте үнемі кез келген сөзге қарсы жүретін, агрессивті, кекшіл адамдар болады, және осындай адамдар өз маңайында к/ті орта қалыптастырады. Зерттеулер көрсеткендей, әдетте автократты, догмалық мінезі бар адамдар өзін-өзі сыйлауға емес, к/ке бейім келеді. Сондай-ақ дүниетаным, жас аралығы, білім деңгейі, стаж, өмірлік тәжірибе, құндылық, т.б. аралықтарындағы айырмашылық к/ті тудыруға себепші болады.