27. Белгілі жағдайдағы түрдің биоценоздағы құрамы қалай аталады?

    1. Агрегация;

    2. Тіршілік ету ареалы;

    3. популяция территориясы;

    4. Экологиялық қуыс;

    5. кеңістіктегі қуыс.

28. Экологиялық қуыс қандай болады

    1. популяциялық;

    2. реальды;

    3. түріне қарай;

    4. кеңістік;

    5. орнықты.

29. Экологиялық қуыс ..... болады

    1. іске асырылған;

    2. реальды;

    3. түріне қарай;

    4. кеңістік;

    5. популяциялық.

30. Өсімдіктің энергияны бойына сіңіру нәтижесі қалай аталады?

    1. алғашқы таза өнім;

    2. алғашқы жалпы өнім;

    3. өнімді коэффициент;

    4. алғашқы өнім;

    5. жалпы өнім.

13 – нұсқа

1. «Рим клубының» бірінші баяндамасы қалай аталды

   1. өсу шегі

   2. өсуден тыс

   3. біздің ортақ болашағымыз

   4. ХХІ ғасырға арналған күн тәртібі

   5. Тұрақты дамудың хартиясы

2. «Рим клубының» бірінші докладын жазды

   1. Печчеи

   2. Медоуз

   3. МКОСР

   4. Маркович

   5. Дональдсон

3. «Тұрақты даму» түсінігі қай баяндамада қабылданды

   1. өсуден тыс

   2. өсу шегі

   3. біздің ортақ болашағымыз

   4. ХХІ ғасырға арналған күн тәртібі

   5. Тұрақты дамудың хартиясы

4. «Тұрақты даму» түсінігі қай жылы қабылданды?

   1. 1982

   2. 1985

   3. 1988

   4. 1987

   5. 1983

5. «Тұрақты даму» түсінігі екі негізгі белгіден кейін анықталады, қандай?

   1. Антропогенді және табиғи

   2. әлеуметтік және табиғи

   3. техногенді және экологиялық

   4. антропоорталықтанған және табиғи орталықтанған

   5. антропоорталықтанған және биосфероорталықтанған

6. Белгілі территорияда тұратын тірі заттардың жиынтығы қалай аталады?

   1. сан;

   2. популяция;

   3. тығыздық;

   4. биомасса;

   5. биоценоз.

7. Биомасса немен көрсетіледі?

   1. тоннамен;

   2. граммен;

   3. г/м²;

   4. кг/м³;

   5. килограммен.

8. Уақыт бірлігінде ағзалармен өндірілетін органикалық заттардың мөлшері қалай аталады?

   1. биоөнімділік;

   2. салыстырмалы туылуы;

   3. жалпы туылуы;

   4. өнім потенциалы;

   5. қисық өсуі.

9. Әртүрлі жыныстағы адамдардың қарым-қатынасы

   1. өнімдік құрылым;

   2. өсу құрылымы;

   3. жыныстық-өсу құрылымы;

   4. жыныстық құрылым;

   5. генеративті құрылым.

10. Жыныстарды хромосомалық түрде анықтау қалай аталады?

    1. жыныстардың алғашқы қарым-қатынасы;

    2. жыныстардың екіншілей қарым-қатынасы;

    3. жыныстардың үшіншілей қарым-қатынасы;

    4. жыныстардың генетикалық қарым-қатынасы;

    5. жыныстардың физиологиялық қарым-қатынасы.

11. Жалпы туу – бұл

    1. өсімталдықты көбейту;

    2. жыл ішінде қосылған жаңа кісілердің саны;

    3. туу мен өлім арасындағы қатынас;

    4. уақыт кезеңінде қосылған жаңа кісілердің саны;

    5. бір жылға дейінгі кісілердің өсу саны.

12. Жалпы өлім – бұл

    1. уақыт кезеңінде өлген кісілер саны;

    2. уақыт кезеңінде өлген кісілер саны, негізгі популяцияның сандық қатынасы;

    3. уақыт кезеңінде өлген және көшіп кеткен кісілер саны;

    4. қолайсыз факторлардың нәтижесінен кісілер санының азаюуы;

    5. жоғалу түрі.

13. Салыстырмалы туу – бұл

    1. өсімталдықты көбейту;

    2. уақыт кезеңінде қосылған жаңа кісілердің саны;

    3. жыл ішінде қосылған жаңа кісілердің саны;

    4. туу мен өлімнің қарым-қатынасы;

    5. уақыт кезеңінде қосылған жаңа кісілердің саны, негізгі популяцияның сандық қатынасы;

14. Салыстырмалы өлім – бұл

    1. уақыт кезеңінде өлген кісілердің саны;

    2. уақыт кезеңінде өлген кісілердің саны, негізгі популяцияның сандық қатынасы

    3. уақыт кезеңінде өлген және көшіп кеткен кісілер саны;

    4. қолайсыз факторлардың нәтижесінен адам сандарының азаюы;

    5. жоғалу түрі.

15. Өнімдік потенциал – бұл

    1. туу мен өлімге көңіл бөлу;

    2. жалпы туу мен өлімнің айырмасы;

    3. туу мен өлімге көңіл бөлу;

    4. туу мен өлімнің салыстырмалы айырмасы;

    5. өсімталдықты көбейту.

16. Экожүйенің абиотикалық компоненті қалай аталады?

    1. биожүйе;

    2. биогеоценоз;

    3. биоценоз;

    4. экожүйе;

    5. биотоп.

17. Экожүйенің биотикалық компоненті қалай аталады?

    1. биотоп

    2. биогеоценоз

    3. экожүйе

    4. биоценоз

    5. биожүйе

18. Қарапайым жердегі экожүйе қалай аталады?

    1. биотоп;

    2. биоценоз;

    3. биогеоценоз;

    4. экожүйе;

    5. биожүйе.

19. Түр арасындағы әрекеттестіктің жоқтығы қалай аталады?

    1. комменсализм;

    2. нейтрализм;

    3. мутуализм;

    4. аменсализм;

    5. протокооперация.

20. Бір жақты қысым түрі қалай аталады?

    1. аменсализм;

    2. комменсализм;

    3. мутуализм;

    4. нейтрализм;

    5. протокооперация.

21. Биомассаның өсімі қалай аталады?

    1. өнімді коэффициент;

    2. алғашқы жалпы өнім;

    3. алғашқы таза өнім;

    4. алғашқы өнім

    5. жалпы өнім.

22. Өнімдердің биомассаға қатынасы қалай аталады?

    1. алғашқы өнім;

    2. алғашқы жалпы өнім;

    3. алғашқы таза өнім;

    4. өнімді коэффициент

    5. жалпы өнім.

23. Өнім, басқа жануарлармен және өндірілетін фитофагтар қалай аталады?

    1. жалпы өнім;

    2. екінші жалпы өнім;

    3. өнімді коэффициент;

    4. алғашқы өнім

    5. екінші өнім.

24. Он есе пайыздық ережені құрған кім?

    1. Либих

    2. Шелфорд

    3. Линдеман

    4. Гаузе

    5. Олли

25. Бір пайыздық ережені құрған кім?

    1. Линдеман

    2. Либих

    3. Шелфорд

    4. Гаузе

    5. Олли

26. Паразиттер .... жатады

    1. алғашқы корнсумент;

    2. екінші консумент;

    3. үшінші консумент;

    4. редуцент;

    5. сапрофаг.

27. Биоценоз мүшелері арасындағы өнімді арақатынас қалай аталады?

    1. өнім алмасу;

    2. топикалық тізбектер;

    3. тамақтану пирамидасы;

    4. трофикалық тізбектер;

    5. тамақ ресурсы.

28. Бір трофикалық деңгейден екіншіге ауысуда жайылымдағы өнім тізбегінің .... өзгешелігі

    1. санды өсіру;

    2. тығыздықты өсіру;

    3. көбею шапшандығын өсіру;

    4. биоөнімді азайту;

    5. адамдар көлемін өсіру

29. Паразиттер тізбегі ....... өзгешелігі

    1. көбею шапшандығын кеміту;

    2. көлемді өсіру;

    3. тығыздықты кеміту;

    4. тығыздықты өсіру;

    5. биоөнімді өсіру.

30. Детрит тізбегі ..... өзгешелігі

    1. тығыздықты азайту;

    2. көлемді өсіру;

    3. тығыздықты өсіру;

    4. көбею шапшандығын кеміту;

    5. биоөнімді өсіру.

14 - нұсқа

1. Аутоэкологияның қарапайым зерттеу объектісі…

   1. түр;

   2. дербес;

   3. популяция;

   4. биоценоз;

   5. ағза.

2. Экологиялық факторлар – бұл:

   1. экожүйелер компоненттерінің қасиеті;

   2. абиотикалық орталардың қасиеті;

   3. ағзалардың қасиеті;

   4. биоценоздардың қасиеті;

   5. қоршаған орталардың қасиеті.

3. Сыртқы экологиялық факторларға жатады:

   1. күн радиациясы, атмосфералық қысым, температура, азық және оның жетерлігі;

   2. күн радиациясы, атмосфералық қысым, температура, жел;

   3. күн радиациясы, атмосфералық қысым, температура, азықта биогенді заттарды топтау;

   4. күн радиациясы, атмосферное давление, влажность, широта и долгота местности;

   5. күн радиациясы, атмосфералық қысым, ылғалдылық.

4. Ішкі экологиялық факторларға жатады:

   1. сан, тығыздық, популяция құрылымы, азық, жыртқыштардың бар болуы және зиянкестік;

   2. сан, тығыздық, популяция құрылымы, азық, топырақ жамылғысының күйі;

   3. сан, тығыздық, популяция құрылымы, азық, азықта биогенді заттарды топтау;

   4. азық, азықта биогенді заттарды топтау, судағы планктонның құрамы;

   5. азық, жыныстық және өспелі популяцияның құрамы, популяцияның өмір сүру ареалы.

5. Императивті факторлар анықталады…

   1. қоректену шарттары;

   2. өмір сүру шарттары;

   3. көбею шарттары;

   4. тіршілік ету шарттары;

   5. бәсекелестік шарттары.

6. Сонымен қатар әсер ету факторына жатады....

   1. өмір сүру ареалы;

   2. азық базасының бар болуы;

   3. зиянкестік пен жыртқыштардың бар болуы;

   4. тығыздық популяциясы;

   5. күн мен түннің ауысуы.

7. Ненін негізінде жергілікті факторлар ағзалардың өзара әрекеттесуін анықтайды....

   1. өмір сүру;

   2. қоректену;

   3. көбею;

   4. көбею және өмір сүру;

   5. өмір сүру және қоректену.

8. Ненін негізінде генеративті факторлар ағзалардың өзара әрекеттесуін анықтайды:

   1. өмір сүру және қоректену;

   2. оректену;

   3. көбею және өмір сүру;

   4. көбею;

   5. өмір сүру.

9. Антропогенді факторлар қоршаған табиғи ортаның әсерімен анықталады:

   1. ауа райы;

   2. апат;

   3. адам қызметі;

   4. метеорология шарттары;

   5. парникті эффект.

10. Факторлы экология оқытады:

    1. адамдар мен микроағзалардың өзара әрекеттесуі;

    2. қоршаған орта мен қоғамның өзара әрекеттесуі;

    3. қоғам мен адамның өзара әрекеттесуі;

    4. қоршаған орта мен өкілдің өзара әрекеттесуі;

    5. тірі ағзалардың арасындағы өзара әрекеттесу.

11. Су қорының жалпы мөлшерінде мұз бен қар неше % құрайды

    1. 2

    2. 0,02

    3. 0,2

    4. 0,25

    5. 2,5

12. Су қорының жалпы мөлшерінде жер асты сулары неше % құрайды

    1. 0,02

    2. 0,2

    3. 0,25

    4. 2

    5. 2,5

13. Адамзат өмірінде қандай су негізгі орын алады?

    1. жер асты

    2. шалғайлық

    3. мұзды

    4. атмосфералық

    5. құдықтық

14. Табиғи сулар пайда болуына қарай нешеге бөлінеді, атап шық

    1. атмосфералық, шалғайлық, жер асты, Бүкіл әлемдік мұхит

    2. атмосфералық, шалғайлық, жер асты, құдықтық

    3. атмосфералық, шалғайлық, мұзды

    4. атмосфералық, шалғайлық, Бүкіл әлемдік мұхит

    5. атмосфералық, шалғайлық, жер асты, топырақтық

15. Экологиялық көзқарас бойынша, атмосфералық суларды зерттеу мониторинг үшін қандай маңызы бар?

    1. бұзылу процессі

    2. дауылдардың пайда болуы

    3. жауын-шашындардың пайда болуы

    4. атмосфераның газтәрізді қалдықтармен ластануы

    5. атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшері

16. «Азық-түліктік қауіпсіздік» түсінігі қай қалада қабылданды?

    1. Стокгольмда

    2. Римде

    3. Рио-де-Жанейрода

    4. Йоханнесбургте

    5. Ольбогрде

17. БҰҰ азық-түліктік және ауыл шаруашылықтық мекемелері қалай аталады?

    1. ЮНЕСКО

    2. ЮНЕП

    3. МКОСР

    4. ФАО

    5. ОПЕК

18. Қазақстан үшін азық-түліктік қауіпсіздіктің приоритетті бағыттыры ... болып табылады

    1. азық-түліктің жеке тұлғаларға мүмкіншіліктігі

    2. азық-түліктің экономикалық мүмкіншіліктігі

    3. тамақтардың қауіпсіздігі

    4. мемелекеттің бүкіл аймақтарында азық-түлік өнімдерінің болуы

    5. агроөнеркәсіптік кешеннің дамуы

19. Қазақстанда тамақтардың жеке тұлғаларға мүмкіншіліктігі неше % құрайды

    1. 80

    2. 84

    3. 74

    4. 84

    5. 90

20. Қазақстанда, экологиялық таза өнімдер неше % құрайды

    1. 60

    2. 70

    3. 50

    4. 55

    5. 45

21. Қазақстанда жалпы энергияны пайдалану қорындағы энергияның альтернативті көздердің үлесі қанша % құрайды?

    1. 6

    2. 3

    3. 0,3

    4. 0,02

    5. 0,5

22. Қазақстанның жел энергетикалық потенциалы ... құрайды, трлн. кВт*сағ/жыл

    1. 1,8

    2. 1,5

    3. 2,0

    4. 2,5

    5. 2,8

23. Қазақстанда күн энергиясын потенциалды түрде мүмкіндігінше өндіру жылына ... млрд. кВт*с құрайды

    1. 1,8

    2. 1,5

    3. 2,5

    4. 2,0

    5. 2,8

24. Адамзаттың жер шаруашылығына өтуі қалай аталады

    1. цивилизацияның пайда болуы

    2. консументтердің дағдарысы

    3. екінші аграрлық революция

    4. ауыл шаруашылықтық прогресс

    5. неолитикалық революция

25. Ғылыми-техникалық революция неге әкелді?

    1. продуценттердің дағдарысына

    2. консументтердің дағдарысына

    3. жылулық дағдарысқа

    4. редуценттердің дағдарысына

    5. энергетикалық дағдарысқа

26. Қоршаған ортаны биологиялық түрде ластаушыларға жатады

    1. биогенді, микробиологиялық, генетикалық

    2. биогенді, микробиологиялық, мутагенді

    3. биогенді, микробиологиялық, генетикалық, мутагенді

    4. биогенді, генетикалық, мутагенді

    5. биогенді, генетикалық, радиоактивті

27. Ақпараттық ластаушыларға жатады

    1. ақпараттық шу, жалған ақпарат, инфрадыбыстық

    2. жалған ақпарат, алаңдау факторлары, акустикалық

    3. ақпараттық шу, жалған ақпарат, алаңдау факторлары

    4. жалған ақпарат, алаңдау факторлары, инфрадыбыстық

    5. алаңдау факторлары, акустикалық, инфрадыбыстық

28. Химиялық заттардың оларға арналмаған жерлерде пайда болуы қандай ластануға жатады?

    1. геохимиялық

    2. биохимиялық

    3. геобиохимиялық

    4. химиялық

    5. улы

29. Адам үшін жағымсыз ағзалардың ортаға енуі және сонда өсіп-өнуі, сонымен қатар экожүйе мәліметінде жоқ ағза түрлерінің технологиялық құрылғылары мен эксплуатацияланатын экожүйелердің кіруі қандай ластануға жатады?

    1. микробиологиялық

    2. биологиялық

    3. биогенді

    4. интродуктивті

    5. макробиологиялық

30. Халық саны туралы ғылым қалай аталады?

    1. әлеуметтік

    2. генетика

    3. демография

    4. биология

    5. мәдениеттану

15 - нұсқа

1. Популяцияның барлық түрлерінде болатын гендердің жиынтығы қалай аталады?

   1. ген

   2. гендердің банкі

   3. ген қоры

   4. генотип

   5. ген кадастры

2. ҚР генофонд қорын сақтау бағдарламасы нені қарастырмайды

   1. генофондты сақтау аймағында заң шығару базасын жүзеге асыру

   2. генофондты сақтау қоймасын жасау

   3. генофондты тізімге алу

   4. бағалы өсімдіктер мен жануарлар нәсілдерінің геномаларын зерттеу

   5. дақылдырдың будандарын сұрыптап сынау

3. ҚР генофонд қорын сақтау бағдарламасы нені қарастырмайды

   1. генофонд туралы мәліметтері бар банкті құру

   2. құрып бара жатқан жануарлардың геномаларын зерттеу

   3. дақылдардың будандары мен сорттарын сақтау

   4. ауыл шаруашылықты жануарлардың тұқымдарын жетілдіру

   5. ауыл шаруашылықтық кәсіпкерлерге таңдалған тұқымдықтарды беру

4. Шешен жауынгерлерінің ең теріс экологиялық зардаптары

   1. мұнай мен мұнай өнімдерінің азаюы

   2. миналау арқылы айналымдардағы жерлерді құрту

   3. тауларда жануарлардың қырылуы

   4. жұқпалы аурудың таралуы

   5. жарылыстардың нәтижесінен құнарлы қабаттың бұзылуы

5. Қоршаған ортаны қорғау принциптері ... болады

   1. негізгі және қосымша

   2. жалпы және арнайы

   3. негізгі және арнайы

   4. біріншілік және екіншілік

   5. жалпы және меншікті

6. Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптеріне жатпайды

   1. егеменді мемелекетті құрметтеу

   2. мемелекеттердің теңдігі

   3. халықаралық-құқықтық жауапкершілік

   4. шекаралық дербестік

   5. экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

7. Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптеріне жатпайды

   1. егеменді мемелекетті құрметтеу

   2. Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық жүйелерін қорғау

   3. мемелекеттердің теңдігі

   4. халықаралық-құқықтық жауапкершілік

   5. шекаралық дербестік

8. Қоршаған ортаны қорғаудың арнайы принциптеріне жатпайды

   1. трансшекаралық зиян келтірмеу

   2. Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық жүйелерін қорғау

   3. экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

   4. халықаралық-құқықтық жауапкершілік

   5. радиоактивті еліктірулерге тыйым салу

9. Қоршаған ортаны қорғаудың арнайы принциптеріне жатпайды

   1. егеменді мемелекетті құрметтеу

   2. Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық жүйелерін қорғау

   3. экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

   4. трансшекаралық зиян келтірмеу

   5. радиоактивті еліктірулерге тыйым салу

10. Қоршаған ортаны қорғау әдістері неше топқа бөлінеді?

    1. екі

    2. төрт

    3. үш

    4. бес

    5. алты

11. Тура табиғатты қорғау шараларына жатады

    1. минералды шикізаттардың кешенді өндірісі

    2. суды пайдаланудың тұйық жүйелері

    3. ресурсты сақтау технологиялары

    4. экономиканың құрылымдық құрылысы

    5. бұзылған жерлерді қайта қалпына келтіру

12. Жанамалы түрде табиғатты қорғау шараларына ... жатады

    1. минералды шикізаттардың кешенді өндірісі

    2. нормативті экологиялық әрекеттерді қабылдау

    3. суды пайдаланудың тұйық жүйелері

    4. ресурсты сақтау технологиялары

    5. аз қалдықты технологиялар

13. Мемелекеттік-қорықтық қорды сақтау және қайта қалпына келтіруді қамтамасыз ететін, шаруашылық қызметінің құқықтық тәртібімен ерекше қорғалатын жер, су, орман және топырақ учаскелері қалай аталады?

    1. мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ

    2. биосфералық қорық

    3. ерекше қорғалатын табиғи шекара

    4. мемелекеттік табиғи саябақ

    5. мемлекеттік табиғи тапсырыс беруші

14. Табиғи күйде әдеттегі, сирек және өте сирек табиғи кешендерді оның барлық жиынтығымен сақтау үшін арналған, қорғаудың қорықтық ережесі мен табиғатты қорғау мекемелері бар, ерекше қорғалатын табиғи аймақ қалай аталады?

    1. мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ

    2. биосфералық қорық

    3. мемелекеттік табиғи саябақ

    4. мемелекеттік табиғи қорық

    5. мемлекеттік табиғи тапсырыс беруші

15. Экологиялық, үзілістік, ғылыми және тағы басқа ерекше құндылықтары бар табиғи, тарихи-мәдени кешендерді және объектілерді көп бағытта пайдалану үшін арналған, қорғаудық аймақтық ережесі бойынша дифференциалданған және табиғатты қорғау мекемелері бар ерекше қорғалатын табиғи аймақ қалай аталады?

    1. мемелекеттік табиғи қорық

    2. биосфералық қорық

    3. мемелекеттік табиғи саябақ

    4. мемлекеттік табиғи тапсырыс беруші

    5. мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ

16. Жер бетіндегі өсімдіктер мен микроағзалар биомассасы жалпы биомассалардан құрылады .....

    1. 87%

    2. 90%

    3. 95%

    4. 94%

    5. 98%

17. Жануарлар биомассасы жалпы биомассалардан құрылады ....

    1. 1,9%

    2. 1,6%

    3. 1,4%

    4. 1,5%

    5. 1,8%

18. Қазіргі кезде адамдар өздерінің экологиялық қуыстарын кеңейтуде, ...... құруда

    1. адамдардың субсферасы;

    2. антропосфера;

    3. ноосфера;

    4. техносфера;

    5. социосфера.

19. Биогеохимиялық заңды тұжырымдаған кім?

    1. Бондарев;

    2. Вернадский;

    3. Ферсман;

    4. Линдеман;

    5. Докучаев.

20. Ноосфера – бұл сфера

    1. табиғат пайдаланудың ұтымдылығы;

    2. тұрақты даму;

    3. ақыл;

    4. табиғатты қорғау;

    5. антропогенез.

21. Планетарлық кеңістікте, техникалық және аспаптық өндірістік қызметтегі адамдарды қалай атайды?

    1. ноосфера;

    2. антропосфера;

    3. социосфера;

    4. техносфера;

    5. адамдар сферасы.

22. Биологиялық ұстанымдарды ұсынған кім?

    1. Медоуз;

    2. Зюсс;

    3. Вернадский;

    4. Бондарев;

    5. Сутт.

23. Биологиялық императив ұстанымдарын негіздеу ...... түсіну

    1. биогеоценоз биосфераның негізгі қарапайым бөлігі болып табылады;

    2. адам –биологиялық жан;

    3. биосфералардың тұрақтылығы биологияның әр түрлілігін қамтамасыз етеді;

    4. адамдардың өмір сүру мүмкіндігі тек Жердегі тіршіліктің сақталуында;

    5. биологиялық ағзалар Жердің негізгі биогеохимиялық күші болып табылады.