47. Компания капиталының құны мен құрылымы арасындағы өзара байланыс

Капитал – корпорация мен басқа да шаруашылық жүргізуші мубъектісінің арасында оны қалыптастыру мен пайдалану қатысында туындайтын ақшалай қатынасын білдіреді.

Капитал салу нәтижесінде негізгі ж/е айналым капиталы құрылады. Негізгі капитал жұмыс істеу процесінде айналымнан тыс актив нысанына, ал айналым капитал – айналым активі нысанына айналады. Корпорация/ң айналым активіне авансталған ақша русурсы айналым аражаты болып табылады.

Капитал салу нысаны бойынша кәсіпкерлік ж/е несие капиталы болып бөлінеді. Кәсіпкерлік капитал корпорация/ң нақты, материалдық емес ж/е қаржы активіне пайда алу же оны басқару құқығын алу мақсатында авансыланады. Несие капиталы кепілзат қайтарымды, ақылы, шұғыл болса ж/е қамтамасыз етілсе кредитке берілетін ақша ақша капиталы. Кәсіпкерлік кредитпен салыстырғанда несие капиталы кәсіпорынға салынбайды, қарыз беруші пайыз алу мақсатында оны қарыз алушыға оны уақытша пайдалануға береді.

Капиталдың бағасы капталдың белгіленген сомасын тарту үшін қанша төленуі тиіс екенін білдіреді.

Меншік капиталдың бағасы акционерлік капитал үшін акция бойынша дивидендтің сомасы н/е үлестік салым онымен байланысты шығын бойынша төленген пайданың сомасы

Қарыз капиталының сомасы кредит н/е облигациялық қарыз ж/е онымен байланысты шығын үшін төленген пайыздың сомасы

Тартылған капиталдың сомасы кредиторлық берешектің құны. Ол пайда болғаннан кейін 3 айдан астам мерзімде н/е шартта белгіленген мерзімде өтелмеген кредиторлық брешектің айыппұл санкциясының сомасын білдіреді.

48.Қаржы тұтқасының әсері

Кез-келген АҚ үшін оның меншікті де, сондай-ақ қарыз қаражаты да кірісті қамтамасыз етуі ең маңызды мәселе болып табылады. Егер корпорация өндірістік-сауда қызметте меншікті де , қарыз капиталын да пайдаланса , онда меншікті капиталдың кірістілігін банкінің несиесін тарты уарқылы арттыруға болады. Қаржы менеджменті теориясында меншікті капиталдың пайдалылығын осындай арттыру қаржы тұтқасының әсері (левередж ) деп аталадыМысал ретінде активтің пайдалылық деңгейі бірдей екі АҚ-ды қарастырайық. Олардың арасындағы жалғыз ерекшелік – олардың баланс пассивінің құрылымы бірдей емес.

каржы тұтқас-ң әсерін анықтау форм-сы :

ЭФР= 2/3 (ЭР – СРСП ) * 3С/СС

Мұнда 2/3 (ЭР- СРСП ) – дифференциал;

3С/СС- қаржы тұтқасының нығы;

СРСП- пайыздық орташа есептік ставкасы ;

СРСП = ФИ* (талданатын кезеңде ) / ЗС*(талданатын кезеңде )

ЭФР = 2/3 (20%-15%) * 500 млн.тг/500 млн.тг = 3,3 %

Кәсіпорын корпоративтік салықты қай ставкамен төлейтініне байланысты қаржы тұтқасының әсер ететін күшін келесә формула бойынша есептеуге болады :

ЭФР = ( 1- ставка *КПН ) * (ЭР- СРСП )* 3С/СС

Дифференциал теріс болмауы тиіс. Қаржы тұтқасының әсері активтің экономикалық табыстылығына 1/3- ½ ( 30- 50 %) оңтайлы тең болуы тиіс

Қаржылық тұтқа әсерінің деңгейі несиелеу шарттарына, несиелерге,

қарыздарға, ссудалық төлемдерге салық салуда жеңілдіктердің болуына және

несиелер мен қарыздар бойынша пайыз төлеу ретіне байланысты болады.

Егер активтер рентабельділігі қарыз капиталының шынайы бағасынан

үлкен болса, қаржылық тұтқаның оң әсері пайда болады.