42.Қарыз капитал және банк капиталын тарту құнын бағалау

Қарыз капиталы-кәсіпорын капиталын қаржыландыру көзі арқылы қалыптасқан бөлігі.корпорацияның қарыз капиталының құрмы:

1.қ.м кредит пен қарыз; 2.ұзақ мерзімді кредит пен қарыз;

3.кредиторлық берешек.

Қысқа мерзімді кредит пен қарыз айналым активтің орнын толтыратын көз б.т.Сырттан тартылған ұзақ мерзімді капитал,әдетте,айналымнан тыс активті қаржыландыруға жұмсалады.Алынған қарыз бен кредит 12 айдан аспаса ол қысқа мерзімді,егер асса ол ұзақ мерзімді берешек б.т.

Қарыз капиталын банк кредиті нысанында алатын көздің және оны алу ережесі әр түрлі болады,сол себептен қарыз қарражатты қалыптастыруудың тиімділігін салыстырып бағалау қажет.Аталмыш есеп сырттан тартылатын қаражаттың құнын элементтерге бөліп есептеуге негізделеді.Қарыз қаражаттыңы құнын бағалаудың бірұатар ерекшеліктері бар,олардың бастылары мыналар б.т:

1.Қарыз қаражаттың құнын базалық бағасын қалыптастырудың біршама қарапайымдылығы;

2.қарыз капиталының құнын бағалау процесінде салық түзетушіні ескеру,салық салынатын кірістің мөлшері мен қарыз қаражаттың құны корпоративтік табыс салығының ставкасына төмендетіледі;

3.қарыз қаражат сырттан тартылған жағдайда пайыз төлеуден ғана емес,сонымен бірге борыштың негізгі сомасын қтеуден де әр уақытта кері ақша ағыны түседі;

4.қарыз капиталын сырттан тарту құны банкіден қарыз алушының кредит төлеу қабілетін бағалаумен өзара байланысты.

Банк кредитінің құны қарыз алушы борышқа қызмет көрсетуге жұмсайтын негізгі шығынды қалыптастыратын пайыздық ставканың,яғни кредит бағасының негізінде анықталады.Бағалау процесінде осы ставканы нақтылау қажет.Ол:

1.қарыз алушының кредит шартымен байланысты басқа да шығынының мөлшеріне ұлғайтылуы;

2.қарыз алушының кредит тартуға жүмсалған нақты шығынын көрсету мақсатында табыс салығының ставкасына төмендетілуі тиіс.Осы ережені ескере отырып қарыз капиталының құны мына формула бойынша анықталады:

СЗК_бк=(CП*(1-H_C))/1-УP_бк УP_бк=P_бк/ЗК_бк

Мұнда,СЗК_бк-банк кредит нысанында тартылатын қарыз капиталының құны,% CП-банкінің кредитіне қойылатынн пайыз ставкасы,%

H_C-корп. Табыс салығының,бірлік үлесінң сатавкасы;

УP_бк-қарыз алушының банк кердитінің сомасын алуға жұмсаған шығынының деңгейі,бірлік үлесі; ЗК_бк-банк кредиті нысда тартылған қарыз капитал,а.б; P_бк-қарыз алуш банкінің кредитін алуға жұмс шығыны,а.б.

43.Корпорацияда қалған таза табыстың маңызы.

Таза табыс(кіріс) –бұл салық салынғаннанкейінгі пайда,ол қйымның одан әрі өсу көзі және кәсіпорынның меншік иесі кіріс алатын көз.Мем ұйымның таза табысты бөлуін және пайдалануын жанама әдістермен реттейді.Таза кіріс кәсіпорын иесінің толық иелігінде болады,сонымен бірге инвестициялық қызметті мем реттеу қаржы нарығында бос ақшалай қаржатты пайдалану,сондай-ақ жеке тұлғаның мүлкіне,кірісіне салық салу және т.б бөлігінде қаржыны осылай басқарады.Кәсіпорын иелігінде қаллатын таза кіріс меншік иелерінің (акционерлер,жарнашылар,қатысушылар) шешімібойынша бөлінеді.

1-сурет.Кәсіпорын иелігінде қалатын таза пайданы бөлу

Кәсіпорын иелігінде қалатын таза пайда 2 бөлікке:жыл бойы оның жарғысында көзделген мақсатқа бөлінетінге және бөлінбейтін бөлікке бөлінеді.Жыл бойы пайда арнайы мақсаттағы қорға,мақсатты қаржыландыруға тұрғын үй коммуналдық шаруашылық бойынша залалдың орнын толтыруға,жарғылық қорды толықтыруға ,қысқа мерзімді несиенің пайызын қолданыстағы заңнамада көзделген деңгейден тысс өтеу,негізгі құрал-жабдықты ұзақ мерзімді жалға алу үшін пайыз төлеуге ,үлес пен жай акцияғадивиденде төлеуге және т.б бағытталуы мүмкін.