Менеджмент түсінігі шет тілінінен аударғанда « өндірісті басқару », басқаша айтқанда өндірісті басқару қағидаларымен, әдістері, құралдарымен формаларының жиынтығы деген мағынаны білдіреді. Олар өндірістің тиімділігін арттыру және пайданы көбейту мақсатымен жасалып қабылданады.

Менеджмент түсінігі шет тілінінен аударғанда « өндірісті басқару », басқаша айтқанда өндірісті басқару қағидаларымен, әдістері, құралдарымен формаларының жиынтығы деген мағынаны білдіреді. Олар өндірістің тиімділігін арттыру және пайданы көбейту мақсатымен жасалып қабылданады.

Менеджер дегеніміз - өндіріс өткізу және қызмет көрсету саласындағы ұйымдастыру және басқару жөніндегі дербестігі бар іскер адам өз ісін мамандандырылған басшы.

Нарықтық экономикаға өту кезеңінде басқару жүйесін одан әрі дамыту және дамыту кезеңге тән жаңа қағидаларды басшылыққа ала отырып, экономикалық жандандыру бүгінгі күнгі өзекті мәселелерінің бірі. Осы мәселелерді шешу жөніндегі негізгі тұтқалардың бірі өндірісті, жалпы экономиканы іскерлікпен басқару, нарықта экономикалық қатынастарды дамыту, оларды құқықтық тұрғыдан реттеу, ақша, несие, валюта қатынастарын жүзеге асыру.

Менеджмент процесінің барысында жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру функциялары орындалады. Аталған функциялардың көмегімен менеджерлер ұйымдағы қызметкерлерге алға қойған мақсаттарға, белгілі нәтижелерге жету үшін өнімді тиімді еңбек жағдайларын жасайды.

Өндірістік менеджменттің функцияларына жататындар: жоспарлау, ұйымдастыру, топтастыру, ынталандыру, бақылау.

Өндірістік менеджменттің әдістеріне мыналар кіреді: ұйымдастырушылық әдістер, әкімшілік әдістер, экономикалық әдістер, әлеуметтік – технологиялық әдістер.

Өндірістік менеджменттің негізгі принциптері басқарудың мақсаттылығы, ғылыми негізделуі, функционалдық, мамандандырылуы, басқару процесінің кезектілігі, басқару жүйесінің орталықтандырылған реттеумен өзін-өзі реттеу, қызметкерлердің жеке қасиеттері мен ерекшеліктерін есепке алу, құқықтарының, міндеттерінің және жауапкершіліктерінің сәйкестілігін қамтамассыз ету, басқару процессіне қатсушыларды мақсатқа жетуде қызықтыру, ынталандыру.

2 Тақырып: Менедженттің метедологиялық негіздері.

1. Басқару ұғымы.

2. Басқару ғылымының негіздері.

3. Басқару ғылымының әдістері.

Кең мағынада алғанда басқару дегеніміз – қоғам ұдайы өндірісті нысаналы түрде үйлестіріп отыру. Басқару табиғатына барлық құбылыстарына тән. Бүкіл айналадағы дүниеде 3 компаненті бар.Олар:

1. Өлі табиғат.

2. Тірі табиғат.

3. Адам қоғамын бөліп көрсетуге болады.

Мұның өзі басқару процесін былайша ірі көлемде саралауға мүмкіндік береді.

1. Өлі табиғат- техникалық жүйелерді басқару, адамдардың қатысуымен станоктар мен механизмдерді басқару. Бұл жүйемен техникалық ғылымдар айналысады.

2. Тірі табиғат- биологиялық жүйеде басқару. Бұл басқару процесінде философиялық сипат береді. Басқарудың бұл саласы – жаратылыстану ғылымын зерттейді.

3. Адам қоғамын әлемдік жүйеде басқару. Шын мәнінде келгенде адамдарды басқару. Қоғамның ең басты «өндіргіш күші » ретінде адамдардың табиғатпен қоғам заңдарын танып, олардың материалдық игіліктерін өндіру мен тұтыну процесінде пайдаланады.

Өндірісті басқару ғылымы басқару қатынастарын зерттей отырып, басқарудың заңдылықтарын қалыптастыру, принциптерін әзірлеу жолымен оның теориясын жасауы тиіс. Сондықтан басқару ғылымының мазмұны - өндірісті басқару заңдылықтарын анықтау, басқару жүйесі мен басқарылатын жүйенің бірлігі мен арақатнастарын зерттеу, өндірісті басқару процесіндегі адамдардың нысаналы қызметінің қағидасын, функциясын, әдістерін әзірлеу.

Өндірісті басқару ғылымының міндеті – басқару қатнастарының механизімін түсіндіру. Мұндағы міндетті басқаша айтқанда – басқаруды азын аулақ адамның шамасы келетін өнерден, осы салаға маманданушы әрбір білікті адам істей алатын ғылыми жүйеге айналдыру болып табылады.

Өндірісті басқару ғылымы 5-ке бөлінеді.

1. Өндірісті басқару методологиясы мен теориясы.

2. Өндірісті басқару басқару объектісі мен субъектісі құрылысын ұйымдастыру.

3. Басқарушының ықпалды қалыптастыруының әдістері.

4. Басқару процесі.

5. Басқару жүйесіндегі еңбекті ұйымдастыру жүйесі.

Басқару ғылымының әдістері.

1. Диалектикалық әдісі.

2. Жүйелік құрылымының әдісі.

3. Социологиялық әдісі.

1. Диалектикалық әдіс бүкіл қиындықтарына қарамастан, басқару қатынастары тек қана диалектика тұрғысынан зерттелуі мүмкін. Басқару қатнастарын зерттеуге диолектикалық көзқарас танымының талдау мен индукция, дедукция, гипотиза мен эксперемент, бақылау мен салыстыру және басқалары сияқты әдістермен іске асырылады.

2. Жүйелік – құрылымдық әдіс ол бір жағынан жүйелі серпінді дамитын тұтас нәрсе ретінде қарастыруды, екінші жағынан, жүйені өзара іс-қимылына қарай құрылымдық болып табылатын элементтерге бөлшектеуді көздейді.

3. Социологиялық әдіс ( сауал – сұрақ және басқалары) маңызы мынада: оның көмегімен басқару қатынастары, олардың адамдарға және солар арқылы қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыруға жасайтын ықпалы тұрғысынан зерттеледі.

Өндірісті басқару ғылымында бірқатар арнаулы ғылыми әдістер, басқару қатнастарын зерттеудің ерекше құралдары: ұйымдық нормалау, ұйымдық диогностика, факторлық талдау, ұйымдық жобалау, графикалық әдістер, үлгілеуәдістері және басқалары болады.