Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштарылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға түбәндәгеләр инә:
башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
ижади эштәр башҡарыу(төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе өҫтәп яҙыу, нөктәләр урынына тейешле хәрефтәр ҡуйып яҙыу);
тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
бирелгән тексты өлөштәргә бүлеү, исемләү, план төҙөү, план буйынса йөйләү;
һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;
тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар төҙөү.
Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.
Программа материалы буйынса, башҡорт теленән 8 –се кластарҙа түбәндәге күләмдә контроль һәм яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
Яҙма эштәрҙең төрҙәре |
8 кл |
Күсереп яҙыу |
- |
Һорауҙарға яуап |
- |
Диктант |
5 |
Изложение |
2 |
Инша |
2 |
Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:
-карточкалар менән эш;
-тест;
-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;
-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;
-терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:
-һүҙлек диктанты;
-һөйләмдәр төҙөү;
-һүҙлек менән эш;
-һүрәтләү иншаһы;
-синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмде…)
Календарь-тематик план.
Аҙнаға 2 сәғәт иҫәбенән.
№
|
Тема |
Сәғәт һаны |
Биттәр |
Йыһазландырыу |
Үткәр-н көн |
1-се сирек – 18 сәғәт. |
|||||
Мәктәпкә барабыҙ (8 сәғәт). |
|||||
|
|
Мәктәпкә барабыҙ. |
1 |
3-5 |
Алфавит |
|
|
|
Көҙ күренештәре. Ҡылымдар темаһын ҡабатлау. |
1 |
4-5 |
Таблица |
|
|
|
Мәктәптә. Ҡылымдарҙың зат ялғауҙары. |
1 |
5-7 |
Таблица,схема |
|
|
|
Б.Бикбай. Туған тел. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. |
1 |
8-10 |
Портрет |
|
|
|
Р.Ниғмәтуллин. Тырышлыҡ. Кешегә хас сифаттар. |
1 |
11,12 |
Дәреслек |
|
|
|
Сөнки мин - кеше. |
1 |
13-17 |
Һүҙлек |
|
|
|
Б.Рафиҡов. Илем, Башҡортостаным! Ҡушма һүҙҙәр. |
1 |
17-19 |
Плакат, һүҙлектәр |
|
|
|
Инеү диктанты .Зирәк ҡуян. Әкиәт. |
1 |
20-23 |
|
|
Көҙгө эштәр һәм көҙгө тәбиғәт (10 сәғәт). |
|||||
|
|
Күсмә ҡоштар. Көҙгө эштәр. |
1 |
25-27 |
Һүрәттәр |
|
|
|
Ф.Ғөбәйҙуллина. Көҙ. Хәбәр һөйләмдәр. |
1 |
28-30 |
Дәреслек |
|
|
|
С.Муллабаев. Көҙгө урман. Һорау һөйләмдәр. |
1 |
30-33 |
Таблица, һүҙлектәр |
|
|
|
Көҙгө баҡса эштәре. Бойороҡ һөйләмдәр. |
1 |
34-36 |
Һүҙлектәр, таблица |
|
|
|
Н.Иҙелбай.Һөнәрлеләр һөйкөмлө. Өндәү һөйләмдәр. |
1 |
36-38 |
Һүҙлектәр, таблица |
|
|
|
А.Игебаев. Тәмленең дә тәмлеһе. Логик баҫым. |
1 |
39-42 |
Дәреслек |
|
|
|
Фразеологик берәмектәр. Көҙгө уңыш. |
1 |
41-43 |
“Фразеологизмдар” һүҙлеге |
|
|
|
Р.Игнатьев. Башҡорт халыҡ йырҙары. |
1 |
44-45 |
Диск, видиояҙма |
|
|
|
Контроль диктант. Ысын дуҫлыҡ. |
1 |
82 |
Йыйынтыҡ |
|
|
|
Хаталар өҫтөндә эш. Хәйерле юл, дуҫҡай! |
1 |
47 |
|
|
2- се сирек – 16 сәғәт. |
|||||
Өфө – Башҡортостандың баш ҡалаһы (8 сәғәт). |
|||||
|
|
Өфө - беҙҙең баш ҡалабыҙ. |
1 |
48-49 |
Һүрәттәр, картиналар |
|
|
|
Аттарҙа сабып ҡына. |
1 |
50-52 |
|
|
|
|
Башҡорт ҡылымдарының төҙөлөшө. Башҡорт лимоны. |
1 |
53-55 |
Таблица |
|
|
|
Р.Абдулатипов.Өфө тарихы. Барлыҡ төшөнсәһе. |
1 |
56-57 |
Һүҙлек, таблица |
|
|
|
Мин театрға барҙым! |
1 |
58-60 |
|
|
|
|
Д.Әхиәрова. Орджоникидзе районы. |
1 |
61-62 |
Һүҙлек |
|
|
|
Өфө ҡалаһы исеменең этимологияһы. |
|
63-66 |
|
|
|
|
Башҡортостандың баш ҡалаһы – Өфө. Инша. |
1 |
148 |
Һүрәттәр, картиналар |
|
Хеҙмәт төбө – хөрмәт (8 сәғәт). |
|||||
|
|
Хеҙмәт төбө - хөрмәт. Ябай һөйләм төрҙәре. |
1 |
66-69 |
Таблица |
|
|
|
Башҡорттар әрме хеҙмәтендә. Йыйнаҡ һәм тарҡау һөйләмдәр. |
1 |
69-72 |
Һүҙлек,таблица |
|
|
|
А.Насиров. Көслө сабаҡ. Һөйләмдең баш киҫәктәре. |
1 |
73-75 |
Һүҙлек, таблица |
|
|
|
Н.Бадридзе. Зарядкаға баҫ. Эйә менән хәбәрҙең ярашыуы. |
1 |
76-77 |
|
|
|
|
Геологтар көнө. Юҡлыҡ, булмағанлыҡ төшөнсәһе. |
1 |
79-81 |
Дәреслек |
|
|
|
Контроль диктант. Балет. |
1 |
84 |
Йыйынтыҡ |
|
|
|
Хаталар өҫтөндә эш. Алданған бүре. |
1 |
82-84 |
Һүҙлек |
|
|
|
Ә.Атнабаев. Ҡара икмәк. |
1 |
86-88 |
Портрет |
|
3-сө сирек – 20 сәғәт. |
|||||
Ҡыш дауам итә (8 сәғәт). |
|||||
|
|
С.Хажиев. Ноябрь. Эйә менән хәбәр. |
1 |
88-90 |
Һүҙлек, таблица |
|
|
|
Ҡышҡы байрамдар. Эйә менән хәбәр араһында һыҙыҡ. |
1 |
90-92 |
Һүҙлек, таблица |
|
|
|
Н.Нәжми. Ҡыш. |
1 |
94-95 |
Портрет |
|
|
|
С.Әлибай. Ҡышҡы урман. Тел – аралашыу сараһы. |
1 |
95-97 |
Дәреслек |
|
|
|
Буран. |
1 |
98 |
Һүҙлек |
|
|
|
Башҡортостан Республикаһының дәүләт флагы. |
1 |
98-99 |
Плакат |
|
|
|
Бураны ла, тамсыһы ла булыр. |
1 |
100-101 |
Һүҙлек |
|
|
|
Ҡыш.Инша |
1 |
102 |
Һүрәт |
|
Салауат Юлаев – халҡыбыҙҙың милли батыры (6 сәғәт). |
|||||
|
|
Салауат Юлаев – халҡыбыҙҙың милли батыры. Риүәйәт. |
1 |
103 |
Һүрәттәр, картиналар |
|
|
|
Салауаттың туғандары. Аныҡлаусы. |
1 |
104-105 |
Портрет |
|
|
|
Палдискиҙа Салауат музейы. |
1 |
106-107 |
|
|
|
|
Б.Вәлид. Салауат маршы. |
1 |
108,152 |
|
|
|
|
А.Кузнецов. “Салауаттан һорау алыу” картинаһы. |
1 |
107 |
Картина |
|
|
|
Салауат һәйкәле. |
1 |
110-111 |
Һүрәт |
|
Йәмле яҙ, һағындыҡ һине! (6 сәғәт). |
|||||
|
|
Г.Яҡупова. Өмөтлө яҙ. |
1 |
112-113 |
Дәреслек |
|
|
|
8 март – Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар көнө. Конференция. |
1 |
114-115 |
|
|
|
|
К.Кинйәбулатова. Йырлай-йырлай еңеү яуланыҡ. Тултырыусы. |
1 |
117-118 |
|
|
|
|
Контроль диктант. Ҡош юлы. |
1 |
87 |
Йыйынтыҡ |
|
|
|
Хаталар өҫтөндә эш. Минең дуҫым. |
1 |
149-150 |
Дәреслек |
|
|
|
Минең дуҫым. |
1 |
149-151 |
Һүҙлек |
|
4-се сирек -14 сәғәт. |
|||||
Йәмле яҙ, һағындыҡ һине! (3 сәғәт). |
|||||
|
|
Тәүге космонавт. |
1 |
118-119 |
Һүҙлек |
|
|
|
Р.Ниғмәти. Ватан. |
1 |
120-122 |
Портрет |
|
|
|
Яҙғы эштәр. |
1 |
122-124 |
Һүҙлек |
|
Беҙ йондоҙҙар булып ҡайтырбыҙ (3 сәғәт). |
|||||
|
|
С.Әлибай. Сәскәле ай. Һалдат тора киләсәкте тотоп. |
1 |
125-126 |
Һүҙлек |
|
|
|
Ладога – “Йәшәү юлы”. Хәл. |
1 |
127-128 |
|
|
|
|
М.Харис. Хат. Үлемһеҙ батырлыҡ. |
1 |
129-132 |
Һүҙлек, плакат |
|
Ай Уралым, Уралым…( 8 сәғәт). |
|||||
|
|
Тыуған ерем биҙәктәре. Урманды һаҡлайыҡ! |
1 |
133-135 |
Һүрәттәр, картиналар |
|
|
|
В.Исхаков. Талпан! |
1 |
135-137 |
Һүҙлек |
|
|
|
Н.Нәжми. Башҡортостан. |
1 |
137-138 |
Һүрәттәр |
|
|
|
Йәй. |
1 |
139-141 |
|
|
|
|
Р.Ниғмәтуллин. Башҡортостан. |
1 |
142-144 |
|
|
|
|
Контроль диктант. Ай Уралым, Уралым. |
1 |
89 |
|
|
|
|
Йәшел алтын. Ябай һөйләмде синтаксик тикшереү. |
1 |
152, 140 |
Дәреслек |
|
|
|
Үтелгәндәрҙе ҡабатлау, нығытыу. |
1 |
|
|
|
Уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар исемлеге
Усманова М. Г. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа.
Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М. С., Сиразетдинов З. Ә. Башҡротса өйрәнәйек. Урыҫ мәктәптәренең 1-4 – се синыфтары өсөн башҡорт теленән электрон дәреслек. – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.
Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап.- Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы. 2005., Китап, 2006 .
Башҡрт теле грамматикаһы таблицаларҙа. Фонетика. Морфология. - Башҡортостандың бәләкәй даһийы. Өфө : «Эдвис» уҡытыу – методика үҙәге, 2008.
Ғәбитова З.М. Уҡытыу рус телендә алып барған мәктәптәрҙең 7- 8- се кластары өсөн “Башҡорт теле” дәреслегенә методик күрһәтмәләр. - Өфө:Китап, 2006. – 152 бит.
Усманова М.Г., Габитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы: 5-11 класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма.-Өфө:Китап,2002.- 166 бит.
Саяхова Л.Г., Усманова М.Г. Башкирско- русский и русско башкирский учебный словарь с грамматическим приложением.- СПб.6БХВ.- Петербург 2005.-224с.
Хисаметдинова Ф.Г.,Муратова Р.Т. русско –башкирский, башкирско- русский словарь- Уфа: ”Маленький гений Башкортостана”, учебно методический центр”Эдвис”, 2010.- 192.
Русско –башкирский, башкирско- русский словарь. Башкирско русский разговорник.Уфа ГУЛР.Б.”Уфимский полиграф –комбинат”, 2009.-160с.
Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап, 2005.-224 с.
Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге.-яңыртылған, 2 -се баҫма.- Өфө: Китап, 2006.-344 бит.
Әбсәләмов З.З., Хажин В.И. Башҡортса- русса грамматик- орфографик һүҙлек: Рус мәктәбендә уҡыусы башҡорт балалары өсөн ҡулланма.-Өфө: БКН,1993.-136 бит.
Башкиро-англо-русский словарь пословиц и поговорок /Авт.- сост. Надршина Ф.А., Зубаирова Э.М. Уфа: Китап, 2002.-160.
Русско –башкирский словарь водных обьектов Р.Б./составители: Хисамитдинова Ф.Г. итд.-Уфа: Китап,2005.-256 с.