63.Масштабы және таралу жылдамдығы бойынша техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жіктеу

Төтенше жағдай – белгілі бір аумақтағы апаттан адамдардың өлімі, олардың денсаулығына тигізген әсері қоршаған ортаға және халық шаруашылығы объектісі мен материалдық шығын және елді-мекен жағдайының нашарлауы (ҚР Азаматтық қорғаныс Заңының табиғи және техногендік характері 1 бап).

Төтенше жағдайлардың түрлері мен сипаттамалары

Төтенше жағдай дегеніміз адамдардың қаза табуына әкеліп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашлық жүргізуші объектілерге нұқсан келтірген немесе келтіруі мүмкін, халықты едәуір дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тіршілік жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкін авария, зілзала немесе апат салдарынан белгілі бір аумақта туындаған жағдай. Төтенше жағдай пайда болу себептеріне қарай табиғи сипаттағы және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға бөлінеді.

Техногендік сипаттағы ТЖ - өнеркәсіп, көлік авариялары және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күшті әсер ететін улы, радиоактивті және биологиялық жағынан қауіпті заттарды тарататын (тарату қаупі бар) авария, үйлер мен ғимараттардың кенеттен қирауы, бөгендердің бұзылуы, тіршілікті қамтамасыз ететін электр-энергетика және коммуникация жүйелеріндегі, тазарту құрылыстарындағы авария туғызған ТЖ.

Төтенше жағдай аймағы бұл ТЖ туындаған белгілі бір аумақ. Табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ таралу аумағына және келтірген нұқсанның көлеміне қарай, объектілік, жергілікті, өңірлік және жаһандық болып бөлінеді.

Техногендік қауіп - технологиялық процесстердің бұзылуы, механизмнің, қондырғының және ғимараттың зақымдалуы. Шаруашылық объектілерінде ең көп тараған авария себептері – агрегаттарды, механизмдерді пайдалану ережесін бұзу. Техногенді қауіптер:

1. Көліктік(космостық, авиациялық, автомобильдік, теңіз, өзен, темір жол). 2. Өндірістік (радиациялық, химиялық, термикалық). 3.Спецификалық (ерекше жағдайдағы: бактериологиялық, эпидемиологиялық) 4. Әлеуметтік (соғыс, аштық, қоғамдық және ұлттық тәртіпсіздіктер, лаңкестік, маскүнемдік, нашақорлық

64.Қр территориясындағы өндірістік аппаттар және катастрофалардың болуы, және олардың қысқаша сипаты.

Бүгінде ғылыми-техникалық прогрестің шапшаң дамуынан өндіріс, құрылыс, тау-кен байлы,ын өндіру, жаңа химиялық заттарды өндіріске енгізу сияқты іс-әркеттер жүргізіліп жатыр. Бұндай қарқынды даму экономикаға әсер еткенімен, экологиялық апатқа әкеліп соғуы қауіпі де туындап отырады. Кей жерлерде жаңа техниканы және технологияны, материалдарды пайдалану ережелері сақталмайды, қауіпсіздік шаралары қарастырылмайды. Міне, осы сияқты қателіктердің салдарынан апаттың болу қаупі туындайды. Апаттың тағы бір себептері- улы, тез тұтанғыш, жарылғыш заттарды сақтау,тасымалдау ережелердің сақталу-сақталмауы, олармен жұмыс істеудегі қателіктерге жол берлуі жатады.Апаттың болуы, адамдардың еңбек тәртібін сақитамаушылығына, жұмыс істеуші адамдардың салақтығына, олардың тиісті дәрежеде білімнің жетіспеушілігіне, техниканы және оның қауіпсіздік сақтау ережелеріне жете меңгермегендігіне көп байланысты. Міне, осылар жұмыс орнындағы апатқа, жарылыстарға, өртке, қирауға, қоршаған ортаны улы не радиоактивті заттарменластауға әкеліп соқтырады.мысалы: 1971ж Минск теле-радио заводында жарылыс болып , өндіріс орны қирап адам шығынына ұшыратты. 1986 ж Чернобыль атомдық станцияда ірі жарылыс болып, үлкен апат болғаны белгілі. мұндай жағдай Атырау химия, мұнай айыру заводтарында да болып тұратындығы ықтимал. Апаттың тағы бір өте қауіптілігі-күшті үлы заттардың ауаға тарап кетуі. Осындай өрттенн шыққан қалың түтіндегі улы заттар ауаға көтерілі де жерге жайылып қонады. Әсіресе полиэтилен, полистриол тұрпаттас материалдардың жануы адам , жан-жануар ,құстар және т.б. өміріне өте қауіпті.