1.4 Балқитын айнымалы ток қорғағыштарының құрылымдары

 

ПК сериясындағы, 3-35 кВ кернеулерінде жұмыс істейтін кварцталған сақтағыштар ток щектеуші сақтағыштарға жатады. Олар 1.6 суретте көрсетілгендей бір тірек изоляторынан 3, изоляторларда бекітілген байланыстан 2, контактқа енгізілетін патроннан 1 тұрады.

а)б)

                                                                                                   

1.6 сурет – ПК типті кварцты сақтандырғыштардың бекітілуі мен құрылымы

 

1.6 б суретте көрсетілген сақтандырғыш патроны шеттерінде 8 шеттерінде қалпақшалармен толықтырылған мәрмәр түтікше болып табылады. Балқитын толықтырғыш 6  номиналды токка байланысты бір немесе бірнеше күмістелген мыс өткізгіштерден тұрады. Артық кернеуді азайту үшін өшірген кезде сақтандарғыштардың жұмыс істеп кетуінде әрбір мойыншада бөлек доға жануы үшін қажетті айнымалы қималы  қыстырғыштар қолданылады. Жанушы доғалар санының көбеюі нәтижесінде  балқығыш элемент тек қана бір мойыншаға ие болғандағыға қарағанда сақтандырғыштарда  кернеудің тезірек өсуі орындалады. Тар параллельді жану арналарына қатысты өшу электр доғаларының құрылуы әрбір параллельді доғаларда токтың өшуі мен толтырғыш материалының көп мөлшерін қолдану арқасында орындалады, сондықтан, құрастыру кезінде балқығыш элементтерді параллельді тармақтарға бөлуді болжайды. Кіші қиманың қадамында жүктелім тогының балқыма қыстырмасын өшіру үшін қалайы дөңгелекшелер қондырылады. Осы кезде қыстырманың орташа температурасы мыстың балқытылған қалайыда еруі нәтижесінде мысты балқыту температурасынан (1080°С) қалайыны балқыту температурасынан сәл асатын температурасына дейін азаяды (230°С). Мыс сымды балқытқаннан кейін қалайы бұрғылаудың орнында сымды бүкіл ұзындығы бойынша балқытатын доға пайда болады. Мәрмәр түтікшені 5-толтыратын кварц құмы 7-қалпақшаға 8-жапсырылатын қақпақпен 9-жабылатын тесікше арқылы құйылады. Төменгі қақпақта 1-балқыған толықтырғыш көмегімен 10-ұстағышта 4-серіппені 3-ығыстыратын жұмысқа қосылу көрсеткіші орнатылған. Негізгі балқығыш толықтырғштардың жануы кезінде 6, 10-балқығыш толықтырғыш та жанады. Осы кезде жұмысқа қосылғыш көрсеткіші сыртқа лақтырылады.

Мәрмәр сақтағыштарды 35кВ жоғары кернеулерде доғаны өшіруге қажеттілікпен шартталған айтарлықтай габариттерге байланысты жүзеге асыру мүмкін емес.

35 кВ және жоғары кернеулерде сыртқы қондарғыға ПСН типті атқыш  және бөлгіш сақтағыштар қолданылады. 1,7 суретте көрсетілген сақтағыштар 1-негізден  тұрады, ол жерде 3-үстіңгі және 6-астыңғы бастарда бекітілген, сақтағыштарды сыртқы тізбекке қосуға арналған 2-тірек оқшаулағыштарынан тұрады. 6-төменгі бастарында 4-патрон аяқшаларымен қыстырылған жірне серіппемен қамтамасыз етілген 5-байланыс пышағы орналасқан. Патрон корпусында 6-сақтағыш арналарына ие 4-болат корпусымен өзінара жалғасқан 2 және 3-винипласт түтікшелері орналасқан.

8 аяқшалары бар 7-иілгіш өткізгіші байланыс пышағының серіппесінің арқасында созылмалы жағдайын сақтайды және  осы жағдайда 5-толықтырғыштарымен ұсталады. Балқығыш толықтырғыштарының жануы кезінде байланыс пышағы босайды, және серіппе әсерінен босау арқылы артынан иілгіш өткізгішті тартады. Иілгіш өткізгіштің шығаруына доға түрінде винопластты бөлшектену нәтижесінде пайда болатын газдар әсер етеді. Пышақ пен түтікше арасында өшірілгеннен кейін өшірілген тізбектің қажетті оқшаулау деңгейін қамтамасыз ететін ауа аралық пайда болады.

Сақтағыштардығы доғаның жану уақыты өшірілуші токка баланысты. Ол 0,04 с тан өсіп, үлкен өшірілуші токтарда атқыш сақтағыштар үшін 3-5 кА деңгейінде орналасады, ал 0,3 с-та өшірілші токтарда жүздеген амперлерде болады. Балқығыш толықтырғыш атқыш сақтағыштар үшін 0,3 с дейін 3-5 деңгейлерде орналасатын, ал өшуші токтарда жүздеген амперде болатын үлкен өшуші токтарда саны мен қимасы 0,04 ке қатысты орнатылтын пластинкалар немесе мыс сымшалардың және лақтырушы пышақтың механикалық жүктемесін қабылдайтын нихромды ұстағыш-өткізгіштен тұрады. Балқығыш ұстағыштар саны мен қимасы номиналды токка байланысты орнатылатын пластинкалар мен мыс сымшалардың немесе лақтырушы пышақтың механикалық жүктелімін қабылдайтын нихромды ұстағыш-сымнан тұрады. Қарастырылған сақтағыштар типтері зертханалық стендте ұсынылған.