3.2.Сістэма жанраў навуковай літаратуры

Як бачыце, навуковая і тэхнічная літаратура разнастайная паводле жанраў. Кожны з жанраў побач з агульнымі стылёвымі рысамі мае і свае індывідуальныя асаблівасці.

Рэферат – кароткі выклад зместу дакумента або яго часткі, які ўключае асноўныя фактычныя звесткі, вывады, неабходныя для першапачатковага азнаямлення з дакументам і вызначэнне мэтазгоднасці звароту да яго.

Рэферат дае адказ на пытанне, якая інфармацыя ўтрымліваецца ў першакрыніцы, што новае, істотнае змяшчае першасны дакумент.

Анатацыя – кароткая характарыстыка арыгінала, якая перадае змест у выглядзе пераліку асноўных пытанняў, а часам дае і крытычную ацэнку. Анатацыя дае ўяўленне аб:

характары арыгінала ( навуковы артыкул, тэхнічнае апісанне, навукова-папулярная кніга і інш.);

яго будове ( якія пытанні і ў якой паслядоўнасці разглядаюцца);

прызначэнні арыгінала ( на каго разлічаны і з якой мэтай напісаны).

Прыклады анатацый:

Індыкатыўная анатацыя

Дарошчанка А.В. Дарога ў будучыню. Артыкул размешчаны ў часопісе “Изобретатель” , №4 / 2 000 г.

Артыкул уяўляе сабой агляд інфармацыйных сістэм сучаснасці і будучыні. У ім аўтар разглядае магчымасці далейшага развіцця інфармацыйных тэхналогій, знаёміць з новымі канструкцыямі. На працягу знаёмства з артыкулам выяўляюцца станоўчыя і адмоўныя бакі прапанаваных канструкцый. У заключэнні аўтар прыходзіць да высновы, што будучыня з новымі тэхналагічнымі канструкцыямі ўяўляецца больш простай і мабільнай.

Артыкул мае навукова-публіцыстычны характар і разлічаны на шырокае кола чытачоў.

Інфарматыўная анатацыя

Кароткі эканамічны слоўнік. Пад рэд. М.І.Платніцкага. – Мн.:БДЭУ,1992.-256с.

“Кароткі эканамічны слоўнік” – выданне, у пэўным сэнсе не падобнае на іншыя эканамічныя слоўнікі. З аднаго боку, ён прызначаны для шырокага азнаямлення чытачоў з сучасным тлумачэннем актуальных эканамічных катэгорый і паняццяў, а з другога – ён мае мэтанакіраваннае вучэбна-метадычнае прызначэнне: дапамагчы дасягнуць адназначнага разумення сучасных працэсаў ў сацыяльна-эканамічнай галіне з пункту гледжання як палітычнай эканоміі, так і іншых эканамічных і грамадскіх навук.

Не менш істотную ролю слоўнік адыграе ва ўстанаўленні і службовым выкарыстанні двухмоўя ў сферы гаспадарчай дзейнасці, ў замацаванні беларускай мовы ў якасці дзяржаўнай.

Для зручначці ў карыстанні ў канцы пададзены руска-беларускі слоўнік паняццяў і тэрмінаў, змешчаных у слоўніку.

Пры падрыхтоўцы слоўніка аўтары карысталіся такімі выданнямі, як “Русско-белорусский словарь” у двух тамах (Мінск: Выдавецтва Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1982), “Беларуска-рускі слоўнік” (Мінск: Выдавецтва Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1988. Выданне 2-е, перапрацаванае і дапоўненае), “Краткий экономический словарь” (М.: Политиздат,1987), “Краткий словарь по социологии” (М.: Политиздат,1988) і інш.

Слоўнік распрацаваны калектывамі эканамічных кафедраў і кафедры правазнаўства Беларускага дзяржаўнага эканамічнага універсітэта.

Бібліятэчная картка

Сямешка Л.І. Беларуская мова: Вучэбны дапаможнік. – Мн.: “Сучаснае слова”, 1999. – 224 с.

Манаграфія – навуковы твор, які ставіць сваёй мэтай глыбока даследаваць якое-небудзь пытанне або тэму.

Артыкул – навуковы або публіцыстычны твор невялікага памеру ў газеце, часопісе, зборніку.

Даклад – разгорнутае публічнае паведамленне на якую-небудзь тэму.

Тэзісы – палажэнні, правільнасць якіх павінна быць раскрыта і абгрунтавана; сфармуляваныя палажэнні, якія коратка перадаюць асноўныя думкі лекцыі, даклада, артыкула і інш…

Прыклад тэзісаў артыкула:

Артыкул “На парозе вякоў”

Сучасны этап развіцця радыёэлектроннай апаратуры і тэхнікі характарызуецца ўсё больш шырокім выкарыстаннем мікраэлектронных прылад высокай функцыянальнай складанасці з уніфікаванымі схематэхнічнымі рашэннямі.

Пры гэтым разам з дасягненнямі ў галіне лічбавай мікрасхематэхнікі, у прыватнасці мікрапрацэсарных сістэм і мікра-ЭВМ, назіраецца істотны прагрэс у распрацоўцы аналагавых інтэгральных схем. Гэта ў першую чаргу адносіцца да таймераў і БІС для сувязной бытавой апаратуры. Разам з тым ускладненне задач, якія рашаюцца РЭА, настойліва патрабуе выкарыстання мікрасхем прыватнага ўжывання: мікразборак, якія ў шматлікіх выпадках забяспечваюць аптымальную структуру апаратуры з магчымасцю максімальнай аўтаматызацыі кіравання і кантролю яе функцыянавання.

Тэзісы артыкула “На парозе вякоў”

Ужыванне мікраэлектронных прылад высокай функцыянальнай складанасці для развіцця радыёэлектроннай апаратуры і тэхнікі.

Існаванне істотнага прагрэсу ў распрацоўцы аналагавых інтэгральных схем (таўмеры і БІС).

Неабходнасць выкарыстання мікрасхем прыватнага ўжывання для забеспячэння аптымальнай структуры апаратуры і максімальнай аўтаматызацыі кіравання і кантролю яе функцыянавання.

Водгук – навуковая праца, у якой аўтар дзеліцца сваімі ўраджаннямі аб навуковай працы іншага аўтара, пры гэтым не ставіць перад сабой мэты ўсебакова ахарактарызаваць змест і навуковую структуру.

Рэзюме – кароткі выклад зместу, сутнасці артыкула, прамовы; кароткі вывад са сказанага.

Рэцэнзія – артыкул, у якім даецца ўсебаковы аналіз і ацэнка навуковага твора.