74.Құтқару және басқа шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу.

-көмекке келген күштердің жүрер долын барлау;

-жолдағы немес апат орнындағы өрттің жайылуына жол бермеу;

-апат болған жердегі баспаналардағы адамдарға көмекке бару, оларға ауа баратын жолдар іздеу, баспананың үстін ашу.

-құлағын үйлер астындағы қалған адамдарды іздестіру.

-зардап шеккендерге дәрігерлік көмек көрсету, ауруханаларға аттандыру

-халықтыхимиялық және радиацияланған аудандарданғ су басқан аудандардан көшіру

-адамдарды олардың киімдерін санитарлық тазалықтан өткізу

+-терр, құрылыстарды, транспортты басқа техниканы химиялық улы заттардан тазарту.

75.Құтқару және басқа шұғыл жұмыстар үшін жұмылдыратын күштер және құралдар

Зақымданған ошақтарға барлаушы күштер жіберіледі. Олар радиациялық жағадайды, қорғану құрылыстарының жәйі, апат орнына барар барар жолды, зардап шеккен адамдарды, оларды құтқару шараларын анықтайды. Қираған не радиациялы орында АҚ күштері кезекпен жұмыс жүргізеді. Адамдарды құтқаруға кәсіпорындардағы біріктірілген отрядтар алдымен жіберіледі. Бұлардың мүмкіндігін күшейту үшін арнайы техника /бульдозерлер, автокрандар,,/бөлінеді. Бұларға көмекке өрт сөндірушілер және ластанған техниканы тазартушылар көмекке келеді. Жасақшылардың күшімен панаханада қалған адамдарды құтқару жұмысы, оларға көмек көрсету, ішке ауа барғызу жағдайы қаралады. Қираған үйлердің астында қалған адамдарды құтқару ең қауіпті жұмыс. Бұл үшін сүймен, темір кесетін ара, ауыр балғалар, техникалардың жаңа түрлері қажет. Іштегі адамдарға кигізетін противогаз, респиратор, шаңға киетін матадан тіккен маскалар болуы керек. Апат болған жерде коммуналдық энергетикалық жүйелер бұзылып,баспананың суға толуы, газдың жарылуы, өрт шығу қауіпі болады. Осының барлығы ескерілуі керек. Суды сырттан жабу, канализация жолдарын басқа бағытқа бұру, сырттағы газ тетігін жабу жұмыстары істелуі керек. Өрт шығармас үшін темекі тартуға, сіріңке жағуға болмайды.Адамдарды қауіпті жерден алыстау жерге әкету жұмыстары қараладыү Зақымдалған жерлерге тиісті ескерту белгілері қойылады, айнала қоршалады, егер жағдай талап етсе адамдар противагазбен жұмыс жасайды. Жұмыс жүріп жатқан жерде аптечкалар, химиялық пакеттер не байлап орау жабдықтары болуы керек. Табиғат дүлейіне су тасу, қар құлау, таудан құлаған су тасқыны, жер сілкіну, қатты дауыл, вулкандардың атуы, құрғақшылық орман торф өрттері т.б. жатады.Барлау қызметі, байланыс жүйесі, хабарлау орындары осындай қауіптің жақындағанын шамалап айта алады, қауіптенсақтану жолдарын алдын ала жоспарлауға мүмкіндік береді.

77.Қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу үшін жағдай жасау

-Ластанған учаскерлерге баратын жолдарды тазалау

-Аппаттың одан әрі тарауына жол бермеу

-Бұзылған газ, су құбырларын және басқа да жүйелерді уақытында жұмысқа қосу.

-Қираған үйлерді қалпына келтіру немес оларды жою жұмыстары

-Көше бойында қауіпсіз қозғалысты және құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету

-Құтқару жұмыстары үшін тез арада байланыс жүйелерін жүргізу

78.Әртүрлі тж кезінде адамдардың өзін – өзі ұстау ережелері

Адам табиғаттағы, өндірістегі, көлік апаттарының Төтенше жағдайының басы қасында болғанда оқиғаны әртүрлі бағалайды әрі оған психологиялық кері әсер етуі мүмкін . Мұның өзі сол адамдардың апат зардабын бағалауды, қиып қыстау жағдайда қалай қимылдауды білмегендігінен болады. Асып сасушылық басым болуы мүмкін. Бірер адамнан шыққан үрейлену көпшілікке берілсе, онда жаппай үрей тууы мүмкін. Қорқыныш сезімін білмеген адамдар жағдайды шынайы бағалай алмайды. Немесе асыра сілтеуге жақын тұрады. Олар өз сезіміне бой беріп, жауапкершілікті жоғалтады. Дегенмен ең бастысы адамның бұндай жағдайдағы істейтін өз іс әрекеті. Біріншіден, адамның өзі ұшыраған жағдайын дұрыс сараптауының, сыртқы факторлардың аптап ыстық дұрыс бағалаудың, қолында бар заттарды дұрыс пайдаланудың және денсаулығын сақтаудың бәрінің маңызы өте зор. Шешім қабылдағанда мына қажеттіліктерді қатты ескеру қажет.

-Дәргерлік көмек көрсетеді

-Сыртқы дүниемен байланыс орнатуға қам жасады

-Баспана ұйымдастыруды

-Су мен тағам табуды

-Айналаны бағдарлап, зерттеп, жүретін бағытты анықтап алу керек.

80.Жеке қорғану құралдарын пайдалану ережелері (респираторлар, противогаздар, мақталы орамалар). Адамдарды улы заттармен газдардан қорғауға арналған құралдардың ең сенімдісі-противогаздар. Олар өздерінің өорғау принциптеріне қарай сүзуші және айырушы бп. 2-ге бөлінеді. Сүзуші прот.-тыныс алу органдарын қорғайтын құрал. Айырушы прот.-ауаны сырттан алмай, өз алдына таза ауа жинақталған ыдыстан демалуға негізделген. Бұлар су астында, өртте, шаңды жерлерде қолд. Сүзгіш пр. – ГП-4У, ГП-5, ГП-7. олар 3 бөлімнен тұрады: *қорабы; *бетке киетін бөлігі /резина маска/; *сумка. салмағы 2кг. Резина масканың 2 көзілдірік шынысы, 2 клапаны бар. Пайдалану ережесі: өзіне шақ болу керек. Көзілдірігі терлемес үшін оның шынысының ішіне пленка қояды. Пр.ды 3 түрде ұстайды. 1.оң иық арқылы іліп, дорбасы сол бүйірде болады. 2.киюге дайындалу бұйырығы болғанда аздап алға жылжып, белге жіппен байлап, дорбасының ілгегін ағытады. 3.”газдар” деген бұйрық болғанда прот.ды кию үшін демалысты тоқтатып, көзді жұмып, бас киімді екі аяқ арасына қыстырып, дорбадан масканы алып тез кию керек. Ол әүшін масканың төменгі жағынан 4 саусақпен төмен созып, иекке кигізіп, қолды шығармай жоғары тартып, тез бетке қаптап кию керек. Содан кейін қаттылау 1-2 рет демалып ауаны сырқа шығару керек. Респираторлар – тыныс жолдарын қорғауға ғана арналған.

Жеке қорғаудың медициналық құралдарына жататындар: *радиоактивті шаңға және бактерияға қарсы қолданатын препараттар; *антидоттар; *теріге жартылай санитарлық тазалық өткізуге арналған дәрі-дәрмектер; *дезактивацияны, дегазацияны, дезинфикацияны өткізетін құралдар; *дененің радияциялық сәулелерге қарсылығын күшейтетін аптечка Ё1, 2 – дәрі-дәрмектер. Киетін жеке қорғаныс киімдеріне камбинезон, қорғаушы костюм, жеңіл қорғаушы костюм Л-1, резина етік, подшлемник, резина қолғаптар, қорғаушы алжапқыштар жатады.