- •1.Экономикалық теорияның зерттеу пәні, зерттеу пәні бойынша көзқарастар эволюциясы.
- •3. Экономикалық теория қызметтері.
- •4.Экономикалық құбылыстарды танып білу әдістері.
- •5.Экономикалық теория мектептері.
- •6. Өндіріс және оның факторлары.
- •7.Өндіріс факторларын тиімді пайдалану
- •9. Өндірістік мүмкіндіктер шекаралары
- •10. Өндіріс және ұдайы өндіріс
- •12. Экономикалық жүйе: түсінігі мен типтері.
- •13. Меншіктің обьектілері мен субьектілері,экономикалық категориясы
- •14. Меншік құқығының экономикалық теориясы
- •15. Меншік типтері мен формалары
- •16. Меншікті жекешелендіру мен мемлекетсіздендіру процестерінің экономикалық мазмұны,кезендер,формалар
- •17. Натуралды және тауарлы шаруашылықты салыстырмалы талдау.
- •Кемшіліктері
- •18.Тауар өндірісі: сипаттамасы, пайда болу шарттары.
- •19. Экономикалық өнім формалары: игілік, тауар, қызмет көрсетулер.
- •20. Тауар және оның қасиеттері.
- •21. Еңбек нарығы. Қ.Р-ң еңбек нарығының жағдайы.
- •22. Ақшаның пайда болуы, мәні. Ақшаның теориясы.
- •23. Ақша функциялары
- •24. Ақша нарығы және оның элементтері
- •25. Капитал: мәні, әр түрлі көзқарастар
- •26. Ақшаның капиталға айналуы.Капиталдың жалпыға бірдей формуласы
- •27. Капитал құрылымын талдаудағы ерекшеліктер
- •28. Қр жеке кәсіпкерлікті дамыту
- •29.Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі. Оукен заңы
- •30. Капитал айналымы. Айналым уақыты және оның негізгі бөлімдері
- •31. Негізгі және айналмалы капитал
- •32. Негізгі және айналмалы капиталды қолданудағы тиімділік көрсеткіштері.
- •33. Қазіргі ақша ерекшеліктері
- •35. Нарықтық жүйенің қазіргі кезеңдегі модельдері.
- •36. Рыноктық жүйе және оның элементтері.
- •40.Тепе-теңдік баға. Рыноктық тепе-теңдіктің бұзылуы.
- •41. Натуралдық шаруашылық, оның белгілері және ерекшеліктері:
- •42.Икемділік түсінігі.Икемділік коэффициенті
- •44. Монополия және бәсеке
- •45. Жетілмеген бәсеке нарығының түрлері
- •46.Монополиялық бәсекенің ерекшеліктері
- •47. Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтың формалары.
- •50. Шығындар түрлері және олардың жіктелуі
- •52. Жалақының мәні және оның формалары.
- •54. Макроэкономикалық талдау құралдары
- •55. Макроэкономикалық көрсеткіштердің сипаты және есептелу әдістері
- •56. Ұлттық есептеу жүйесі
- •58. Жұмыссыздық және оның түрлері
- •64. Мемлекеттік бюджет: құрылымы, қызметтері
- •65. Қр инфляция және жұмыссыздық
- •66. Қазақстандағы нарық түрлеріне талдау жүргізу.
- •68. Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру мен мемлекеттендіру.
- •70.А.Смиттің «Көрінбейтін қол» нарығы.
- •71. Шекті шығындар, түрлері, экономикалық мәні
- •72. Инфляция. Инфляцияның экономикаға кері әсерлері.
- •73. Экономикалық жүйе: түсінігі мен типтері.
- •74. Коуздың трансакциялық шығындар теориясы
- •75. Өндіріс шығындарың классификациясы.
- •76. Н.Смағұловтың қ.Р-ғы кәсіпкерлік саласының дамуына көзқарастары.
- •77. Генри Фордтың шығындарды үнемдеу және тиімді реттеудің принциптері
- •79. Уоррен Баффеттің инвестицияларды тиімді салудың қағидалары
- •80. Ммм мысалында қаржы пирамидалардың экономикаға келтіретін кері әсерлерін талдау.
31. Негізгі және айналмалы капитал
Капиталдың әр түрлі элементтерінің айналымы бірдей жүрмейді. Капиталдық құнньщ айналымдағы әр қилы функцияларына сәйкес, капитал непзгі және айналмалы болып бөлінеді.
Негізгі капиталға еңбек құралдарының құны жатады, айналмалыға еңбек заттарының және жұмысшы күшінің төлем құндары жатады. Капиталдың осы бөлшектерінің айналымының айырмашылықтары, өндіргіш капиталдың құнының өз элементтерінің жасалынатын өнімге өзінің құның алмастыруының әдістерінің әр түрлі болуымен байланысты болады.
Негізгі капитал — бұл өндіріс процесше тұтас қатынасатын, бірақ өз құның өнімге бір-бірте ауыстырып, меншік иесіне ақшалай формада бірте-бірте қайтып оралатын капитал. Негізгі капиталға барлық жабдықтардың, машиналардың, өндірістік ғимараттардың, құрылыстардың құны жатады. Шикізат, отын, материалдар айналмалы капиталға жатады, Бұлардың құны әрбір ауыспалы айналым актісінен кейін қайтып оралып отырады. Осыған жұмысшы күшінің төлем құны да жатады.
Айналмалы капитал — өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып табылады; оның құны, оны тұтыну процесінде толығынан өнімге ауысып, әрбір ауыспалы айналым актісінің соңында (жоғарыда айтылғандай) ақшалай формада тұтас қайтады
Негізгі капитал материалдық (физикалық) және моралдық жағынан тозады.
Материалдық тозу: негізгі капиталдың элементтері физикалық тұрғыдан қызмет етуге жарамсыз болып қалуы. Олардың тұтыну құны жоғалады.
Моралдық тозу - Бұл негізгі капиталдың,еңбек құралдарының құнының төмең деуінің нәтижесінде, немесе, олардың өнімділігінен жоғары өнімді еңбек құралдарының пайда болуына байланысты, құнының бағалылығының жойылуы.
Капиталдың қызмет ету мерзімінің сипаттамалары өте маңызды экономикалық көрсеткіштерге жатады. Өйткені, басқа кәсіпкерлермен бәсекелестік жағдайда ұтысқа тек уақыт үнемдегендер жетеді.
Басқа кәсіпкерлермен бәсекеде уақыт ұтқан алдымен жеңіске жететін болғандықтан, капиталдың қызмет ететін уақыт мерзімін сипатгайтын көрсеткіштер ең маңызды экономикалық көрсеткіштерге жатады.
Мысалы, капиталдың айналу шапшандығы, оның бір жыл ішіндегі айналым саны арқылы есептеледі:
п = о/т,
мұнда /7 — айналым саны,
0 — капитал айналымының өлшем бірлігі (1 жыл), Т — берілген капиталдың айналым мерзімі (ай).
Капиталдың айналымы, көрсеткіш ретінде, сату көлемі мен жұмсалған капиталдың ара сәйкестігін сипаттайды, яғни акгивтердің таза салымы қандай дәрежеге жеткенше өткізу (сату) жүріп отыратынын көрсетеді:
К1 = Сатудың көлемі/Салынган капитал.
Бұл фирманың айналмалы капиталға салымының әрбір теңгесі бір жылда бес айналыс жасағанын көрсетеді.
Айналыс санын біле отырып, біз күнмен есептелген бір айналыстың орташа ұзақтығының көрсеткішш есептей аламыз.
Айналыстың көрсеткіштері көсіпорынның қаржылық жағдайын бағалаудағы мағынасы өте зор болады, өйткені айналмалы құрал-дардың ақша формасына айналу шапшандығы, кәсіпорынның төлем қабілетіне тікелей әсер етеді.