6. Адамдық қатынастар мектебі мен мінез құлық мектебінің менеджмент дамуындағы рөлі(1930-1950)

а)еңбек өнімділігі мен еңбекке қанағаттанушылықты арттыруда тұлға арақатынастарын қолдану; б)ұйым қызметін адамдық қатынастар мен мінез-құлық әрекетіне бейімдеп қалыптастыру Поркер мен Элтон Мэйо адамгершілік қатынастарының мектебін жаңа бағытта дамуының негізгі салушылар. Көрнекті өкілдері: Арджерис, Ферцберг, Макрегор, Блейн. Бұл бағыттардың қағидасы ресми емес шағын топтардың рөлін орындау, бақылау практикасында, топтағы психиологиялық және әлеуметтік ерекшеліктерді, тауып пайдалануға мүмкіндігін беретіндей тәсілдерді қабылдау болып саналады. Бұл мектептің өкілдері басқару жүйесіндегі жұмысшылардың еңбегңн жетілдіру тәсілдерін іздестіруге көңіл бөледі. Тікелей басшылық ететіндердің неғұрлым тиімді әрекет етуі жұмыскерлермен кеңесуі, қарым қатынас жасауға барынша \толық мүмкіндік беруі. Адамдармен қарым қатынас жасау амалдарын пайдалануды ұсынды.

Бихевористік мінез-құлық мектебі (1950ж. күні бүгінге дейін) адамгершілік қатынас мектебінен едәуір ауытқып, адамдар арасындағы қатынасты орнықтыру тәсілдеріне назар аударды. Бұл мектептің басты мақсаты адам ресурстарының тиімділігін арттыру арқылы ұйымдастыру тиімділігін арттыру арқылы ұйымдастыру тиімділігін арттруға болады. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін психология мен әлеуметтану дамуы, зерттеу әдістерінің жетілдіруі жұмыс орнында мінез-құлықты зерттеуді ғылыми жолға қойды. Крис Арджирис,

Ренсис Ликерт,

Дуглас Макгрегор,

Фредерик Герцберг бихевиористік мінез-құлық мектебінің басқа да өкілдері әлеуметтік өзара әрекеттесудің, мотивацияның, билік пен бедел сипатының, ұйымдық құрылымдарының, ұйымдастырудағы жетекшіліктің, жұмыс мазмұнын ескертудің және еңбек тұрмысы санасының алуан түрлі жайларын зерттеді. Бихевиористік мектеп адамгершілік қатынас мектебінен едәуір ауытқып, адамдар арасындағы қатынасты орнықтыру тәсілдеріне назар аударды.

Бұл жаңа бағыт көбінесе адамдардың өз мүмкіндігіне ықпал етуге, ұйымды құруға және басқаруға негізделеді. Тұтастай алғанда, бұл мектептің бсты мақсаты адам ресурстарының тиімділігін арттыру арқылы ұйымдастыру тиімділігін арттыру болды.

Мұндағы басты мәселе мында: мінез-құлық туралы ғылымды дұрыс қолдану жеке жұмыскерлерді де, тұтастай ұйымның да тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Алайда менеджментті зерттеушілердің атап көрсеткеніндей, жұмыс мазмұнын өзгерту және жұмыскерлердің басқаруға қатысуы секілді адамдар тек кейбір жұмыскерлерге ғана, әрі кейбір жағдайда ғана тиімді болады екен.

7. Сандық тәсілдің басқару ғылымына қосқан үлесі

Шет елдегі басқару теориясының жаңа бағыттарының бірі – «басқару ғылымы» деп аталатыны – басқару ғылымына сандық тәсілдер мен дәл ғылым аппаратын енгізуге тырысумен сипатталады.

Бұл мектептің қалыптасуы кибернетика мен операцияны зерттеудің пайда болуына байланысты. Алғашқыда операцияны зерттеу сандық талдау әдістерін тұтастай, оны бөлімдерге жіктемей дайындаумен шектеледі. Бұл мектептің көрнекті өкілі Ф.У.Тейлор. Қазіргі кезде нарықтардағы фирмалардың стратегиясына байланысты салаларда зерттеу жұмыстары, ұйымды болжалдау мен қайта құру тәсілдері кең көлемде жүргізілуде. Нарықтардағы күшейіп оытрған бәсекелестік және дербес өндірістік конгломератор құру, өзгеріп отырған факторларға сәйкес жетістіктерге жету мәселесі туды. Осы мақсатта жаңа ұйымдық фирмалар, жан-жақты талдау жүргізуге мүмкіндік беретін жаңа есептеу техникалары, барынша децентрализациялауға ықпал ететін жаңа басқару психологиясы, нақты міндеттерді қою мен шешу (мақсаттарды басқару) қолданылады. Сандық тәсілдің басқару ғылымына қосқан үлесі(1950 ж. бүгінге дейін).а)Жобаларды ойластыру мен қолдану арқылы күрделі басқару мәселелерін түсінуді тереңдету;б)күрделі жағдайды шешім қабылдауын басшыларға жәрдем ретінде сандық тәсілдерді дамыту,жаңа мектептің ең көрнекті өкілдеріне Акофф, Бор,Гольдберг т.б.Бұл мектептің қалыптасуы кибернетика мен операцияны зерттеудің пайда болуына байланысты.Алғашында операцияны зерттеу сандық таладу әдістерін тұтастай оны бөлімдерге жіктемей дайындаумен шектеледі.Кейінен операцияны зерттеу ғылымның зерттеу дербес саласы ретінде қалыпатсып негізгі 2 бағытта дамытылады.1)басқаруда неғұрлым жиірек кездесетін құбылыстың математикалық моделін құруға запастарды басқаруға ресурстарды бөлуге байланысты болды;2)жүйені зерттеуге жүйе техникаларын құруға айрықша мән береді.