43.Методыка вызначэння запазычанага слова. Засваенне запазычаных слоў: фанетычнае, графічнае, граматычнае, семантычнае.

Прыкметы запазычанняў з неславянскіх моў

 Грэцызмы: Пачатковы а, э, ф (акіян, эпоха, іласофія, фантазія); спалучэнне зычных кс, ск, пс, мн, мв у сяр слова(дыск, эліпс, сімптом, лампада); прыстаўкі а-, ан- анты-, эў- (алатызм, анархія); суфіксы ум, ус, тар, ёнт (энт), ур, цы(я), ат (тэрмас, рыторыка, абеліск); пач частка складаных слоў бія(ё), геа(о), філа(о) (біялогія) Суф ум, ус, тар, ент (энт), ур, цы, -анті (акварыум, радыус, артар, агент)

 Лацінізмы: Суф ум, ус, тар, ент (энт), ур, цы, -анті (акварыум, радыус, артар, агент)

 Германізмы: Ш, шт, шп у пачатку ці ў сяр (штаб, шпіль);хт у сярэдзіне слова (шахта, вахта),частка майстар(гросмайстар)

 Галіцызмы: На канцы анс, ер, аж(яж) (сеанс, баланс, суфлёр, камуфляж);спалуч біо, віо, піо, фіо, уа, уэ, лье, цье, све (біоро, вільеска, барэльер); нац галосныя на канцы (кашнэ, пано, філе) Англіцызмы:

Пач дж (джас, джынс); канц спалуч ер, ёр (баксёр, катэр, дыспетчар); канц частка ен (спартсмен) Паланізмы: Спал дл, эн (ен), он (ён), ан (ян) (кабалда, рыдлёўка, арэнда, вантроба, вандроўка); гук ц на месцы ўсходнеславянскага ч (цуд, цурацца, моц); суф унак (рахунак); спалуч лу паміж зычнымі (тлусты, слуп)

 цюркізмы: Паўтор аднаго і таго ж галоснага гука (атаман, табар, караван, кабан); спалуч ал, ык, ча (аксакал, балык, каланча)Асваеннi: 1)фанетычнае-падпарадкаванне iншамоўных слоў беларускім фанетычным законам: аб`ект, віраж 2)граматычнае-падпарадк. марфемнай структуры:ганарар,прэмiя 3) графiчнае-перадача сродкамi бел.мовы:камп`ютэр, сервiс 4)семантычнае (па сэнсу diploma – лiст)

44.Транслітарацыя. Выкарыстанне варварызмаў і экзатызмаў у сучасных тэкстах. Запазычанні на сучасным этапе. Барацьба за чысціню мовы.

Транслiтэрацыя – перадача слова ці тэксту як ён запісаны, адной графічнай сістэмай слоў. Экзатызмы – iншамоўныя словы, лексічна не засвоеныя , харрак-ць палiт,эк,культ жыцце замежных краiн. (Анг.-лорд, сэр, сейм, фр.- франк) Э.засвоены графiчна, фанет, граматычна. Тэматычныя групы: стравы і напоі; нацыянальныя звычаі.Варварызмы – iнш.словы, зусiм не засвоен. цi асвоены графiчна. Не зафіксаваны ў слоўніках. (салямі, пардон)

Запазычаная лексіка беларускай мовы:oз французскай – галіцызмы (запазычаны ў Пятроўскую эпоху і пасля) Ваенныя назвы (арсенал, маршал), мастацкія назвы (нацюрморт, канферансье), стравы (пюрэ, катлета), адежа (жакет, карсет).oЗ англ.: спартыўныя (футбол, пінг-понг, яхта, фрыстайл), вопраткі (ждынсы, світэр);oз італ. : мастацтва (арыя, сола, віяланчэль, санета), стравы (вермішэль, піца, салямі);oз іспанскай: стравы (ананас, банан);oз польскай ( у час Люблінскай уніі): маёнтак, падарунак, быдла;oз укр.: боршч, худаба.

Сярод пазычаных слоў есць шмат інтэрнацыяналізмаў-слоў ці словазлуч.,якія бытуюць у некалькіх мовах(не менш 3),што належ. да розных моўных гуртоў; яны маюць аднолькавае знач.аднольк.або блізкі фан.склад:рэспубліка. Найбольш інтэрнац.слоў паходзіць ад каранеў антычных моваў. Крыніцай інтэрнац.лексікі выступ. таксама нац. мовы:італ.,фр.,англ..Па ступені, пазычэнні бываюць:•Натуральнае-слова пазычаецца цалкам(гук.абалонка+знач.)•Калькаванне-толькі знач. і ўзор структуры:-частковае-адна частка калькуецца,а цалкам бярэцца яго іншамоўны кампанент,а другая перакладаецца:тэлебачаннеВіды калек:•Фразеалагічныя-пераклад устойлівага словазлучэння•Словаўтваральныя-памарфемны пераклад•Семантычныя-калькуецца семантыка слова