Мәдени-гигиеналық дағдылар

Ұқыпты тамақтану мен үстел басында өзін-өзі ұстау дағдыларын жетілдіру.

Өзінің жеке бас гигиенасы дағдылары мен ережелерін сақтауы мен оны орындауын қадағалап отыруға дағдыландыру.

Дене тазалығын сақтауға, қолын, аяғын жууға, тісін ұқыпты тазалауға, ешкімнің ескертуінсіз-ақ тамақтанар алдында қолын жуып және тамақтанып болған соң ауыз қуысын шаюға, бет орамалын уақытылы ауыстырып, үстін, шашын ретке келтіріп отыруға, беліне дейін ылғалды сүртінуге дағдыландыру.

Өз-өзіне қызмет көрсету дағдылары мен киіміне күтім жасауға дағдыландыру.

Гигиеналық шараларды орындау кезінде балалардың бір-біріне көмек көрсетуін мадақтау.

Баланың шамасына қарай жұмыс түрлеріне (асханада, оқу бөлмесінде кезекші, тәрбиешіге көмектесу, т.б.) тарту арқылы еңбек етуге қызығушылығын арттыру.

Өзіңді таны. Адамдардың сезім мүшелері мен дене бөліктері жайлы түсінік беру. Олардың көмегімен қимылдай алады, айналадағы қоршаған ортаны таниды. Адамдардың әр дене бөлігі белгілі тәртіпте жұмыс істейді. Олардың қызметі үйлесімде болғанда ғана адам өз саулығын сезінеді. Адамның дене құрылымы күрделі. Олардың әрқайсысы өз қызметін атқарады. Біз оларға күтім жасап, әрдайым шынықтыруымыз қажет.

Жүрек, асқазан, тіл, өкпе, бүйрек адамның маңызды мүшелері болып табылады.

Сезім мүшелері. Олардың жұмысы. Сезім мүшелерінің жұмысы мен оларға күтім жасау.

Түрлі дене бөлігі мен оның қызметін сезіне білу. Не сезінеді? Қандай ықылас пайда болады? Әр уақытта біз әр түрлі жағдайда боламыз: мейірімді, ашулы, көңілді, мұңлы. Көңілді, мейірімді болған кезде, біз өзімізді жақсы сезінеміз.

Тамақтану. Аштықтың белгісі. Аштық сезімін, шөлді қалай жеңуге болады? Тәттіні көп жеуге болмайды, олар денсаулыққа зиянды.

Тамақтану мәдениеті мен ережесі. Азық-түлік сапасын түсіне, иісіне, пішініне қарай ажырата білу. Дәрумендер - табиғи қорғаушылар. Су. Суды пайдалану қауіпсіздігі.

Тамақтану түрлері. Жемістер, жидектер, тәттілер, жаңғақтар, шекілдеуік, ет, балық. Олардың пайдасы мен зияны. Азық-түліктерді қолдануға дайындау ережелері: жуып-тазалау, қайнату.

Жеке тазалықты сақтау. Қолды жуу. Тісті тазалау. Ауыз қуысын шаю. Осы шаралардың маңыздылығын түсіндіру.

Киімдерін күтіп, тазалап ұстай білу. Жеке заттарын ұқыпты ұстаудың қажеттіліктері мен ережелерін түсіну. Жеке гигиеналық заттарды білу және дұрыс қолдану (сүлгі, бет орамал, тарақ).

Қоғамдық тазалық. Бөлмеде өзін-өзі ұстау тәртібін сақтау. Бөлменің ішін ұқыпты ұстау (қабырғаларды шимайламау, жарық беретін аспаптарды, баспалдақ сүйеніштерін бүлдірмеу). Үлкендерден бүлінген заттарды жөндеуге көмек сұрау.

Дала және бөлме өсімдіктерін күтіп қараудың қажеттіліктері мен ережелері. Өсімдіктердің пайдасы.

Қоғамдық орындарда өзін мәдениетті ұстай білу және қауіпсіздік ережелерін сақтау. Жалпыға ортақ құрал-саймандарды ұқыпты және дұрыс қолдана білу (жеделсатылар, телефон-автоматтар).

Аурудың алдын алу. Күн тәртібі туралы білімдерін кеңейту, оны жүйелі орындаудың денсаулықты нығайтудағы маңызын түсіндіру.

Сымбат. Әдемі сымбат денсаулықты сақтайды. Дұрыс қалыпты сақтай білу ережелерін меңгерту.

Күн, ауа және су — біздің нағыз досымыз. Табиғи факторлар көмегімен шынығудың маңызы мен ережесі. Ұйқы және оның адам өміріндегі маңызы. Пайдалы және зиянды әдеттер. Темекі мен арақтың зияны.

Өзіңе және басқаға көмектес. Науқастанып, ауырған кезде дереу үлкендерге хабарлау. Науқас адамға мүмкіндігінше көмектесу.

Дененің ауырғанын жеңілдететін тәсілдер. Дененің ауырғанын жеңілдете білу: ауыртып алған жерін сипау (уқалау), салқын затты басу (су орамал), зейінін басқа жаққа аудару, жұбату, қорқынышын сейілту.

Азын-аулақ жарақаттанғанда алғашқы көмек көрсету ережесі. Дене шынықтыру жаттығулары арқылы әлсіреу кезінде 1-2 тыныштандыратын кешенді меңгеру. Оларды қай кезде қолданатынын білу.

Басқаларды ренжітпеу. Дау-дамайларды шеше білу. Ұрып-соғу — жанжалды шешудің тиімді тәсілі емес екендігін есте сақтаған жөн. Бірлесіп жұмыс істеу – қарсыласудан жақсы. Дөрекілер мен бұзақылардан алыс жүру қажет.

Өзінен кішілерге, әлсіздерге қамқорлық көрсету. Басқа біреудің көмектесуін күтпей-ақ, көмек керек сәтте басқаларға көмектесу.

Табиғат. Жемістер. Жидектер. Олардың пайдасы мен зияны.

Үй жануарлары. Жанауарларды күтіп-баққанда қауіпсіздік шараларын білу (мысық, ит, атжалман, құстар және т.б.).

Жабайы аңдар. Жәндіктер. Жәндіктердің келтіретін зиянын білу (шыбын, маса, тарақандар, басқа да құрт-құмырсқалар). Олардан қалай сақтанатынын білу. Көшеде және бөтен үйде жануарлармен қарым-қатынас жасағанда қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Ауа райы. Ауа райы өзгерген жағдайда өзін қалай ұстау керектігін білу (қар жауғанда, жаңбыр жауғанда, күн ысығанда, суығанда).

Қурап қалған ағаштар мен бұталардың қауіпі. Оларға өрмелеп шығуға, айналасында ойнауға болмайды. Дәрілік шөптер. Улы өсімдіктер.

Әлеуметтік өмір. Көшеде жүру ережелерін сақтау. Жол белгілерімен таныстыру: «Балалар», «Жаяу кісі өтетін өткел». Қиын жағдайда өзін-өзі ұстау тәртібі. Егер адасып қалсаң немесе бейтаныс жерге тап болсаң, полиция қызметкерлерінен, кассирден, сатушыдан және басқа да қызметкерлерден көмек сұра. Полиция көлігін ажырата біл. Үйдің есігі қағылған сәтте, есікті ашпастан бұрын кішкене тесігіне қара. Егер есіктің кішкене тесігі сыртынан жабық болса, тіпті ашпа. Пәтерден танымайтын адамға шықпа. Есікті тек құлыппен жауып қана қоймай, ысырмамен, шынжырмен жап. Бейтаныс адамның көлігіне отырма. Егер, көшеде немесе есік алдында бейтаныс адам сені алып кетпекші болса, «Мен сені танымаймын» деп дауыстап, қашып шығудың амалын жаса. Жедел сатыға (лифт) танымайтын адаммен бірге кірме.

Жаяу кісі өтетін жол. Жаяу кісілер тек белгі қойылған жерден ғана өтеді. Екіжақты қозғалыста алдымен сол жаққа, жолдың ортасына жеткенде — оң жаққа қарау. Көше және жол белгілері. Мөлтек ауданның көліктерімен танысу. Жүріп бара жатқан кез-келген көлік адамға қауіп төндіруі мүмкін.

Үйдегі қауіпсіздік ережесі. Үйде балалар немен ойнамау керек? Бәлеге ұшырамас үшін қандай заттарды ұстамау керек? Біздің үйде не қауіпті? Электраспабын, газды, суды қалай дұрыс қолдану керек? Үйде қандай қауіп төнуі мүмкін? Шұғыл қызмет телефондары.

Балабақша ауласы. Сенің үйіңнің ауласынан айырмашылығы қандай? Әр түрлі құрал-саймандарды қолдана білу ережелерімен таныстыру. Ауладағы қауіпті жерлер: өсіп кеткен бұталар, қурап кеткен ағаштар, көлік жүретін жолдар, қоқыс тастайтын жәшік. Ұқыпты және абай болу керек. Аулада өзін-өзі ұстау ережесі: ластамау, шуламау, терезеге және балкон жанына жақын ойнамау, шыны сындырмау. Жақын жердегі айналаны, балабақша орналасқан шағын ауданды, өзі тұратын үйді бағдарлай білу. Ненің қай жерде орналасқанын білу. Үйге және балабақшаға баратын мейлінше қауіпсіз жолды білу. Нақты жол бағытын білу.