Вопрос5. Образование рп

Утварэнне РП У 1569г. На палітычнай карце знікае самастойная і незалежная дзяржава ВКЛ і з’явілася новая –РП, што значыць “рэспубліка”. Гэта адбылося ў выніку люблінскай уніі. Каб зразумець чаму цэлая дзяржава без барацьбы знікла, пераўтварылася ў польскую правінцыю трэба ўспомніць узаемаадносіны 2 дзяржаў. У першыню спроба інкарпарыраваць ВКЛ у Польшу была зроблена Ягайлам у 1385г. Згодна з крэўскай уніяй, Ягайла згадзіўся за польскую карону далучыць ВКЛ да Польшы і абярнуць язычнікаў княства ў каталіцкую веру. Але народ даў адпор. Насельніцва пачало барацьбу за незалежнасць, тэрэтар. Цэласннасць. Гал. Перашкодамі інкарпарацыі напярэданні крэўскай уніі было: 1. краіны адрозніваліся грамадск-палітычным ладам 2. у Польшы заходн. славяне са сваёй мовай, а ВКЛ – поліэтнічная дзяржава, дзе жылі балты, яўрэі, татары і інш. 3. рэлігія: Польша – каталіцкая рэл., ВКЛ- боьшасць праваслайныя.

Палякі аказвалі свой ўплыў на ўсе сферы дзяржаўнага і грамадскака палітычнага жыцця ВКЛ, але было яшчэ далёка да інкапарацыі.

Прычыны ВКЛ на саюз з Польшай:

1. Знешнепалітычнае становішча ВКЛ (Лівоеская вайна 1558-1589гг. пад рукаводствам Івана ІV. Цэль-выхад да Балтыйскага мора).

2. Імкненне шляхты ВКЛ да польскіх залатых вольнасцей.

3. Жаданне польскай шляхты набываць землі ў ВКЛ.

Умовы аб’яднання:

1. Агульны манарх і сойм

2. Агульная знешняя палітыка

3. Агульная магчымасць набыцця зямель

Асобнымі ў ВКЛ і Польшы былі:

1. Адміністрацыйны апарат

2. Заканадайства

3. Суд

4. Войска

5. Пячатка і мова

Вопрос6. Политический кризис рп. Разделы рп.

Политический кризис РП, попытки реформирования. Разделы РП и присоединение Белорусских земель к Российской империи.

На фоне эканамiчнага развiцця еурапейскiх краiн у XYII-XYIII ст.Рэч Паспалiтая выглядала застылай у летаргiчным сне.Узровень канца XYI ст.застауся вышэйшай адзнакай гаспадарчай i ваеннай магутнасцi краiны.Каб рушыць па перад патрэбны рэформы у рамадстве:палiтычныя,ваенныя, эканамiчныя.Неабходнасць была i у канцынтрацыi улады у руках манарха-дыктатара.Шляхта ж не жадала паступiцца сваiм усеуладзем,якое перарастала у разгул анархii.Вольны Сойм "дзякуючы" "лiберум вета" стау недзеяздольным.

Такое становiшча у Рэчы Паспалiтай старанна апекавалi суседзi:Прусiя,Аустрыя i Расiя.Iм было выгадна мець суседам слабую краiну. Але з 60-х гадоу XYIII ст. у Польшчы "РП" пачала праводзiцца iнтэнсiуная рэфармацыйная дзейнасць. Дзякуючы рэформам Тызенгауза на пауночным захадзе Беларусi з'явiлася значная колькасць мануфактур, скасоуваецца шэраг прывiлей шляхты, арганiзуецца i працуе "адукацыйная камiсiя". У 1764 г. было уведзена абмежаванне на ужытак права "лiберум вета", але ужо гэтыя рэформы прывялi да незадаволенасцi з боку магнатау якiя iмкнулiся як i раней панаваць у краiне. Грамадства

аказалася расколатым на варожыя групоукi,якiя шукалi падтрымкi у больш моцных суседзяу:Расii,Аустрыi,Прусii.З дапамогай апошнiх пачалi стварацца канфедэрацыi "узброенныея арганiзацыi": у 1767 г.у Слуцку i Тарунi ( Расiя i Прусiя).У адказ на гэта была створана канфедэрацыя у Бары ( Украiна 1768г) Пачалiся межусобныя войны.Расiя для абароны праваслауных увяла 40 тыс.войска,якое i разбiла барскiх канфедэратау у 1771 годзе.Пасля гэтых падзей ад бываецца у 1772 годзе першы падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшла Усходняя частка Беларусi з гарадамi Полацк,Вiцебск,Ворша,Магiлеу,Рагачоу,Гомель.

Але нават гэта трагiчная падзея не астанавiла варагуючыя магнацкiя групоукi.Выратаваць Рэч Паспалiтую магла толькi цэнтралiзацыя.Такая спроба бы

ла зроблена 3 мая 1791 года, падчас прыняцця канстытуцыi Рэчы Паспалiтай першай у Еуропе. Канстатуцыя 3 мая заклала асновы вываду Рэчы Паспалiтай з палiтычнагу крызiсу i ставiла яе на шлях буржуазнага развiцця. Але час рэфармавання быу упушчаны.Ды гэтыя мерапрыемствы выклiкалi незадаволенасць у

Расii Аустрыi i Прусii.У сярэдзiне мая 1792 года Расiя накiравала у Польшчу 100 тыч. войска.Пад час баявых дзеянняу войскi Рэчы Паспалiтай панеслi паражэнне Опсай, Мiрам, Зельвай, Бярэсцем. Рэч Паспалiтая капiтулiравала, канстытуцыя 1791 года была адменена.А у студзенi 1793 года Прусiя, Аустрыя i Расiя ажыццявiлi другi падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшлi землi Беларусi па лiнii Друя-Пiнск.Стала зразумела,што ад канчатковага падзелу Рэчы Паспалiтай можа выратаваць рашучае супрацiуленне аб'яднанага грамадства.

Паустанне 1794г. на чале з Тадэвушам Касцюшкам давала для гэтага апошнi шанс.Але атрады Касцюшкi не вытрымалi удары рускiх войск на чале з Суворавым.6 лiстапада 1794 года рускiя войскi занялi Варшаву.Паустанне было разгромлена,чакаць выратавання Рэчы Паспалiтай цяпер не было адкуль.

У кастрычнiку 1795 года Расiя,Прусiя, Аустрыя ажыццяуляюць трэцi падзел

Рэчы Паспалiтай.Па iм уся тэрыторыя Беларусi была далучана да Расiйскай iмперыi.Сяляне,гараджане спакойна успрынялi далучэнне да Расii.Новыя парадкi заусёды неслi у сябе надзею на лепшую будучыню,на мiрнае жыццё.

Люблінская унія 1569. Контррэфармацыя

Прычыны ВКЛ на саюз з Польшай:

1.Знешнепалітычнае становішча ВКЛ (Лівоеская вайна 1558-1589гг. пад рукаводствам Івана ІV. Цэль-выхад да Балтыйскага мора).

2.Імкненне шляхты ВКЛ да польскіх залатых вольнасцей.

3.Жаданне польскай шляхты набываць землі ў ВКЛ.

Умовы аб’яднання:

1.Агульны манарх і сойм

2.Агульная знешняя палітыка

3.Агульная магчымасць набыцця зямель

Асобнымі ў ВКЛ і Польшы былі:

1.Адміністрацыйны апарат

2.Заканадайства

3.Суд

4.Войска

5.Пячатка і мова

Вынікі люблінскай уніі:

1.РП-федэратыўная дзяржава( існавала да к. 18ст.)

2.Першыя ўражанні у ВКЛ былі шокавымі: сойм збіраўся на тэр. Польшы; апалячванне мясцовай шляхты

3.Польская шляхта атрымлівалі землі ў ВКЛ, а ВКЛ не магла

4.У выніку барацьбы за самастойнасць ВКЛ, шляхта ВКЛ дабілася правядзення соймаў ў Гародне. А статут 1588г. Увогуле не разу не згадаў люблінскую унію. У адпаведнасці з ім дзяржаўныя пасады у ВКЛ маглі займаць людзі з ВКЛ, палякі не маглі.

Рэфармацыя і контррэфармацыя

У 16 ст. У ВКЛ узнікае рэфарматыўны рух супраць усеўладзя каталіцкай царквы.

Прыхільнікі за: танную царкву і за богаслужэнне на роднай мове.

У др. Пал. 16ст. З’яўляецца контррэфармацыя. Гал. удзельнікі - іезуіты.

Берасцеская унія(1596г)-саюз, які аб’яднаў катал. І правасл. Царкву у адзіную уніядскую.

Прычыны стварэння уніядскай царквы:

1.праваслаўная царква хацела дабіцца праз яе сваёй былой моцы

2.каталіцкая царква хацела перамагчы праваслаў’е і распаўсюдзіць сваю веру

Умовы:

Прызнавалася кіраўнічая роля папы рымскага(+кат. царкве), але захоўваліся абрады праваслаў’я(+прав)

Берасцейская унія была ліквідавана у Беларусі у 1839г. Праз уключэнне уніятай у праваслаў’е.

Паўстанне Касцюшкі

Паўстанне пачалося 24 сакавіка 1794г. у Кракаве. Для усёй РП быў створаны вышэйшы орган кіраўніцтва – вышэйшая народная рада. 24 красавіка вышэйшая народная рада ВКЛ прызначыла кіраўніком паўстання у ВКЛ Якуба Ясніцкага. Удзельнікі паўстання: частка гарадскіх жыхароў і прагрэсіўна настроенай шляхты. 7 мая быў прыняты гал. дакумент паўстання “палецкі універсал”(сяляне былі вольныя, але без зямлі). Пачатковы поспех быў стрымлены расійскімі войскамі. У кастрычніку-лістападзе паўстанцы атрымалі паражэнне, Касцюшка трапіў у палон. 4 лістапада войскіпад камандаваніем Суворава абвалодалі прагарадамі Варшавы і кароль аб’явіў акт аб капетляцыі. Сувораў у якасці ўзнагароды атрымаў шэрах зямель з эканоміі і тысячы прыгонных.

Прычыны паражэння:

1. паўстанне не падтрымалі шырокія масы сялянства

2. Адсутнічала ўзаемасувязь паміж цэнтрамі: Варшава і Вільня

3. сабатаж і невыкананне распаражэнняў Касцюшкі з боку

4. шляхецкабуржуазнага блоку.