- •Фәтхуллова к.С., Юсупова ә.Ш., Денмөхәммәтова э.Н.
- •Introduction
- •Татар теле дәресләренә рәхим итегез!
- •Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар. Звонкие и глухие согласные звуки.
- •Voiced and voiceless consonants.
- •Ал да гөл – всё отлично- great, excellent
- •Кем, нәрсә - сорау алмашлыклары. Кто, что – вопросительные местоимения.
- •-Ныкы/ -неке –тартым кушымчалары - аффиксы принадлежности- are possessive endings.
- •Гали белән кәҗә
- •Сәгать ничә?
- •Ничә, ничәнче, нинди - сорау алмашлыклары - вопросительные местоимения- interrogative pronouns.
- •Кайда -где- where - сорау алмашлыгы - вопросительное местоимение-interrogative pronoun.
- •Диск 9 №2
- •Татар теле- татарча
- •Рус теле - русча
- •Инглиз теле- инглизчә
- •Кытай теле- кытайча
- •4. Эшнең объекты турында ничек әйтәбез? How to indicate an object of an action?
- •!Тыңларга –слушать-to listen
- •Алырга – брать-to take
- •Тәрәзәне ачыгыз (ябыгыз). Откройте (закройте) окно. Open (close) the window.
- •Тәрәзәне ач әле (ачыгыз әле).
- •6. Эшнең вакыты турында ничек әйтәбез? Как говорим о времени действия?
- •Кайчан -сорау алмашлыгы – вопросительное местоимение – interrogative pronoun
- •7. Эшнең, кешенең кайда булуы турында ничек әйтәбез? Как говорим о месте действия или местонахождении человека?
- •1. Транспортта бару турында ничек әйтәбез? Как говорим о поездке на транспорте?
- •Ничә сум?
- •3. Сүзнең эквивалентын ничек сорыйбыз? Как спрашиваем эквивалент слова?
- •5. Исемнәрне килешләрдә ничек кулланабыз? Как склоняем имена существительные? How to decline nouns?
- •Үзем турында
- •6. Дусларыбыз турында ничек сөйлибез? Как рассказываем о друзьях?
- •Ак калач
- •7. Үткән эш турында ничек әйтәбез? Как говорим о прошедшем действии?
- •1. Телләр өйрәнү турында ничек әйтәбез? Как говорим об изучении языков?
- •2. Татар теле дәресләре турында ничек сөйлибез? Как рассказываем об уроках татарского языка? How to speak about knowing languages?
- •Биш мәченең биш башына
- •Диск 5 №1
- •3. Кешенең милләте турында ничек сорыйбыз? Как спрашиваем о национальности человека? How to ask about a person’s nationality?
- •4. Мәгълүматның дөрес булуы турында ничек әйтәбез? Как говорим о правильности информации?
- •7. Юклык алмашлыкларын ничек кулланабыз? Как употребляем отрицательные местоимения?
- •Дус-тату яшибез. Укыйбыз да эшлибез.
- •1. Туганлык мөнәсәбәтләре турында ничек әйтәбез? Как говорим о родственных отношениях?
- •Безнең гаилә.
- •2. Туганнарыбызга ничек эндәшәбез? Как обращаемся к родственникам? How to address relatives?
- •3. Уку турында ничек әйтәбез? Как говорим об учёбе?
- •Кем булып?
- •5. Билгесез үткән эш турында ничек әйтәбез? Как говорим о прошедшем неопределённом действии?
- •Тыныч йокы!
- •Китап һәм балалар
- •Сәламәт тәндә - сәламәт акыл.
- •3. Гигиена таләпләре турында ничек әйтәбез? Как говорим о правилах гигиены?
- •1. Ял көннәрен үткәрү турында ничек сөйлибез? Как рассказываем о проведении выходного дня? How do we speak about holidays?
- •Иртән иртүк
- •Ничә сум?
- •Аш вакыты
- •5. Мөмкинлекне һәм мөмкин түгеллекне ничек белдерәбез? Как выражаем возможность и невозможность?
- •1) Ул нишли ала? Ул бара ала, килә ала, сөйли ала, тыңлый ала;
- •2) Ул нишли белә? Ул яза белә, әйтә белә,сөйли белә, тыңлый белә;
- •(Рисунки)
- •Ипи булса ...
- •Диск 6 № 20
- •Бала һәм күбәләк
- •И казан, дәртле казан.
- •2. Шәһәрнең мәйданы һәм халкы турында ничек әйтәбез? Как говорим о населении и площади города?
- •1 Миллионан артык кеше яши.
- •4. Шәһәрнең спорт корылмалары турында ничек әйтәбез? Как говорим о спортивных сооружениях города?
- •5. Шәһәрнең күңел ачу урыннары турында ничек сөйлибез? Как говорим о местах развлечения города?
- •I love you, tatarstan
- •Туган илнең улы мин
- •Диск 2 №1
- •Сүзлекчә. Словарик. Vocabulary
- •Фонетика.
- •Грамматика.
- •Исемнәрнең килеш белән төрләнүе.
- •Билгесезлек алмашлыкларының килеш белән төрләнүе.
- •Бу, шул алмашлыкларының килеш белән төрләнүе.
- •Хәзерге заман хикәя фигыльләрнең барлыкта зат-сан белән төрләнүе.
- •Билгеле үткән заман фигыльләрнең заман барлыкта зат-сан белән төрләнүе.
- •Билгесез үткән заман фигыльләрнең зат-сан белән төрләнүе.
- •Билгеле киләчәк заман фигыльләрнең зат-сан белән төрләнүе.
- •Билгесез киләчәк заман фигыльләрнең зат-сан белән төрләнүе.
- •Билгесез киләчәк заман хикәя фигыльләрнең юклыкта зат-сан белән төрләнүе.
- •Шарт фигыльнең барлыкта зат-сан белән төрләнүе.
- •Үткән эшне белдерә торган аналитик форманың зат-сан белән төрләнүе.
- •Тартымлы исем фигыльнең килеш белән төрләнүе.
Кем булып?
Иртә белән барысы да ашыгып эшкә барырга җыеналар. Кечкенә кыз Сәлимә болай ди:
- Мин дә эшкә барам.
- Ә кайда эшлисең соң син?
- Балалар бакчасында.
- Кем булып?
- Бала булып.
+35. Мәкальләрне тыңлагыз һәм истә калдырыгыз. Прослушайте пословицы и запомните. Listenh to the proverbs and memorize.
* Егет кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз.
*Эше барның ашы бар.
5. Билгесез үткән эш турында ничек әйтәбез? Как говорим о прошедшем неопределённом действии?
How to use verbs in Past Indefinite?
+36. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
- Сез кайчан һәм кайда тугансыз?
- Мин 1981 нче елның 6 нчы маенда Чистай шәһәрендә туганмын.
- Когда и где Вы родились? When and where were you born?
- Я родился 6 мая 1981 годав городе Чистополе. I was born on the 6th of May, 1981 in Chistai town.
*******************************
- Әйт әле, минем китабым синдәме?
Гафу ит, мин аны өйдә онытканмын икән.
Скажи, пожалуйста, моя книга у тебя ли? Tell me please, do you have my book?
Извини, я, оказывается, забыл её дома. I’m sorry, apparently I forgot it at home.
37. Укыгыз. Прочитайте. Read.
Кичә татар концерты булган икән, ә мин белмәдем. Бүген ул дәрескә килмәгән. Дустым Санкт-Петербургка фестивальгә киткән икән. Акира әфәнде Япониядә туган. Экрем әфәнде Төркиядә укыган. Гафу итегез, мин бу сорауларга җавап бирмәгәнмен икән. Кызганычка каршы, беркем дә дөрес җавапны белмәгән. Кичә Тәнзилә миңа электрон почта аша хат җибәргән, мин аны бүген генә укыдым.
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!
-ган/-гән; -кан/-кән – билгесез үткән заман фигыль кушымчалары- аффиксы прошедшего неопределённого времени глагола- suffixes of Past Indefinite tense.
Ул нишләгән? Ул укыган, килгән, киткән, кайт кан – барлык формасы- положительная форма- positive form.
Ул укымаган, килмәгән, кит мәгән, кайт ма ган – юклык формасы- отрицательная форма- negative form
38. Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.
- Әниең ничәнче елда туган?
- .........................................
*******************
- Бу студент кайсы илдән килгән?
- Минемчә, ...........................................................................
*******************
- Дустың якшәмбе көнне кая ......................?
- ....................................
***
- Александр Пушкин һәм Габдулла Тукай нәрсәләр язганнар?
- .........................................
39. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.
Үрнәк:
- Дустың кая киткән?
- Минемчә, Бишкекка.
Рис. Казанский университет
+40. Текстны тыңлагыз, укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прослушайте, прочитайте текст и ответьте на вопросы. ......Read to the text and answer the questions.
Казан университеты – Россиянең иң танылган университетларының берсе. Ул 1804 нче елда ачылган. Анда атаклы галимнәр эшләгән, зур фәнни ачышлар ясалган. Университетта төрле елларда танылган шәхесләр укыган. Күренекле галимнәрдән Карл Фукс, Николай Лобачевский, Александр Бутлеров, Михаил Нужин, Александр Коновалов төрле елларда университетның ректоры булганнар.
Хәзерге вакытта университет студентлары лекцияләр тыңлыйлар, фәнни хезмәтләр белән танышалар, курс эшләре һәм диплом эшләре язалар. Ял вакытында алар спорт белән шөгыльләнәләр, концертлар һәм фестивальләр үткәрәләр. Студентларның тормышы бик күңелле.
? Казан университеты кайчан ачылган? Анда атаклы галимнәрдән кемнәр эшләгән? Хәзерге вакытта университетның ректоры кем? Университетта кайсы илләрдән студентлар укыйлар? Дәресләрдә алар нишлиләр?Ял вакытында студентлар нәрсәләр үткәрәләр?
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!
-ыл/-ел – фигыльнең төшем юнәлеше кушымчалары – аффиксы страдательного залога глагола - suffixes of Passive Voice.
ачыла –открывается - (it) is opened , төзелә - строится - (it) is constructed;
эшләнә –делается- (it) is done, башлана –начинается- (it) is started.
41. Укыгыз. Прочитайте. Read.
Китапханә сәгать тугызда ачыла, унтугыз сәгатьтә ябыла. Казанда яңа мәктәпләр төзелә. Татарстанның барлык мәктәпләрендә татар теле укытыла. Бу сүз шулай языла һәм укыла. Татар теле дәресе бер сәгать унбиш минутта башлана. Бу кагыйдә дәреслектә күп тапкыр кабатлана.
42. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.
.......................................? Казан университеты 1804 нче елда ачылган.
..........................................? Университет Кремль урамында урнашкан.
..........................................? Без университет тарихы музеена бардык.
......................................? Күренекле галимнәрдән Карл Фукс, Николай Лобачевский, Александр Бутлеров, Михаил Нужин, Александр Коновалов төрле елларда университетның ректоры булганнар.
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! MEMORIZE!
Барысы да (бөтенесе дә) яхшы –всё хорошо- Everything is good.
Барысы да (бөтенесе дә) исән –саулар все живы-здоровы - Everybody are safe and sound.
6.
Теркәгечләрне ничек кулланабыз? Как употребляем союзы?
How to use conjunctions?
+43. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.
Мин – Алсу, ә бу – Майкл. Я – Алсу, а это Майкл. I am Alsou, and he is Mike.
Мин Татарстаннан, ләкин Казаннан түгел. Я из Татарстана, но не из Казани. I am from Tatarstan, but not from Kazan.
Бүген алар Казаннан китәләр, һәм без алар белән саубуллашабыз. Сегодня они уезжают из Казани, и мы с ними прощаемся. Today they are leaving Kazan, and we are saying goodbye to them.
Дустым Мәскәүгә китте, чөнки ул конкурста катнаша. Мой друг уехал в Москву, потому что участвует в конкурсе. My friend went to Moscow, because he takes part in a competition.
Без китаплар күп укыйбыз, шуңа күрә күп беләбез. Мы много читаем книг, поэтому много знаем. We read books, that’s why we know a lot.
ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!
Ә, ләкин, һәм, чөнки, шуңа күрә – теркәгечләр- союзы -conjunctions.
44. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.
Без татар теле дәресеннән соң ............ киттек, ә Фәридә ................ китте. Шимбә көнне дусларыбыз белән ............... булдык, ләкин Алия .................. Татар теле турында кызыклы ................. укыдым, шуңа күрә ......................... күп сораулар бирдем. Дүшәмбегә кадәр ул .................. булган, ләкин без ................. Бүген кич белән алар ............. киткәннәр, шуңа күрә без аларны ................... Ул ни өчен бүген .................. юк? Син .................... кем өчен алдың? Алар ни өчен ................ килделәр?
45. Җөмләләрнең башын языгыз. Допишите начало предложений. Write the beginning of the sentences.
................................., ә мин гимназиядә укыдым.
.................................., ләкин Милли музейда булмаганнар.
.................................., шуңа күрә дәрес бик кызыклы булды.
.................................., чөнки ул бу китапны укымаган.
.................................., ә алар белмәгәннәр.
……………………, һәм дәрес башланды.
46. Укуыгыз турында дустыгызга хат языгыз. Напишите письмо другу о своей учёбе. Write a letter to your friend about how you study.
+47. ”Тыныч йокы” шигырен тыңлагыз һәм сәнгатьле итеп укыгыз. Прослушайте стихотворение “Спокойной ночи” и прочитайте выразительно. Listen to the poem “Good night” and read it out with intonation.