8.Ұйымның сызықтық және функционалдық құрылымы.Олардың артықшылықтары мен кемшіліктері.

Басқару байланыстары сызықтық және функционалдық болып бөлінеді. Сызықтық байланыстар вертикальды бағытта , функционалдық бағыттар горизонталь бағытта орындалады.

Сызықтық құрылым бойынша басқарушы барлық функционалдық мңндеттерді өзі атқарады.Бұл құрылым түрі кішігірім ұйымдарда немесе деңгейлер саны 4 еуден аспайтын ұйымдарда қолданылуы мүмкін.Бұл құрылым абсолюттті түрде орталықтандырылған дара басшылық қағидаларымен шешімдерге жеке жауапкершілікке негізделген.

Артықшылықтары:

1 басқарушылықтың бірлігі мен анықтылығы;

2 орындаушылардың қимыл бірлігі

3 басқарудың қарапайымдылығы

4 айқын жауапкершілік

5 шешім қабылдаудағы шапшаңдық

6 бөлім жұмысының соңғы нәтижесіне дара жауапкершілік

Кемшіліктері:

1 сызықтық басшыға қойылатын жоғары талаптар;

2 функционалды бөлімдердің жоқтығы;

3 жоспарлау мен шешім дайындау буындарының жоқтығы;

4 Ақпараттың шамадан тыс көп болуы;

5 деңгейлер арасындағы байланыстың қиындауы;

6 басшы топтарда биліктің топтасуы:

Функционалдық құрылымда мамандар пайда болады,бірақ олар жеке топ болып бөлінбеген.Орындаушылар функционалдық мамандардың тікелей қарамағында болады.функционалды басқару құрылымының артықшылықтары:

1 нақты фунцияға жауап беретін маманның жоғары дәрежеде білгірлігі;

2 сызықтық менеджерді кейбір арнайы сұрақтарды шешуден босату;

3 құбылыстар мен процестерді стандарттау , формалау;

4 басқару функциясын орындауда қатарластықты және қайталауды жою;

Кемшіліктері:

1 Дара басшылық қағидасынынң орындалмауы;

2 өз бөлімінің міндеттері мен мақсаттарын жүзеге асыруға аса құштарлық;

3 функционалдық қызметтер арасындағы тұрақты өзара байланыстарды қолдау қиындығы

4 шешім қабылдау процедураларының ұзақтығы;

5 өзгерістерді қиын сезінетін ұйымдық құрылым

9. Ұйымның сызықтық функционалдық құрылымы.Оның артықшылықтары мен кемшіліктері.

Сызықтық функционалдық құрылымда толық билікті сызықтық басшы өз мойнына алады.Оған нақты мәселелерді шешуге жоспарлауда басқару шешімдерін дайындауда арнайы аппарат немесе штаб көмектеседі.Штаб – сызықтық ьасшы қарамағындағы функционалды бөлімшелерден тұрады.

Бұл бөлімшелер өз шешімдерін жүзеге асыруда орындаушылармен сызықтық басшы арқылы байланыс жасайды.

Артықшылықтары:

1 функция шешімдер мен жоспарларды тереңірек дайындау;

2 сызықтық менеджерді мәселені терең талдаудан бомату;

3 кеңес берушілер мен сарапшыларды шақыру мүмкіндігі.

Кемшіліктері:

1 өндіріс бөлімдері арасындағы көлденең деңгейдегі өзара тығыз байланыс пен әрекеттестіктің жоқтығы;

2 айқын жауапкершіліктің жоқтығы; Себебі шешім дайындаушы тұлға оны жүзеге асыру үдерісіне қатыспайды.

10.Ұйымның матрицалық құрылымы .Оның артықшылықтары мен кемшіліктері.

Матрицалық құрылым жобалық құрылым түрлеріне жатады.матрицалық құрылым мамандарды тиімді пайдалануға , жобаларды жасау мерзімін қысқартуға олардың сапасын арттыруға және жобаларды жасауға жұмсалатын шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.Бұл құрылым шеңберінде жоба басшысы мен қатар функционалды бөлім басшысы нәтижеге жауап береді.

Матрицалық құрылым ауқымында : ғалымдар , мамандар, жұмысшылар мамандандырылған бөлімше басшыларына тікелей

бағынады.Көлбеу басшылықтың қамтылуы нәтижесінде мамандарды ыңғайына қарай бір бағдарламадан екінші бағдарламаға ауыстырыпа отыруға, демек, оарды тиімді пайдалануға мүмкіндік туады. Мамандарды қажет кеінде осылайша ауыстырып отыру, оларды тиімді пайдалануға, тиісті жұмыстармен толық қамтамасыз етуге болады. Мұның өзі де аса қажетті , күрделі міндеттердің бірін жатады.

Артықшылықтары:

• Матрицалық құрылымды ұйымдастыру бағдарлама басшыларының еркін әрекет етуін,іздестіру жұмыстарын тікелей, мақсатқа сай орындау мүмкіндігін қамтамасыз етеді;

• Бағдарлама басшысының бағдарлама бойынша жұмысты ұйымдастыруын, оның орындалу мерзімін, ққұнын , ақырғ нәтиженің сапалық параметрлерін айқындайды;

• Мамандандырылған бөлімше басшыларының да рөлі артып, барлық бағдарлама бойыншав жұмысты мұхият ұйымдастыруына ықпал етеді.

Кемшіліктері:

• қызметтер арасындағы тұрақты өзара байланыстарды қолдау қиындығы;

• басшы топтардағы билік топтасуы;

• өндіріс бөлімдері арасындағы көлденең деңгейде өзара тығыз әрекеттестіктің жоқтығы.