4.Қазіргі замандағы әлеуметтанудың негізгі парадигмалары.

Социология шығу кезінен бастап бірнеше теорияға негізделетін. Ал ХХ ғасырда олардың саны көбейе берді. Қазіргі әлеуметтанудың ерекше қасиеті – бірнеше парадигманы бірдей қабылдауы. Неғұрлым парадигмалар әлеуметтік әлеуметтік шындыққа әркелкі түсіндірме берсе, соғұрлым ақиқатын тереңірек ұғынуға жақындай түсеміз және интегралды парадигманың бейнесін жасай аламыз, себебі жеке парадигмалар бәрін қамти алатын қоғамға талдау беруі мүмкін емес. Олар қоғамды көрсетуде өзінің тек қана нақты бірен-саран үлесін қосады. Барлық социологиялық парадигмаларды қоғамды талдаудың негізгі тәсілнамалық амалдарының сипаты бойынша екі үлкен топқа бөледі. Біріншісіне құрылымдық парадигмалар жатады. Олар қоғамның ұйымдастырылуын, қызмет етуін және дамуын әрі макро деңгейде қарастырады. Екіншісін пайымдаушы парадигмалар құрады. Олар адамдардың жүріс-тұрысын макродеңгейде зерттейді. Негізгі макросоциологиялық парадигмаларға марксизм және құрылымдық функционализм жатады. Функционализмді жақтаушылар қоғамды біртұтас жүйе ретінде, оның өзара байланысты бөлшектерден тұратынын көрсетеді. Олардың көзқарастарына сай осындай құрылымдық бөлшектерге экономикалық, саяси, әлеуметтік, әскери, діни, мәдени және тағы басқа институттар жатады. Функционалдық амал әлеуметтік дамудың тұрақтандыру мен эволюциялық жақтарына ерекше көңіл аударса, қазіргі батыс әлеуметтануында оған қарама-қарсы социологиялық ойлау көзқарасы да бар.

5.Қазақстандағы орта таптың

қалыптасуы:проблемалары және көріністер.

Орта тап-бюджеттері аз қамтамасыз етілген адамдардан жоғары,бірақ жоғары қамтамасыз етілгендерден төмен,яғни бай мен кедейдің арасындағы адамдар.Орта тап қоғамда ерекше рөл атқарады,оны шартты түрде адамның ағзасындағы омыртқаның функциясына ұқсатуға болады,оның көмегімен адам тепе-теңдікті сақтайды. Орта тапқа әдетте экономикалық тәуелсіздігі

барлар,яғни кәсіпорындардың меншік иелері және кәсіби бағдары анық көрінетін адамдар болып табылатындар кіреді. Орта таптың дамуы мемлекетіміздің дамуына ықпал етеді.Орта тап өкілі-табысы,мүлігі,өз кәсібі,жоғары білімі,т.б.болу керек.Бірақ әр елде әр түрлі АҚШ та дәрігерлер,жоғары оқу орнының,жоғары білімді жұмысшылар орта тапқа жатқызылса,бізде керісінше.Германияда орта тап өкілінің айлық кірісі 5000$,Испанияда 750$, Москвада 700-5000$. Ал біздің орта тап батыс елдерімен салыстырғанда «орта емес орта тап». ООН-ның зерттеулері бойынша қазір қазақстанда әрбір төртінші азамат кірісі өмір сүруіне қажетті шамадан төмен,ал 74% тұрғындар кедейдің қатарына қосылу қаупі тұр. Зерттеулер бойынша Қазақстанның тұрғындары Ресейліктерден әлдеқайда кедей тұрады. Межгосстаткомитет СНГ ң мәліметтері бойынша 2004ж Қаз да орташа жалақы 182$, ал Ресейде 207$.

Орта таптың тұрғын үй мәселесіне келсек,қазір Алматыда пәтер 2-3 есе қымбат,осыған дейінгі 3 жылмен салыстырғанда.2005-2007 ж мемлекеттік «тұрғын үй құрылысы» бағдарламасы орта таптың тұрғын үй мәселесін шешу қарастырылмаған.Орта таптың қалыптасуына жоғары білім алу да әсерін тигізеді. АҚШ та 10 000 жұмыс орнын зерттей отырып,блімді 10% арттырса, еңбек өнімділігі 8.6%

ға өседі. Ал бізде керісінше.Сонымен қатар жастардың денсаулығының төмендеуі байқалады.1999ж Солтүстік Қаз да 12 мың жастар шақырылса,соның 1 мыңы ғана медкомиссиядан өткен.Ал олар болашақ «орта тап».Орта тап қалыптасуына кәсіп әсерін тигізеді. Республикамызда 2003ж аяғына 494000 кішігірім кәсіп тіркелген, ал бұл жалпы экономиканың 20% ғана құрайды. Ал басқа дамыған елдерде 60-80% құрайды.