156418-330150

Материалы конференции. – Гродно: ГрГУ, 2011. – ISBN 978-985-515-422-9

2)не наносящим ущерба или минимизирующим ущерб среде нашего обитания, т.е. экологически устойчивым;

3)нацеленным на экологическое образование и просвещение, на формирование отношений равноправного партнерства с природой;

4)заботящимся о сохранении местной социокультурной сферы;

5)экономически эффективным и обеспечивающим устойчивое развитие тех районов, где он осуществляется [4].

Наша страна обладает обширными территориями с нетронутой природой. К сожалению, до последнего времени развитие агротуризма в Беларуси шло преимущественно на самодеятельном уровне. Сейчас мы выходим на многие мировые рынки, в том числе и на рынок туризма. Развитие агроэкологического туризма может сохранить природную красоту уникальных территорий [5].

Законодательство о туризме основывается на Конституции Республики Беларусь и состоит из Закона Республики Беларусь от 25 ноября 1999 г. № 326-З «О туризме», зарегистрирован в Национальном реестре правовых актов Республики Беларусь 29 ноября 1999 г. № 2/101, принят Палатой представителей 10 ноября 1999 года, одобрен Советом Республики 18 ноября 1999 года, Гражданского кодекса Республики Беларусь, Закона Республики Беларусь от 9 января 2002 года «О защите прав потребителей» (Национальный реестр правовых актов Республики Беларусь, 2002 г.,

№10, 2/839), Указ Президента Республики Беларусь 02.06.2006 г.

№372 «О мерах по развитию агроэкотуризма в Республике Беларусь», и иных актов законодательства.

Если международным договором, действующим в Республике Беларусь (далее – международный договор Республики Беларусь), установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора Республики Беларусь.

Организационными формами туризма являются международный и внутренний туризм.

Международный туризм включает в себя:

– выездной туризм – путешествие граждан Республики Беларусь, а также иностранных граждан и лиц без гражданства, постоянно проживающих в Республике Беларусь, за пределы территории Республики Беларусь;

– въездной туризм – путешествие иностранных граждан и лиц без гражданства, за исключением постоянно проживающих в Республике Беларусь, в пределах территории Республики Беларусь.

-91-

ТУРИЗМ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ: СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ

Внутренний туризм – путешествие граждан Республики Беларусь, а также иностранных граждан и лиц без гражданства, постоянно проживающих в Республике Беларусь, в пределах территории Республики Беларусь.

Особенности организации отдельных видов туризма (агроэкотуризм, самодеятельный, социальный, экологический и другие виды) до сих пор не регулируются законодательством в должной мере.

Основной правовой формой деятельности субъектов агротуризма является договор. Развитие туризма в Республике Беларусь за последнее десятилетие обострило проблему защиты прав туристов, поскольку механизмы обеспечения их интересов заложенные в законе «О защите прав потребителей», применительно к договорам на туристское обслуживание оказались недостаточно эффективными. Основной причиной этого является специфика предмета таких договоров – туристского продукта, в создании которого задействовано большое число организационно и имущественно самостоятельных исполнителей, неисправность любого из которых может свести на нет усилия других, обесценив весь комплекс услуг [6].

В настоящее время действует утвержденный правительством Типовой договор на оказание услуг в сфере агроэкотуризма.

По договору оказания туристических услуг исполнитель (субъект туристической деятельности) обязуется по заданию заказчика (участника туристической деятельности) оказать туристические услуги, а заказчик обязуется их оплатить. К договору оказания туристических услуг применяются правила, установленные законодательством для договора возмездного оказания услуг.

Договором оказания туристических услуг может быть предусмотрено исполнение всех или части обязательств исполнителя по договору третьими лицами. Исполнение обязательств третьими лицами не освобождает исполнителя по договору от ответственности перед заказчиком за неисполнение или ненадлежащее исполнение третьими лицами обязательств по договору оказания туристических услуг.

Существенными условиями договора оказания туристических услуг являются:

–предмет договора оказания туристических услуг;

–стоимость туристических услуг, сроки и порядок их оплаты;

–сведения об исполнителе, включая данные о специальном разрешении (лицензии) на осуществление туристической деятельности, его местонахождение (местожительство индивидуального предпринимателя) и банковские реквизиты;

-92-

Материалы конференции. – Гродно: ГрГУ, 2011. – ISBN 978-985-515-422-9

–сведения о заказчике в объеме, необходимом для оказания туристических услуг;

–программа тура;

–права, обязанности и ответственность сторон;

–условия изменения и расторжения договора оказания туристических услуг, порядок урегулирования возникших споров и возмещения причиненных убытков (вреда);

–иные условия, относительно которых по заявлению одной из сторон должно быть достигнуто соглашение.

Список литературы

1.Ананьев, М. Международный туризм и его развитие после Второй мировой войны / М. Ананьев. – М.: Финансы и статистика, 1996.

2.Горбылева, З.М. Экономика туризма: учеб. пособие / З.М. Горбылева. – Минск: БГЭУ, 2004. – 478 с.

3.Кабушкин, Н.И. Менеджмент туризма: учебник / Н.И. Кабушкин. – Минск: БГЭУ, 2004. – 409 с.

4.Решетников, Д.Г. Факторы формирования конкурентоспособного туристского комплекса Беларуси / Д.Г. Решетников // Белорусский экономический журнал. – 2002. – № 4. – С. 66 – 72.

5.Тарасенок, А.И. Виды экологического туризма / А.И. Тарасенок // Туризм и отдых. – 2000. – № 21. – С. 14 – 21.

6.Зернин, Н.В. Ответственность за неисполнение или ненадлежащее исполнение обязательств по договору о реализации туристского продукта / Н.В. Зернин, Г.А. Микрюкова //Современное законотворчество и правоприменение: тезисы докл. междунар. науч.-практ. конф., посвящ. 60-летию юрид. ф-та Пермского гос. ун-та / Пермский гос. ун-т. – Пермь, 2008. – С. 140 – 143.

In the article was analyses peculiarities of law regulation of touristic business in Republic of Belarus. Especially at the field of stimulation agrotouristic business with law resources.

ÓÄÊ 796.5

В.И. Тарасов, В.К. Сухецкий

ОРГАНИЗАЦИЯ АКТИВНЫХ ФОРМ ТУРИЗМА

ÂГРОДНЕНСКОМ РЕГИОНЕ

Встатье рассматриваются факторы, определяющие популярность активных форм туризма в Гродненском регионе и формулируются условия их дальнейшего развития.

-93-

ТУРИЗМ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ: СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ

Гродненский регион обладает превосходными возможностями для развития активных форм туризма, благодаря разнообразному рельефу, большому количеству водоемов, наличию множества природных и исторических объектов. Активный туризм сочетает в себе экологическое (нахождение человека в лесной или парковой зоне), психологическое (переключение на принципиально иной вид деятельности, общение в неформальной обстановке), закаливающее (принятие солнечных, воздушных ванн, купание в водоемах) воздействие, позитивно действующее на человека. В сочетании с двигательной активностью они являются мощнейшим средством оздоровления населения, благодаря чему люди с различным уровнем здоровья и физической подготовленности имеют возможность заниматься данным видом туризма.

Известно, что активный туризм имеет множество форм, различающихся в зависимости от целей, сложности, особенностей организации, целевого контингента, способа передвижения, продолжительности и ряда других параметров. Одной из наиболее популярных форм активно-туристкой деятельности является туристский слет. Отличительной особенностью данной формы туризма является наличие в программе помимо спортивной части состязаний конкурсной составляющей, что позволяет принимать участие в мероприятии широкому кругу желающих. Кроме того, туристские слеты проводятся обычно в течение двух-трех дней и организовываются в выходные дни, что не требует длительного отрыва участников от производственной или учебной деятельности.

На протяжении десятков лет сложился определенный стереотип проведения туристских слетов в Гродненской области. Спортивная часть, как правило, состоит из соревнований по технике одного или нескольких видов туризма, спортивному ориентированию, игровым видам спорта. В конкурсной программе обычно оцениваются туристские навыки и быт, туристская песня, газета, посвященная заранее определенной тематике. Следует отметить, что правил соревнований, строго регламентирующих проведение туристских слетов, не существует, что позволяет организаторам максимально учитывать интересы участников каждого конкретного мероприятия, а также использовать в его программе новые спортивные и конкурсные виды. Однако из этого не следует, что основные принципы характерные для спортивного туризма, такие как обеспечение безопасности при передвижении, преодолении препятствий, организации привалов и ночлегов, соблюдение правил ох-

-94-

Материалы конференции. – Гродно: ГрГУ, 2011. – ISBN 978-985-515-422-9

раны природы и т.п., теряют свою актуальность в условиях туристского слета.

Анализ количества проведенных туристских мероприятий в 2009 году свидетельствует о некотором его снижении по сравнению с 2008 годом. Однако, на наш взгляд, данная ситуация обусловлена исключительно экономическими факторами. Опрос, проведенный нами среди инструкторов по физической культуре ряда промышленных предприятий и организаций Гродно, позволяет утверждать, что интерес трудящихся к туристским слетам традиционно высок. Можно предположить, что по мере стабилизации финансового положения спрос на услуги по организации и проведению массовых туристских мероприятий активного характера существенно возрастет, что потребует от заинтересованных структур решения ряда организационных вопросов, а именно:

1.Разработки программ туристских слетов для различных контингентов участников.

2.Подготовки необходимого инвентаря и оборудования.

3.Подбора специалистов для организации и проведения мероприятий.

4.Выбора мест, проведения туристских слетов, соответствующих всем требованиям безопасности.

5.Подготовки картографического материала, необходимого для проведения массовых туристских мероприятий на высоком уровне.

Реализация вышеперечисленных условий будет содействовать развитию активного туризма, как составляющей туристической индустрии Гродненского региона.

In article the factors defining popularity of active forms of tourism in the Grodno region are considered and conditions of their further development are formulated.

ÓÄÊ 8092+63.3+379.85

².².Трацяк

ÓВЫТОКАХ БЕЛАРУСКАЙ ГАСЦ²ННАСЦ²

Аналізуюцца культурна-гістарычныя дэтэрмінанты традыцый беларускай гасціннасці. Раскрываюцца глыбінныя міфалагічныя асновы беларускай гаcціннасці.

-95-

ТУРИЗМ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ: СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ

Цікавым можа быць той факт, што наш народ, нягледзячы на не зусім спрыяльныя ўмовы фармавання сваёй этнічнай і нацыянальнай свядомасці ў гісторыі і часе, здолеў захаваць у сябе даволі такі ўстойлівыя, добразычлівыя адносіны і гасціннасць да іншых народаў і этнасаў.

Так, паводле некаторых сучасных даследаванняў, гасціннасць як праява беларускага менталітэту, сярод беларускіх рэспандэнтаў, займае першую пазіцыю з 20 прапанаваных ментальных асноваў – 76,1 %, і толькі пасля ідзе працавітасць – 74,6 %, цеплыня, сардэчнасць, спачуванне – 72,7 %, талерантнасць – 67,0 % [1, c. 66]. Дарэчы, усе пералічаныя ментальныя характарыстыкі дапаўняюць і ўзмацняюць пазіцыю гасціннасці – пра якую можна гаварыць гасціннасць без руплівасці ў працы, без сардэчнай цеплыні, спачування і цярпімасці да гасцей.

Гасціннасць з’яўляецца дамінуючай паводле беларускіх рэспандэнтаў і пры характарыстыцы расейцаў і украінцаў, а вось найбольш «негасціннымі» народамі, паводле рэйтынгу, беларусы адзначылі амерыканцаў і літоўцаў (20 балаў – апошняя пазіцыя), а пасля іх палякаў з немцамі (16) [1, с. 75].

Зразумела, што такая статыстыка вельмі адносная і адной толькі гасціннасці, нават з такімі якасцямі, як цеплыня, сардэчнасць, спачуванне і талерантнасць, для паспяховага развіцця турызму недастаткова. Паралельна мусім адзначыць, што гасціннасць, пра якую ідзе гаворка, мае пакуль што ўскоснае дачыненне да турызму: смешна было б параўноўваць узровень развіцця турызму ў «негасцінных амерыканцаў» з вельмі «гасціннымі» беларусамі, але такія пытанні ставіць трэба: «негасцінныя» літоўцы маюць, чамусьці, больш 3 млн турыстаў у год у параўнанні, прыкладна, з 100 тыс. турыстамі ў гасціннай Беларусі.

Але вернемся да нашай гасціннай ментальнасці. Так, паводле цыклічнага і лінейнага крытэрыяў адчування часу (М. Эліадзе), В. Кірыенка адносіць беларусаў (разам з украінцамі і расейцамі) да цыклічнага ўспрымання часу (не праз рацыянальнасць, а праз эмацыйнасць) і тым тлумачыць іх гасціннасць: «Такая характарыстыка ўсходнеславянскага менталітэту, як гасціннасць, без сумневу, элемент поліхраматычнай цыклічнай мадэлі часу. Феномен гасціннасці не ўкладваецца ў лінейныя часавыя рамкі. Нельга быць гасцінным 15 хвілін ці нават 2 гадзіны. Гасціннасць першапачаткова няспешна рытуальная. Нягледзячы на ўрбанізаванасць і сёння як

-96-

Материалы конференции. – Гродно: ГрГУ, 2011. – ISBN 978-985-515-422-9

прыйсці ў час у госці, так і пайсці ў час з гасцей – застаюцца адноснымі паняткамі» [1, с. 106].

Ёсць у гэтых, на першы погляд вельмі пераканаўчых, высновах нейкая штучная прывязанасць да «характарыстыкі ўсходнеславянскага менталітэту», бо, на нашу думку, не менш гасціннымі з’яўляюцца каўказскія народы, манголы і японцы. А калі крануць гістарычны аспект гасціннасці, дык тут, увогуле, узнікаюць супярэчнасці*.

Але, варта адзначыць і тое, што такімі гасціннымі і станоўчымі бачаць сябе не толькі беларускія рэспандэнты.

У адносінах да беларусаў як з боку суседзяў, так і замежных турыстаў існуе ўстойлівы стэрэатып: беларусы – народ талерантны, працавіты, рахманы і гасцінны, што значна радзей пра такія якасці можна пачуць у адносінах да тых жа расейцаў і ўкраінцаў. Прынамсі, у святле гэтага стэрэатыпу бачаць сябе і беларусы. Але, калі і тут, у вызначэнні гэтых дамінуючых ментальных асноваў, могуць узнікаць спрэчныя моманты, дык нельга не згадзіцца з тым, што беларускі народ на працягу свайго існавання стварыў багатыя і разнастайныя традыцыі гасціннасці, якія праявіліся не толькі на ўзроўні этычна-бытавога ўзаемадзеяння, але і ў міжкультурных, пазнавальных, сацыяльна-эканамічных, гандлёвых, грамадска-па- літычных, рэкрэацыйных і іншых зносінах з навакольным светам і міжнароднай супольнасцю.

Так, як і ментальнасць народу, у прыватнасці, кожная з праяўленых якасных рысаў, фармавалася пад уздзеяннем адпаведных

* Так, да прыкладу, А. Кіркор піша: «Гостеприимство Литовцев известно с древнейших времён. Оно и теперь у них сохраняется, особенно на Жмуди, где народ зажиточнее. Если проезжему случится ночевать в деревне, он никогда не останавливается в корчме, но заезжает к знакомому крестьянину и тот принимает его с особенною радостью. Гость в доме – Бог в доме, говорят Литовцы. Хозяйка прежде всего озаботится, чтобы накормить путника; на столе является жмудский крупник, т.е. крепкий напиток, приготавляемый из водки с мёдом, с примесью разных кореньев, молоко, яичница, жареная курица, пиво. Ежели гость лицо почётное, особенно ежели ксёндз, у некоторых пограничных крестьян найдётся и чай с ромом, бутылка хорошего портера или вина. Не отведать каждого блюда значило бы обидеть хозяйку. Спать уложат гостя в особой чистой светлице, накладут ему пуховиков и подушек, бельё тонкое и чистое. Когда гость уже уляжется, хозяйка является к нему с подносом, предлагая выпить ещё хоть рюмочку на сон грядущий. Всё это делается от души, искренно.

Мы говорили исключительно о жмудских крестьянах и в особенности пограничных. В собственной Литве, а также в Белорусских приходах крестьяне не менее радушны, но они гораздо беднее Жмудинов» [2, с. 24].

-97-

ТУРИЗМ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ: СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ

фактараў (яны досыць вядомыя), гэтак жа праходзілі і працэсы фармавання асноваў беларускай гасціннасці.

Перш, чым гаварыць пра іх, варта акрэсліць некаторыя тэрміны з вызначэннем іх семантычнага зместу. Так, вельмі цікавай уяўляецца семантыка слова госць: «Госць, адзін з падставовых культурных канцэптаў беларускай духоўнай традыцыі. Э. Бенвеніст выводзіў паходжанне семантыкі гэтага слова яшчэ ад індаеўрапейскай старажытнасці. Г – чужы для калектыву чалавек, у адной з магчымых сітуацый – чужаземец-вораг (напрыклад, лат. hostis – «вораг»), які ўваходзіць з гаспадарамі ў стасунак абмену падарункамі (параўн. «гасцінец» – падарунак, а таксама галоўны сэнс гасцявання – частаванне і пір). Такім чынам, праз гэтыя падарункі паміж гаспадарамі і чужынцамі паўстаюць нейкія ўзаемадачыненні, сувязі, нават узаемныя абавязкі» [3, с. 123].

Як бачым, нават традыцыйнае разуменне слова госць адпавядае амаль што сучаснаму вызначэнню тэрміна ў гасцінічнай індустрыі.

Да прыведзенай цытаты варта яшчэ дадаць і тое, што слова госць прыйшло ў беларускі лексікон з цюркскіх моваў, дзе яно мела значэнне «чужы». Вось тут цікавым можа быць пытанне, а менавіта: на якім этапе адносінаў тубыльцаў-аўтахтонаў з чужымі і ворагамі апошнія становяцца гасцямі, якія едуць дарогаю (гасцінцам)

івязуць патрэбныя (прыемныя) рэчы (гасцінцы), і якіх сустракаюць ветліва і з пашанай (гасціна)?

Зразумела, што тут трэба ўлічваць геапалітычнае становішча, беларускую прасторавую раскрыжаванасць: з поўначы на поўдзень (шлях з варагаў у грэкі) і з усходу на захад (культурная, палітычная

іэканамічная дыхатамія), але такое разуменне – тварэнне больш позняга часу, калі асноўныя маршруты ў падарожных, гандлёвых і заваёўніцкіх мэтах пралягалі праз рэчкі, але іх, чамусьці, нашы далёкія прашчуры гасцінцамі не празывалі.

Трохі пазней адбылося размежавання панятку чужы: той, хто прыходзіў з далёку з добрымі намерамі і прапановамі, альбо з чыстым сэрцам і душою, таго па-добраму і сустракалі і прымалі з адпаведнымі дзеяннямі і рытуалам як госця, а той, у каго намеры былі адваротныя, станавіўся ворагам.

Першыя праявы гасціннасці згадваюцца ў беларускай міфалогіі. Адным з прародзічаў беларускага паганскага пантэону быў Бялун (наколькі яго можна лічыць бацькам Перуна, альбо атаясамліваць з заходнеславянскім Бялбогам – богам шчасця і шанцу – іншае пытанне). Тым не менш, паводле этнаграфічных крыніц Бя-

-98-

Материалы конференции. – Гродно: ГрГУ, 2011. – ISBN 978-985-515-422-9

лун зыходзіць на зямлю толькі пры сонечным святле ў выглядзе старца з доўгай белай барадой, у белай вопратцы і з кіем у руках. Ён творыць дабро, і калі сустрэне ў дрымучым лесе вандроўніка, які заблукаў, выведзе яго на вялікую дарогу [2, с. 272]. Несумненна, Бялун, як бог шчаслівага выпадку, быў богам усіх вандроўнікаў і, відаць, сам любіў падарожнічаць: хадзіць па нівах і дапамагаць жнеям, даваць добрым людзям шанец дасягнуць сваёй мэты, у тым ліку і стаць багатым (міф пра мяшок з золатам пад носам для таго, хто падатрэ Бялуну нос – інакш кажучы, хто акажа яму адпаведную паслугу) і, увогуле, дапамагаць тым, хто не цураўся старца з кіем у руках.

Ці не ад вобраза Белуна ў беларускім фальклоры пашыраецца сюжэт, у якім непазнаны бог аб’яўляецца госцем у выглядзе старца альбо жабрака з намерам скарыстаць гасціннасць гаспадароў. І калі гасціннасць праяўлялася – гаспадарам даваўся шанец стаць багатымі і шчаслівымі, а калі такому госцю адмаўлялі ў гасціннасці – гаспадароў чакала бяда (хваробы, мор скаціны, пажар, няўрод і інш.) і гэта ўспрымалася як божая кара за негасціннасць. Таму і не дзіўна, што такая з’ява, як хаджэнні старцаў, у Беларусі і Літве была вельмі распаўсюджанай з’явай.

Зпрыняццем хрысціянства вобраз старца стаў атаясамліваецца

звобразам жабрака, пад выглядам якога мог завітаць у хату і сам Хрыстос (як сімвал рэлігіі бедных) і які-небудзь біблейскі персанаж (да прыкладу Бедны Лазар, вобраз якога ў беларусаў быў вельмі папулярным; дастаткова згадаць вядомае выказванне наконт таго, што беларусы не супраць бачыць у гэтым вобразе саміх сябе) і мог быць нейкі святы, – але, ва ўсякім разе, міфа-сакральная функцыя гасціннасці заставалася аднолькавай: не прагнаць, а ўважыць госця, аказаць, яму патрэбныя, паслугі і з вартасцю выправіць у дарогу.

Зцягам часу такія адносіны да вандроўнікаў (гасцей) станавіліся нормай і набывалі ўстойлівыя нацыянальныя рысы гасціннасці. Так, да прыкладу, В.П. Грыцкевіч піша, што ў сярэднявеччы народная дабрачыннасць увабрала спрадвечны досвед сялян і гараджан і была абумоўленай сацыяльнымі фактарамі і жыццёвымі абставінамі. У сувязі з гэтым нават самы незаможны гаспадар даваў прыстанішча абяздоленым і дзяліў з імі сваю ўбогую ежу. Не было свята, на якім жабраку не было месца за сталом [4, с. 55].

Важным фактарам у фармаванні гасціннасці з’яўляўся архетып дарогі (гасцінца). Дарога ў беларускай міфалагічнай традыцыі ўвасабляла сувязь з іншасветам. Па ёй, звычайна, да чалавека

-99-

ТУРИЗМ В РЕСПУБЛИКЕ БЕЛАРУСЬ: СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ

прыходзілі богі і на ёй маглі адбыцца сустрэчы з багамі (з старцам, з жабраком, з вандроўнікам, пілігрымам, паломнікам). Дарога прыцягвала нечым новым, непазнаным і патаемным кожнага. Усе знаходкі, знойдзеныя на дарозе, мелі незвычайны знакавы характар і пазітыўнае значэнне (пуга – нараджэнне сына; знойдзеную на дарозе ежу давалі дзецям, якія доўга не гаварылі). (Падкова – на шчасце – больш позняе тварэнне. – І.Т.). Такімі ж знакавымі былі і сустрэчы на дарозе: нядобрымі прыкметамі былі сустрэчы з папом, з жанчынай, з габрэям, з зайцам; добрымі – з старцам і з ваўком [3, с. 133 – 134]. Нічога добрага не прадвяшчала і тады, калі якому падарожніку нехта (кот, жанчына, чалавек) пераходзілі дарогу. З дарогаю былі звязаныя і адпаведныя дзеянні бяспекі: у дарогу бралі (альбо давалі) розныя абярэгі, абавязковым быў хлеб, іконкі, іншае. Увогуле, дарога была часткай чалавечага жыцця па-за яго звычайным асяродкам. Усе, найбольш знакавыя падзеі, якія адбываліся з чалавекам (нараджэнне, хрэсьбіны, вучоба «выхад у людзі», шлюб, вяселле і апошні шлях да пагосту – магільніку) былі тым ці іншым чынам звязаныя з дарогай.

Факт, што дарогі празвалі гасцінцамі, гаворыць пра тое, што госці былі частымі падарожнікамі на гэтых дарогах, што гасцей чакалі і была ў гэтых гасцях нейкая патрэба. З другога ж боку, з нейкім спачуваннем адносіліся людзі да вандроўнікаў, лічылася, што не ад лёгкага жыцця яны вымушаны блукаць дальнімі шляхамі. Жаданне, імкненне нейкім чынам аблегчыць нялёгкую іх долю спрыяла будаўніцтву гасцінных двароў з адпаведнай прыдарожнай абслугай (сэрвісам) па размяшчэнні, харчаванні (карчма пры дарозе) дагляду за коньмі і рамонту павозак. Не выпадкова беларускія мястэчкі, у якіх знаходзіліся поўныя і няпоўныя гасцінныя двары, размяшчаліся на адлегласці 14 – 20 км адзін ад аднаго – дзве гадзіны ходу коням, пасля чаго ім трэба было даць магчымасць адпачынку. У гэтым плане можна гаварыць і пра адлегласці ў фармаванні гарадоў: прыкладна, 70 – 100 км – дарога, якую можна было асіліць на кані на працягу дзённага перыяду сутак, а ноч правесці ў адпачынку з выкарыстаннем адпаведных гасцінных паслуг у горадзе.

З другога ж боку фармаваўся цэлы рытуал гасціннасці па сустрэчы і размяшчэнні гасцей (хлебасольства), па харчаванні (культ стала, кута, нацыянальнай кухні), па забаўляльнасці (народныя гульні, культурныя праграмы, паляванне) і цырымонія провадаў гасцей з уручэннем гасцінцаў і найлепшымі пажаданнямі ў дарозе.

-100-