Абавязкi
эканамiчныя абавязкi перад дзяржавай, у тым лiку будаўнiцтва замкаў, мастоў, дарог i г. д.
воiнскi абавязак уласнымi затратамi – «конно и збройно» – Статут 1566 г.
4.4. Прававое становiшча гарадскога насельнiцтва ў гарадах з магдэбургскiм правам
пэўныя палiтычныя правы ў межах горада
рэгламентацыя ўзаемаадносiн з цэнтральнай ўладай
вызваленне з-пад улады мясцовай адміністрацыі (ваяводаў, старастаў)
утварэнне ўласнага суда (войтаў – лаўніцкага, бурмістраўскага).
утварэнне уласных органоў кіравання (гарадскога магістрату)
Эканамічныя правы
сервітуты
гадавыя ярмаркі (ад 1 да 3 разоў штогод)
Правы I iльготы гарадскога насельнiцтва
штотыднёвы гандаль
права на выкарыстанне на гарадскiя патрэбы прыбыткаў з крамнiц, млыноў i iнш.
Абавязкi
штогоднi грашовы падатак на карысць дзяржавы
воiнскi абавязак
перадача ў дзяржаўны скарб пэўнай колькасцi тавараў, якiя выраблялi гараджане
cярабшчызна i ардыншчына (перыядычна)
пабудова i рамонт абаронных збудаванняў, мастоў, дарог i iнш.
4.5. Сялянскiя павiннасцi
Адзiнкi абкладання у XIII-XV ст.
дворышча (некалькi сем’яў, 5-6 дымоў)
грамада – адна вёска, суседская абшчына
служба (2-3 дымы)
дым (сялянская гаспадарка, прыкладна каля 10,6 га рознай зямлi
Адзiнкi абкладання ў XVI ст.
дым
валока – прыкладна 21,3 га
Саха – адзiнка абкладання ў залежнасцi ад колькасцi жывёлы (валоў, каней).
Асноўныя павiннасцi
данiна (дзякло i iнш.)
асада (чынш)
паншчына
Дадатковыя адпрацоўчыя павiннасцi
талака – калектыўная праца на жнiве, касьбе, ворыве i iнш.
гвалты – пiльныя, неадкладныя работы, выклiканыя стыхiйнымi бедствамi
шарваркi – рамонт i будаўнiцтва дарог i iнш.
начная варта
укол – рамонт дзяржаў ных замкаў
iншыя
падводная павiннасць – перавозка ўсялякiх грузаў на патрэбы дзяржавы
5. Судовая сiстэма Вялiкага княства Лiтоўскага ў другой палове XVI ст.
Цэнтральныя суды
вялiкакняжацкi (гаспадарскi)
паноў рады
соймавы
Галоўны суд (Трыбунал)
Мясцовыя суды
для шляхты
для гараджан
для сялян
Суды для асобых катэгорый насельнiцтва
для татар
для духавенства
для яўрэяў