31.Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық жоспарлауының мақсаттары мен міндеттері.

Негізгі мақсаттары: алдын ала белгілі параметрлердің жиынтығы бойынша компанияның кысқа, орта жэне үзақ мерзімді қаржылық түрақтылығының қалыптасқан деңгейін бағалау; - қаржылық тұрақтылықтың өзгеруінің артықшылықтарын жэне оның себеитерін анықтау; қаржылық түрақтылықты (қаржылық жағдайдың қолайлы деңгейін) арттырудың артықшылық бағыттары мен міндеттерін анықтау. кэсіпорын активтері (қаражаттары) мен пассивтердің (қаржыландыру көздері) оңтайлы тепе-теңдігін қамтамасыз ету; басқаша айтқанда, қаржыландыру көздері мен активтерінің турақты және экологиялық тиімді сэйкестігін қамтамасыз ету; төлем айналымының кірістері мен шығыстарының тепе-теңдігі, яғни кэсіпорынның барлық міндеттемелерін өтеу үшін төлем құралдарының жеткілікті көлемін қамтамасыз ету. Міндеттері: мақсатгы анықтау; компанияның болашақ жагдайының үлгісін (моделін) жасау; оган қол жеткізу эдістерін анықтау; кеткен нәтижелерді мақсатқа айналдыру (трансформация) жэне орындаушылардың міндеттерін белгілеу; мақсаттарды жүйелі қалыптастыру жэне оларға қол жеткізу шараларын жасау; - компания кызметінің параметрлерін үлгілеу (жобалау), олардың озара байланысын, қол жеткізу шарттары мен мерзім-дерін анықтау; болашақ окиғалармен байланысты басқарушылық шешімдерді жүйелі дайындау.

32.Кәсіпорынның пайдасын (табысын) жоспарлау әдістері

Пайданы жоспарлау –жасау процесінде мүмкін болатын қаржылық нәтижелердің мөлшеріне әсер ететін факторларды ғана есепке алмай, сонымен қатар жасалған бағдарламалардың нұсқаларын қарастырып, соның ішіндегі максималды пайданы қамтамасыз ететін бағдарламаны таңдау да маңызды.

Жоспарлаудың объектісі болып баланстық пайданың жоспарланатын элементтері, ең алдымен өнімді өткізуден түскен пайда, жасалатын жұмыстар, көрсетілетін қызметтер болып табылады. Есептеу үшін тұтынушылардың тапсырыстарында және шаруашылық келісімшарттарында негізделетін жасалған бағдарламалардың көлемі негіз болады

Ұйымның (кәсіпорынның) пайдасын жоспарлаудың негізгі әдістеріне

мыналар жатады:1. Есептеудің тікелей әдісі.

2. Талдау әдісі:а) базалық рентабельділік деңгейі бойынша;

б) 1 т-ге шаққандағы өндіріліп өткізілген өнімнің шығындары деңгейі б-ша.

3. Кешенді әдіс – бірінші және екінші әдістерінің жиынтығы.

4. Нормативті әдіс (бюджеттеу жүйесін енгізу үшін негіз болып табылады).

5. Факторлық әдіс – ф-дың жиы-на бай-ты пайданың факт.талдауында нег-н

6. Экономико-математикалық әдіс.

Есептеудің тікелей әдісі. Бұл әдістің көмегімен барлық ассортимент б-ша пайданы есептеу өндірілген және өткізілген өнімнің (жұмыстар, қызметтер) әр түрі бойынша жеке есептелінеді.

Есептеудің қағидасына мынадай көрсеткіштер кіреді:

 Сату көлемі (өткізу көлемі) – өткізу барасында өндірілген және

өткізілген өнім (жұмыстар, қызметтер)көлемін сату санына көбейту;

 Ұсталымдар (шығындар) – өндірілген және өткізілген өнімінің бір

данасының толық өзіндік құнын олардың санына көбейту.

Талдау әдісі. Осы әдіс бойынша пайданы есептеудің негізгі қағидасы бұл болашақтағы кезеңдердегі шығындар немесе рентабельділік деңгейін талдау негізінде жүргізіледі. Есептеулерде жоспарлы, есеп беру, анықталған мәліметтер қолданылады. а) Өндірілген және өткізілген өнімнің (жұмыстар, қызметтер) базалық рентабельділігі бойынша пайданы жоспарлау келесі тәртіпте жүзеге асырылады:

 Есептік кезеңдегі белгілі бір өзгерістерге түзетілген нақты есеп берулерге сүйене отырып, базалық пайданы есептеу;

 Ағымдағы жылда өндіріліп өткізілген өнімнің базалық рентабельділік пайызы анықталады. Ол түзетулерді ескере отырып, пайданың өзіндік құнға немесе пайданың өткізу (сату) көлеміне қатынасы ретінде анықталады;

 Жоспарлы жылға өндіріліп өткізілген өнімнің жоспарлы көлемі ақшалай түрде есептеледі;

 Көлемді рентабельділіктің базалық пайызына көбейту арқылы өткізуден түскен пайда есептеледі;

 Алынған пайда мөлшерін есептеудің тікелей әдісін қолдану арқылы өндірілген және өткізілген өнімнің есептелінген пайда сомасына түзетеді.

Мұндай әдіс тек қана өнім (жұмыстар, қызметтер) салыстырмалы

болса ғана қолданылады, яғни егер өнім алдыңғы жылы шығарылған болса.

б) Өндіріліп өткізілген өнімді 1 т-ге шаққандағы шығындар деңгейі бо-ша пайданы жоспарлау базалық рентабельділік бойынша есептеулеріне ұқсас анықталады. Бірақ базалық рентабельділік көрсеткіштің орнына базалық шығындар көрсеткіші қолданылады.

Пайданың жоспарлы сомасы болашақта төменде көрсетілген факторлардың әсер ету өзгерісімен байланысты түзетіледі:

 Ассортименттегі өзгерістер;

 Сапаның өзгеруі;

 Бағалардың өзгеруі.

Біріктірілген (кешенді) әдіс. Егер кәсіпорында салыстырмалы өнім (жұмыстар, қызметтер) шығарылатын болса, онда пайданы есептеудің талдау

әдісі қолданылады, егер де салыстырмалы өнім (жұмыстар, қызметтер) шығарылатын болса, онда есептеудің тікелей әдісі қолданылады. Талдау әдісі тексеру немесе салыстыру үшін пайдаланылады.

Нормативті әдіс (бюджеттеу әдісі). Бұл әдіс ұйым жауапкершілігінің орталығы бойынша белгілі бір өнім түріне (тікелей және жанама шығындар), отын, материалдар, жалақы шығындарына норма және нормативті бекітуге мүмкін болғанда қолданылады. Жауапкершілік орталығының кәсіпорын ресурстарын қолдану бойынша нақты тапсырыстар бекітілген кезде ғана, пайда есептеудің тікелей әдісі арқылы анықталады. Бұл әдіс есептеудің тікелей әдісі мен норма және нормативтердің бекітілуімен бірігуін көрсетеді.

Факторлы әдіс пайда мөлшерін жос-ың төмендегідей кез-рін өзіне қосады:

 Есепті кезеңдегі базалық көрсеткіштерді анықтау – жиынтық пайда, өнімді (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен пайда, т.б. кірістер мен шығыстар, өнімнің өзіндік құны және т.б.;

 Ұйымның шаруашылық қызметінің жоспарлы көрсеткіштерін анықтау – өнімді өндіру және өткізу көлемінің өсуі, өзіндік құнның түсуі, т.б. табыстар мен шығыстардың өзгеруі және т.б.;

 Инфляция индексін анықтау – өнімді өндіру және өткізу бағалары, қолданылатын материалды ресурстарға бағалары, қолданылатын еңбек ресурстарына бағалары;

 Басқа өзгерістер бойынша индекстерді анықтау, соның ішінде: амортизациялық аударымдар, басқа да шығындар. Есептеулердің негізгі қағидасының мағынасы мынада болып табылады: пайданың негізгі сомасы пайданы жоспарлаудың әр түрлі әдісімен анықталады, содан кейін инфляциялық күтілім және т.б. өзгерістеріне бай-ы түзетулер жасалады.

Экономико-математикалық әдіс. Бұл әдіс тек қана есептік ақпараттық базаны, есептеуіш техниканы және компьютерлік бағдарламаларды қолдану

мүмкіндігі бар ірі және одан да ірі ұйымдарда (кәсіпорындарда) қол-ды.

Жоспарлы пайданың көрсеткіштері мынадай есептеулерде қол-ды: қызметтің критикалық нүктелерінде, залалсыздық нүктелерінде, қаржылық беріктігі мен дербестігінде, ұйымның (кәсіпорынның) дербестігінің дамуында және т.б..