36. Улік як функцыя кіравання бібліятэкай.

F – абавязкі, якія павінен выконвацб суб’ект кіравання.

Улік – рэгулярны і сістэматычны збор звестак дадзеных аб стане і развіцці б.справы.

Улік – сістэматызаваная рэгістрацыя і падлік колькасных паказчыкаў, якія хар-ць дзейнасць б-кі (колькасн. і якасн. хар-ка дзейнасці б-кі).

Мэта уліку – забеспячэнне кіраўніцтва, органаў прафес., грамадскага самакіравання аператыўнай інф. аб стане дзейнасці б-кі.

Віды уліку:

1. Аператыўны. Сістэматычная рэгістрацыя кожнага працэсу работы па меры яго выканання і запіс карыстальнікаў у б-ку; своечасовае афармленне дак-таў на атрыманне літ-ры; работы па выананню нормаў. У аддзеле кадраў – асабістая справа на кожнаго супрацоўніка.

2. Статыстычны. Рэгістрацыя, падлік і якасная хар-ка фактаў у мэтах вывучэння дзейнасці б-к і абагульненне вопыту і планаванне развіцця б-к. Устанаўлівае дакладныя дадзеныя аб велічыні, складзе і руху фондаў, колькасці і складзе карыстальнікаў, кнігавыдачы, аб’ему, колькасці супрацоўнікаў.

Усе звесткі для вядзення стат. уліку бяруцца з формаў аператыўнага уліку. На іх падставе – вынікі работы б-кі за месяц, квартал, год. Абавязковы для усіх тыпаў б-к, па адзінай методыцы.

У б-ках стат. улік афармляецца у выглядзе агульнага і індывідуальнага (сродак кантролю за выкананнем работ і выкананнем працоўнага часу супрацоўніка).

3. Бухгалтарскі. Фіксуе абарот грашов. сродкаў, устанаўл. кантроль за расходамі фінансавых сродкаў. Рэгіструе ўсе паступленні і расходы матэрыяльн. сродкаў б-кі: абсталяванне, будынак, тэхн. сродкі. Асн. форма бух. уліку – каштарыс, накладныя, квітанцыя, інвентарныя кнігі уліку матэр. каштоўнасцей.

37. Дзярж. Бюджэт- асноўная крыніца фінансірвання бібліятэк

Дзяржава з’яўляецца гарантам развіцця і інф-ня сферы грамадства. Гэта падцвярджаецца фінансавамі абавязкамі,якія яна ўсклала на сябе перад устан-мі кул-ры.

Замацаванне: Закон аб кул-ры(Арт 36)

З-н біб справе ў РБ:”Асн. Крыніц фінан-ння-сродкі рэсп-га і мясц. бюдэту”(Арт 17).

Пад непасрэдн. фін-ем Мін-ва кул-ры знах. НББ.

Дзярж. распрац. праграммы разв. НББ.Выкар-вае механізмы ўскоснага рэгул-ння,гэта знач.- фін-ня праз сіс-му датацыі-(ільготы).

Заснавальнікі-мясц. органы ўлады(публ. б-кі), адказны за фін-не раённай

Бюдж. абласці

раёнаў }з розн. артыкулаў дахода + рэспубл. Бюджэт.

гарадоў

20-60% з рэсп.б-эк.

Праз бюдж. рэгіёнаў падтр-цца дз-ць публ. б-к дзяржавы.

Апасродкавана дзярж. фін-не спец-х б-к праз бюджэт Мін-ваў, ведамст, прадпр-ваў.

38. Сутнасць, задачы і функцыі мтб.

МТБ – тэхнічныя сродкі і абсталяванне, забяспечваючыя функцыянаванне б.устаноў і уключаюць: будынкі, частку памяшкання, у якой размешчана б-ка, мэбля, сродкі аўтаматызацыі, сродкі сувязі, транспарт, множн. тэхніка.

Комплекс матэр. і тэхнічных сродкаў, забеспячэнне правядзення б-кай работ, храненне дакументаў, абслугоўванне чытачоў.

Састаў МТБ: будынак, памяшканне, б.абсталяванне, мэбля, выліч. тэхніка, унутрыбіб. транспарт.

Ф-цыі МТБ:

• Аб’яднанне у прасторы і часе асноўнай падсістэмы з мэтай забеспячэння умоў рацыянальнага выпаўнення усіх працэсаў.

• Стварэнне найлепшых умоў працы калектыва супрацоўнікаў і рацыянальнаму выкарыстанню рабочага часу.

Важны уплыў МТБ па арганізаванню работы, т.к. ад велічыні плошчы, ад размяшчэння аддзелаў, ад аснашчэння б.працэсаў сродкамі аўтаматызацыі эл-вылічальнай тэхнікі залежаць умовы работы.

Месцазнаходжанне б-кі уплывае і на арганізацыю працы, чысціню памяшкання б-кі, хар-р выкарыстання ч/з і фонда. Важны інтэр’ер б-кі.

39. Дадтковыя крыніцы фінансавання б-к.

У законе "аб б. справе" ст. 17. Асн крыніцамі фінансавання дзярд. б-к з'яўл. сродкі рэсп і мясц бюджэтаў.

Дадатков. крыніцы складаюцца з даходаў ад прадпрым. дзейнасці: спонсарства і мецэнацтва, інш. сродкі.

Заканадаўствам РБ прадугл. дадатк. крыніцы фін-ня.

Пазабюджэтныя сродкі - даходы ад рэалізацыі прадукцыі.

У законе аб б. справе - дадатк. фін-не б-к можа ажыц-ца за кошт грашовых сродкаў фізічных, юрыдычных асоб за кошт ад аказання платных паслуг і інш. прадпрым. дзейнасці і дабрачынных паступленняў і з інш. крыніц, не забароненых заканадаўствам.

Сродкі, якія паступаюсь ц б-ку з дадатковых крыніц не ўплываюць на нарматывы фінансавання.

1. "Аб б. справе" Арт. 12 "Б-кі могуць ажыц-ць прадпрымю дз-ць, якая накіравана на атрыманне прыбытку. Акрамя яго атрымання прадпрым. дз-ць мэта - пашырэнне б. абслугоўвання, удасканаленне бяспл. работы, павышэнне прэстыжу б-к. Забяспечыць выкананне прынцыпаў даступнасці асн. форм і відаў б. абслугоўвання, гарантаваць неабходны узровень бесплаткасці.

"Палажэнне аб платн. паслугах б-к РБ". Крыніца дадатк. фін-ня - выкананне сац.-творчых заказаў, якія выконваюць б-кі за плату па дагаварной аснове.

Від прадпрым. дз-ці - здача памяшканняў у аржнду.

Спонсарства і мецэнацтва. Спонсаства - асобны від рэкламн. дз-ці. Спансіруемая ўстанова аказвае спонсару паслугі рэкламн. хар-ра. Для б-к Б. дапамога праз ББА з-за мяжы. Прамая дапамога б-м ад арганізацый-спонсарай (ін-т Гетэ, Брыт. савет). Дадатк. крыніца - штрафн. санкцыі. У б-ках Б. ажыц-ца комплесн. выкар-ня розных крыніц фінансавання.

Каштарыс даходаў і расходаў - асноўны фінансавы дакумент.

Каштарыс б-кі - фінансавы план, у ім падлічваецца мяркуецца паступленне грошаў і іх расход за год, гадавы аб'ем бюдж. фінансавання, мэтавае накіраванне крэдытаў.

Б-кі, якія знах. на самаст. бюджэце самі плануюць расходы.

40. Методыка распрацоўкі і укаранення норм.

Нармираванне працы - устанаўленне меры, затрат часу на вытворчасць адзінкі прадукцыі, выкананне заданага аб'ема работы; бесперапынные і сістэматычнае удасканаленне норм часу.

Нарм. б. працы - улічв-ца пры справаздачнасці б-к, распрацоўцы пасад. інструкцый, размеркаванні супрацоўнікаў па аддзелам, вызначэнні аб'ема работы кожн. аддзела. Гал. задача нарміравання - рацыяналізацыя.

Па сферы дзеяння - нормы мясцовыя (распрац. канкр. б-й), адзіныя (для б-к пэўн. галіны), тыпавыя (распрац. цэнтралізавана).

Якасць нормаў залежыць ад выбару метадаў нарм-ня - 2 метады - сумарны і анаітычны.

Пры сумарным - норма устанаулів. на усю работу без раздзялення на склад. элементы.

Аналітычны метад устан. нормы павінная папярэджв. раздзяленне вытворч. аперацыі на асобн. часткі. Устанаул-ца агульныя нарматывы працягласці аперацый.

Трэба аналізаваць стр-ру раб. часу.

Працоўны час - на час працы і перапынку.

Для вывучэння затрат часу выкар-ца храналаметраж прац. аперацый.

Стра-ра міжгалінов. нормаў:

1. Камплектаванне БФ (даследчая работа)

2. Прыем і улік паступіўш. дакум. (метадычная)

3. Апрацоўка (вядзенне к-гаў; рэдагаванне рукапісяў)

4. Работа з БФ (захаванне, вывучэнне)

5. Работа, звяз. з абслуг. кар-каў.

6. Давед. і інфарм. работа.

У іх аснову пакладзены аналіт. метад., уліч. час на падрыстоўную заключную работу, абсл-не раб. месца.

Метады ар-ня рабоч. працоўн. часу - шляхі даследвання праектавання і вызначэння велічыні яго затрат.

Статыст. метад - улік аб'ему выкан. работ па кожн. працэсу і затрачаны час на аперацыю.

Метад вывучання працы - дыферэнцырав. хранаметраж - раздз. вытворчы працэс на часткі.

Устанаўленне норм укл. этапы: парадак распрацоўі і ужыванне нрмаў, вывучэнне матэрыялаў па нарміраванню, састаўленне плана мерапрыемстваў, іх выкананне, падвядзенне вынікаў, апрабавання норм, првняцця норм.

Патрабаванні пры распрацоўцы норм:\

- дакладная арганізацыя дзейнасці

- выарыстанне існуючых метадаў нарміравання

- дакладнае фарміраванне працэсаў і іх тэхналагічнай паслядоўнасці.

41. Нормирование б.процессов. Значение, задачи.

Нармираванне працы - устанаўленне меры, затрат часу на вытворчасць адзінкі прадукцыі, выкананне заданага аб'ема работы; бесперапынные і сістэматычнае удасканаленне норм часу.

Для аднараз. работ м. распрацоўваць: 1) узбуйненныя сумарныя, 2) раслоененыя дыференцыр. нормы, 3) на ўвесь цыкл, 2)-3)на адну аперацыю. Калі працэс выконв 1 супрацоўнік прымяняецца (1) (хар-на для невялікіх б-к). Калі размеркавана паміж супрацоўнікамі - (2-3).Нарміраванне б.працы - акт. праблема; норма улічв-ца пр справазд-ні б-кі, распрацоўцв пасадавых інструкцый, вызначэнні аб'ема работы кожн. аддзела.

Дазваляе высветл. аб'ем прац. часу, гал. задача нарм-ня: рацыяналізацыя.

Мера працы адлюстр-ца ў норме працы.

Асн. від нормы працы - норма часу - колькасць часу, якое выкарыстоўваецца для выканання вызначанага аб'ему працы ў вызначаных умовах.

Норма выпрацоўкі - аб'ем працы, які неабх. выканаць напрацягу вызнач. адзінкі працы.

Па сферы дзялення - нормы мясцовыя (распрац. канкр. б-кай), адзіныя (для б-к вызнач. галіны), тыпавыя (распрац-ца цэнтралізавана).

На аднатыповыя работы - адзіныя нормы абслугоўування к-ка.

Якасць нормаў залежыць ад выбару метадаў нарм-ня - 2 метады - сумарны і анаітычны.

Пры сумарным - норма устанаулів. на усю работу без раздзялення на склад. элементы.

Аналітычны метад устан. нормы павінная папярэджв. раздзяленне вытворч. аперацыі на асобн. часткі. Аналізуецца працягласць часткі, устан-ца агульныя нарматывы працягасці аперацый.