1.Акпарат дегенимиз не?Акпарат турлери,акпаратта колданылатын амалдар? Жалпы тургыдан алганда, акпарат-танбалар мен сигналдар туринде берілген әлемнің,заттың бейнесі болып саналады. Акпарат алу дегеніміз-бізді коршаган кубылыстар мен нысандардын озара байланыстары, курылымы н/е олардың бір-біріне катысуы жонінде накты маглуматтар мен мәліметтерді алу деген соз. Акпарат-табигатта,когамда ж/е адамзаттың өзі курган жуйелерде айналып журетін маліметтер жиыны. Сондыктан информацияны жинайды,сактайды, бір-біріне береді, өңдейді ж/е пайдаланады. Бул максат ушин акпаратты технологиялар пайдаланады. Акпараттык технологиялар дегенимиз-қолданылу диапазоны,аукымды кешенди ғылыми пән. Онын приоритетті багыттары: -есептеу жуйелери мен багдарламаны камтамасыз етуді дайындау -акпараттар теориясы,акпараттарды тарату, кабылдау, турлендіру мен сактауга байланысты урдістерді окытыды. –Математикалык моделдеу, есептеу ж/е колданбалы математиканың әдістері ж/е олардың білімнің әртурлі облыстарындагы фундаментальді ж/е колданбалы зерттеулерде колданылуда; - жасанды интелектілік әдістер, адамның интелектуалды іс-арекетіндегі логикалык ж/е аналитколык ойлауын моделдеуші әдістер (логикалык тужырым,окыту, созді тусіну, көру аркылы кабылдау, ойындар ж/е т.б. – жуйелік анализ, әртурли сипаттағы курдели маселелер б-ша шешімдерді дайындау мен негиздеу ушін пайдаланатын әдістемелік куралдарды окытады. –биоинформатика, биологиялык жуйелердеги акпараттык урдістерді оқытады; - әлуеметтік информатика, қоғамды ақпараттандыру урдістерді оқытады; -машиналық графика, анимация, мультемедиалық куралдары әдістері; адмзатты бір тутас акпараттык когамдастыкка біріктіретін аукымды компьютерлик желілер; -әртурли қосылысты, білімді, медицинаны, сауданы, ауыл шаруашылығының баскада брлык турлерін камтиды; 2.Акпарат молшері калай өлшенеді? Информация мөлшерін есептеу ушін «логарифм» ж/е «ыктималдылык» угымдары пайдаланады. 1928ж американ инженері Р.Хартли тандап алган хабарлар ішіндегі информациялар молшерін екілік логарифм арқылы есептеуді усынды. Хартли фор.ы: I=log2N мундагы І- информация молшери, N-ыктималдыгы бирдей хабарлар саны. 1948ж тагы бір американ ғалымы Клод Шеннон хабарлар жиынында бірдей емес ыктималдылық болатынын ескере отырып, информация санын өлшеуге жуық шама енгізді. К.Шеннон формуласы: I=-(p1log2p1+p2log2p2+…+pNlog2pN). Мундагы рі- N хабарлар ішінен і-хабар бөлініп алынгандыгның ыктималдылыгын корсетеді. Егер р1...рN ыктималдылыктар өзара тен болса онда оның аркайсысы 1/N-ге тен ж/е Шеннона формуласы Хартли формуласына айналады. Барлық қарастырылган N шамалардың барі мумкін болатын болып есептеледі. Яғни арбір тәжірибеге жалпы тәжірибе аныктаомагандығының 1/N бөлігі сайкес келеді. Будан бір тәжірибенің ыктималдылыгы 1/N-ге тен. Осыдан келіп шеннон формуласы мен Хартли формуласына айналады. Информацияның өлшем бірліктері: Информациянын жалпы теориясының кагидасына суйенсек информацины өлшеу ушин кажетті өлшем эталоны ретинде кандай да бір абстракты объект тандап алынады. Ол объект мумкін екі жағдайдың мысалга «иа» н/е «жок» бірінде болу керек. Бул жагдайдыі біріншісі 1 жагдайы, екіншісі 0 жагдай деп карастырылады. 0мен 1 сандарының узын комбинациялары аркылы кез-келген санды мәтінді ж/е баскада информацияларды көрсетуге болады. Сандарды информацияларды 0 мен 1дің комбинациясы аркылы көрсетуді екілік көрсету дейді. 0 ж/е 1 цифрлары бул жагдайда екілік цифрлар н/е екілік разрядтар болып есептеледі. Сандарды екілік цифрлармен корсету жуйесін екілік есептеу жуйесі д.а. Клод Шенноч инфармация бірлігі ретінде 1 битті (агыл екілік цифр) қабылдауды усынды. Информация теориясында бит д-з- ыктималдылыгы екі хабарды бірдей (иа-жок; так-жуп) ажырата білу ушин кажеттіинформация молшері. Есептеу техникасында бит деп мәліметтер мен командаларды машина ішінде корсету ушін пайдаланатын «0» «1» белгілерінің бірін сактауга кажетті компьютер жадының ен аз «порциясын» айтады. Биттер тізбегі компьютер жадында артурлі сандарды, символдармен кез-келген баска информацияларды көрсетеді. Бит өте кішкентай өлшем бірлік болгандыктан, іс-жузінде көбінесе одан улкен бірлік-байт колданылады. Байт 8 биттен турады. Компьютер пернетактасының алфавитиндегі 256символдың кез-келгенін кодтау ушін 8бит кажет. Информация өлшем бірлігінің ірі туындылары: 1Кбайт-1024байт-210байт; 1Мбайт-1024Кбайт-220байт; 1Гбайт-1024Мбайт-230байт;1Тбайт-1024Гбайт-240байт; Өнделетін информацияның көлемі улгаюына байланысты, сонгы кездері өлшем бірлігінің туындылары да қолданыс табуда. 4. санау жуйелері, позициялык ж/е поз емес санау жуйелері сан уғымы-математикадағы сиякты информатикада да іргелі негіз. Егер математикада сандарды өңдеу әдістеріне көп көңіл бөлетін болса, информатикада сандардың берілу әдістерінің манызы ерекше, ойткені солар ғана жадының кажет ресурсының, есептеу жылдамдыгы мен кателіктерін аныктайды. Сандарды арнайы символдар көмегімен бейнелейміз. Сандарды атау ж/е жазу тәсілдері санау жуйелері деп аталады. Санау жуйелері позициялык ж/е позициялык емес деген екі топтан турады. Позициялык емес санау жуйесіндесан турган орнының ешкандай магнасы жок. Мысалы рим санау жуйесіне катысты ХХХ санындагы Х барлык орнында 10 деген магна береді. позициялык емес санау жуйесінде арифметикалык амалдарды орындак киын болгандыктан барлык есептеулер позициялык санау жуйелерінде іске асады. Позициялык санау жуйелерінде цифрдың магнасына турган орнының магнасы зор. позициялык санау жуйелесінің негізі болып жуйедегі пайдаланатын цифр сандары табылады. позициялык санау жуйесі төмендеги санау жуйелерінен турады: ондық, екілік, сегіздік, оналтылық санау жуйесі. Мектеп кабыргасында 10дык санау жуйесімен жумыс істейді. 10дык деп аталу себебі бул жуйенің негізі 10 саны болып есептеледі. Санау жуйесі, санау, номірлеу- натурал сандарды атау ж/е цифрлық символдар аркылы бейнелеу әдістерінің жиынтығы. Негізгі баска сандар (10,20,30) болатын санау жуйелери де пайдаланылган. Ғыл зерттеулермен есептеуіш машиналарда жургизилген есептеулер кезинде негизи 2 болатын санау жуйеси жиі колданылады. Бейпозициялык санау жуйесинде символдың мәні сандағы орналаскан орнына байланысты емес. Бейпозициялык санау жуйесіне калдыктар кластарының жуйесі де жатады. 5.есептеу техникасының дамуының сатылары Есептеу техникасының дамуының ЭЕМ-ның 5 ұрпағына бөлуге болады. Олар бірөбірінен элеенттік базасымен, логикалық ұйымдасуымен, математикалық жабдықталуымен, адамның машинамен қарым-қатынасының ыңғайлылығымен ажыратылады. ЭЕМ ұрпақтарының алмасып отыруы оның элементтік базасының дамуымен байланысты. Бірінші буын электрондық шамдар негізінде болады. Бірінші буындағы машиналар бірнеше жүздеген шаршы метр орын алатын және мыңдаған шамдар орналасқан алып құрылғылар болды. Екінші буын жартылай өткізгіш диодпен транзисторлар негізінде болды. Оларда электр шамдарының орнына жартылай өткізгіштер – транзизторлар пайдаланылды. ЭЕМ-ның көлемі бірнеше есе кішірейді , пайдаланатын электр қуаты аз болды, онымен қатар амалдарды орындау жылдамдығы секундына онмыңдаған амалға жетті. Үшінші буын – интегралдық негізінде болды. Бұл машиналардың жады үлкен, амалдарды орындау жылдамдығы секундына бірнеше миллион амалға жетті. Үшінші буындағы машиналарды бір мезгілде бірнеше программалардың қатар орындалуына мүмкіндік туды. Төртінші буын үлкен интегралдық схемалардан тұратын компьютерлер шыға бастады. ЭЕМ-дер 70жылдардан бастап өндіріске енді. Оның жады мен көлемі бірінші буындағы машиналардың амалдарды орындау жылдамдығының орындағанымен пара-пар болды. Бесінші буын аса үлкен интегралдық деңгейлі сызбалар пайдаланатын. Қазіргі кезде көптеген елдерде бесінші буындағы ЭЕМ-ді жасау ісі қолға алынуда. Ол машиналар адамды кәдімгі адам сөйлейтін тілде түсіну қажет. Яғни ЭЕМ «жасанды интелект» негізінде құрылуы қажет. Электроника табыстарының нәтижесінде жасалған техникалық аспаптар электрондық есептегіш машиналар деп атала бастады. Мәліметтер базасын жүргізу халықаралық жаңалықтар туралы жедел ақпаратты алу автоматты талдау жұмыстарын жүргізу.

6. Жүйелік блоттың ішкі құрылымдары.

Жүйелік блоктың ішкі құрылымдары компьютердің негізгі құрылысы – жүйелік блок. Ол тік қораптың ішіне салынған. Оның ішінде ДК-дің негізгі түйіндері орнадасқан. Жүйелік блоктың құрамына кіретіндер: процессор, жедел жат(RAN) тұрақты есте сақтау жады (RUM) жүйелік . Қоректендіру блогы енгізу-шығару порттары ақпарат тасушылар. Бұлар жүйелік блоктың ішінде жатқан құрылғылар болңандықтан ішкі құрылғылар д.а. Ал сыртына қосылатын құрылғылар сыртқы құрылғылар деп аталады.

Аналық тақта компьютерде жұмыс істеу кезінде барлық мәлімет аналық немесе жүйелік тақша арқылы өңделеді. Аналық тақша – жүйенің ядросы. Бұл шынында да ДК-ң басты бөлшегі – қалғандарының барлығы онымен жалғастырылған және жүйедегі құрылғылардың бәрін нақты сол басқарады.

Микропроцессор компьютердегі орталық мәліметттер өңдеу құрылысы болып табылады, ол компьютерді басқарады және программалардағы командаларды орындайды. Процессор микросхема ретінде ұсынылған және оперативтік жадымен қатар аналық тақшада орналасады. Процессор неғұрлым шапшаң болса, компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы соғұрлым жоғары болады.

7. Жады түрлері. Компьютердің жады – оның құрамына міндетті түрде енетін элементтердің бірі. Ол бірнеше түрге бөлінеді және бір-бірінен өлшеміне, ақпаратты сақтау мерзіміне және тағы басқа параметрлеріне қарай ажыратылады. Жадының көлемі байтпен өлшенеді. 1 байт 8 биттен тұрады. Бит деп 0 мен 1 мәндерінің біреуін ғана қабылдайтын ақпарат өлшемінің ең кіші бірлігі. Сонымен 1 байт көлеміндегі жадқа 1 символ сақтауға болады. Қазіргі кездегі компьютерлердің жадының көлемі миллиондаған байтқа жетеді. Жедел жад (ОЗУ) немесе жедел есте сақтау құрылысы ақпаратың кез-келген бөлігіне лезде қатынауды қамтамасыз етеді. Бірақ компьютерді өшірген кезде жедел жадтағы барлық ақпарат бірден жойылады. ДК-ң жедел жадының өлшемі жылдан жылға өсіп келеді. Pentium тектес компьютерлердің жедел жадының көлемі 8мб-тан 256мб-қа жетеді. ОЗУ-дың құрылысы оны үнемі ұлғайтып отыратындай етіп жасалған. Жад модулдерінің маңызды сипаттамасы – мәліметтерге жету уақыты әдетте ол 60-80 нс құрайды. Қазігі кезде SIMM-дер қолданылмайды деседе болады. Олардың орнына DIMM келді. Ал оның орнына DDR мен RIMM келді, бірақ DIMM-мен салыстырғанда олардың құны жоғары. КЭШ жады () аса үлкен емес көлемді өте жылдам есте сақтау құрылғысы. Ол ақпараттың есте сақтау құрылғысымен, процессормен және одан жылдамдығы жедел жадпен өңделуі жылдамдығының арасындағы айырмашылықтың орнын толтыру үшін микропроцессормен жедел жад арасындағы мәліметтер айырбасы кезінде қолданылады. КЭШ жадын арнайы құрылымын сызықша контроллер басқарады. Ол жақын уақытта процессорға қандай мәліметтермен командалар қажет болуы ықтимал екенін алдын-ала көруге тырысады да , оларды кэш-жадына кіргізеді. Бұнда «дәл түсу» мен «тимей қалулар» болуы мүмкін. Қазіргі кездегі микропроцессорлардың ішінде орнатылған кэш жады бар, аталмыш бірінші деңгейдегі өлшемі 8-16 кбайт кэш. Будан баска компьютердің жуйелік платасында Ф КазҰПУ 0703-12-09 арнайы жад. Арнайы жад құрылғыларына тұрақты жад,прогламмалатын тұрақты жад. Батарейкадан қоректенетін СМС 6 жад, бейне жад ж/е баска жадтың түрлері жатады. Тұрақты жад – энергияга тәуелді жад,ешқашан өзгертуді кажет етпейтін мәліметтерді сактау ушін қолданылады. Жадтың мазмуны арнайы турде оны туракты сактау ушін жасалған кезде құрылғыға «тігіледі». ТЕСҚ- нан тек оқуға болады. Қайта программаланатын тұрақты жад – өзінің құрамын дискетадан бірнеше кайта жазуга мумкіндік беретін энергияға тәуелді жад. Ең алдымен тұрақты жадқа процессордың өз жұмысын баскару программасын жазады. ТЕСҚ-да дисплей, пернетакта, принтер, сырткы жадты баскару программалары, комп-ты косу ж/е тоқтату, құрылғыларды тестілеу программалары орн. Тұрақты н/е ҒІеш жадтың маңызы микросхемасы –ВІ 06 модулі. ВІ 06 комп-ті қосқанан кейін құрылғыларды автоматты тексеру, операциялық жүйені жедел жадка жуктеу ушін арналган программалар жиынтығы. Графикалық ақпаратты сақтау үшін бейнежад қолданылады. Бейнежады – жедел СҚ –ның бір түрі. Мұнда кодталган көрністер сақталады. Бұл СҚ-ның құрамы бірден екі құрылғыға – процессор мен дисплейге – жетімді болатындай ұйымдастырылган. Сондыктан экрандагы корніс жадтағы бейне мәліметтерді жаңалаумен бірге өзгертіп отырады. Сыртқы жад (СЕСҚ) программалар мен мәліметтерді узак уакыт бойы сактауга арналган. Оның құрамының тұрақтылығы ком-тің қосылган н/е кос-маганына байланысты емес. СЕСҚ-нан процессорга н/е керісінше акпараттың айналу шамамен келксі тізбек б/ша журеді, Курамына: қатты магниттік дискідегі жинактағыштар, компакт дисктердегі жинактагыштар, магниттік ленталардағы жинактагыштар ж.н т.б.

8. Дербес компьюлердің сыртқы құрылымдары.

Жүйелік блоктың ішінде жатқан құрылыммдар ішкі құрылымдар, ал сыртындағылар сыртқы құрылымдар деп аталады. Монитор- мәліметтердің бейнесін шығаруға арналған құрылғы. Компьютерден кез –келген мәліметтІ монитордың экранына шығаруға болады. Монитар негізгі шыгару құрылғыларының бірі болып табылады. Оның негізгі параметірлері : экранның мөлшері, экран калкасының қадамы, бейне жанғыртудың максималдык жиілігі, коргау класы. Экранның молшері оның диогналінің өлшемімен аныкталады. Өлшеу бірлігі ретінде диюм кабылданган. Экранның стандартты мөлшерлері: 14”,15”,17”,19”,20”,21” Қазіргі кезде мөлшерлері 15,17дюйм болатын мониторлар колданылады. Ал графиктік кескіндермен жұмыс істеу үшін 19-21 дюймді маниторлар пайдаланған тиімді. Кейбір мониторлар бейненің айкындылыгын кушейтетін тік сымдардан тұратын қалқамен жабдыкталган.осы тік сымдар арасындагы кадым негурлым кішкене болган сайын, алынган бейне согурлым анық болады. Қалка кадымы мм мен өлшенеді. Казіргі кезде коп тараган мониторлардың калка кадымы 0,25-0,27мм.

Пернетакта - ДК-ны баскаратын пернелі курылгы. Ол алфавиттік – цифрлық мәліметтерді енгізуге арналган. Монитор мен пернетактаны бірігіп қызмет аткаруын қолданушы интерфейсі д.а. пернетақта ДҚ-ның стандартты курылгыларына жатады. Пернетакта курлысы: ол жузден аса пернелерден турады. Олар бірнеше функционалдық топтарға болінген. Алфавиттік-цифрлық пернелер тобы символдардан туратын акпаратты енгізуге арналган. Функционал пернелер тобына пернетактаның жагаргы болігінде орналаскан 12перне кіреді. (Ғ1-Ғ12). Бундагы әрбір перне кандай да бір функционалды кызмет аткарады. Тышқан- графиктің мензермен баскарылатын курылгы. 2 н\е 3 батырмасы бар жазыңқы корапша тәріздес. Тышқанның жазық беттегі қозғалысы экрандагы тышкан нускагышы д.а. графиктік объектінің қозғалысымен байланыстырылган. Комп-ті баскару ушін тышканды жазык бетте жылжытады ж/е оның оң н/е сол жақ батырмасын кыска уакытка басады, оны шерту д.а. Монитор мен тышкан бірігіп қолданушы интерфейсінің жана турі – графиктік интерфейсті курайды. Тышканның көмегімен объектілердің қасиеттері өзгертіліп, баскау элементтері әрекеттке келтіріледі.

20.Вирустардың пайда болуы

Комп-л вирустар деп әдетте олшемі бойынша (200-5000байтка дейін) кіші арнайы комп-лік бағдарлама. Ол ком-ге қолданушының бақылауынсыз «зақымдалған дискеті, флешка, файлмен бірге кіруі мүмкін». Ком-ге вирус негізінде дискеттер, флешкалар сонымен катар ком-к желілер арөылы кірген вирустар дискіні қатты зақымдайды. Зақымдалған ком-дің диск жетегінен дискіні жай ғана салып, оның мазмұнын оқысаңыз да оған вирус кіруі мүмкін.

Вирусты білікті бағдарламашылар қызғанып, кектену, мансапқұмарлық мақсатында, басқа бәсекелес фирмаларына зиян келтіру үшін немесе антивирустық бағдарламаларды сатудан ақша табу мақсатында жазады. Жаңа вирустық бағдарламалардың саны үнемі өсіп отырады және өзгеруде, сондықтан ком-дің қолданушысы вирустардың табиғатын, вирустардың жұғу әдістерін олардан қорғануды білу керек.

Вирустарды жою үшін антивирустық бағдарламалар көмектеседі. Сонғы кезде вирустармен күресудің үлкен тәжірибесі бар антивирустық бағдарламалар құрылған. Олар ком-ң операцияларын қадағалайды және ком-р жұмыс атқарған кезде вирустарға тән күмәнді әрекеттерді табады.