60.Афіксоіды ( прэфі- і суфіксоіды) як марфемы пераходнага тыпу. Аснова слова Сінанімічнасць і аманімічнасць марфем.

/Сінанімічнасць і аманімічнасць марфем.

Сiнанiмiчныя афiксы-маюць сiнтаксiчн.значэнне з аднолькавай утвар. асновай(зiм-ов-ы*зiм-н-i;вясн-ов-ы*вясен-н-i);Аманiмiчныя афiксы- маюць аднолькавае гучанне, але адрознiваюцца значэннем(баянiст, танкiст, галасiсты, балоцiсты)

Антанiмiчныя афiксы- маюць антанiмiчнае знач.(за-йсцi*вы-йсцi,под-плыць*ад-плыць)

Аснова – частка формы слова без канчатка,формаутвар.суфiксаў iнфiнiтываў-ць,-цi,-чы i постфiкса –це(у форме2-ой асобы мн.л. дзеясл.загаднагу ладу), якое выражае лексiчнае значенне слова.

Асновы бываюць:1.простыя(1 караневая марфема):-вытворныя-з нескалькiх марфем

-невытворныя-аснова складаецца толькi з адной марфемы.2.складаныя(2 i больш)

Утваральная аснова – аснова, ад якой утворана слова(мор-марскi)

Утвараючая аснова- якiя утвованы ад утваральнай пры дапамозе афiксаў.

Суплетыўныя асновы – асновы, формы якiх утвораны ад розных асноў(добры-лепш, дрэнны-горш, я-мяне, мы-нас)У марфемннай будове могуць адбывацца змена.Апрошванне – змена у будове слова, пры якой вытворная аснова становiцца невытворнай. (БАГАТы, ДАР, НАРОД; У старажытнасцi БАГ-ат-ы,ДА-р, на-РОД)Перараскладанне- змена у будове слова, якая праяўляецца ў перамяшчэннi мяжы памiж марфемамi пры захованнi падзелу слова на марфемы(недабраць: неда злiты у адну)

Термином «аффиксоид» обозначаются такие словообразовательные части слов, которые занимают промежуточное положение между корневыми и аффиксальными морфемами. Аффиксоиды – это морфемы переходного типа. Они аффиксоподобны, но не тождественны ни аффиксам, ни корням. К ним, например, можно отнести: вод- (оленевод, животновод, овощевод, коневод); вед-(языковед, краевед, книговед); рез- (камнерез, хлеборез, стеклорез) и др. Каждый такой аффиксоид формирует вполне самостоятельный, достаточно большой и весьма продуктивный словообразовательный тип. В этом смысле аффиксоиды очень близки аффиксам. Подтверждением этому служит синонимичное употребление аффиксоидов и аффиксов в русском языке, например: славя-новед и славист, садовод и садовник, волнообразный и волнистый.Выполняя функцию аффиксов, аффиксоиды не утрачивают свои смысловые связи с однокоренными словами. Для сравнения можно привести следующие примеры: аффиксоид -ход- в словах теплоход, вездеход, снегоход и слова ходить, ходьба, хождение, входить и др., -нос- в словах медонос, цветонос и слова носить, носка, приносить. Аффиксоиды делятся на две группы: суффиксоиды и префиксоиды. К суффиксоидам относятся корневые морфемы, употребляющиеся в функции суффиксов: -образн- (чашеобразный, газообразный, иглообразный); -люб- (теп- лолюб, водолюб, сухолюб): -воз- (тепловоз, паровоз, тяжеловоз).Префиксоиды – это корневые морфемы, употребляющие в функции префиксов. Например, полу- (полумера, полумесяц, полушубок, полуботинки); про-тив- (противогаз, противоправный).Способность / неспособность той или иной морфемы выступать в современном русском языке как в качестве служебной, так и корневой является основным показателем разграничения аффиксоидов и аффиксов.

62.Марфаналогія як вучэнне аб фанемных заканамернасцях у структурнай арганізацыі марфем і іх спалучальнасці ў складзе слова. Морф і марфема Аламорфы і варыянты марфемы. Гістарычныя змены ў марфалагічным складзе слова (апрошчанне, перараскладанне, ускладненне, дэкарэляцыя). Прычыны і характар змен у марфеме.Марфаналогія – раздзел мовазнаўства, у якім вывучаецца фаналагічная структура марфем рознага тыпу і асаблівасці выкарыстання фаналагічных супрацьпастаўленняў для выражэння марфалагічных адрозненняў. Як асобны раздзел мовазнаўства,

марфаналогія звязана з вывучэннем фаналагічных адрозненняў у будове марфем

розных тыпаў і ў складзе морфаў адной марфемы, а таксама з выкарыстаннем гэтых

адрозненняў у функцыянальных мэтах. Марфаналогія вывучае парадак і склад фанем

пры аб'яднанні гэтых элементаў у слова. Пры гэтым марфаналогія суадносіць

рэгулярным чынам граматычныя структуры з корпусам марфем, а з другой – пэўныя

граматычныя формы, словазмяняльныя парадыгмы, словаўтваральныя мадэлі, асноўным паказчыкам якіх з'яўляюцца спецыяльныя граматычныя марфемы (афіксы). Асноўныя паняцці марфалогіі: Марфема – найменшая і рэгулярна ўзнаўляльная згодна мадэлям канкрэтнай мовы

адзінка сістэмы выражэння, якая непасрэдна суадносіцца з адпаведным ёй элементам

сістэмы зместу (семай). Адзінкамі, якія маніфестуюць марфему і адлюстроўваюць яе

вар'іраванне ў плане выражэння, з'яўляюцца морфы. Морф – канкрэтнае моўнае ўвасабленне абстрактнай, абагульненай моўнай адзінкі –

марфемы. Пад аламорфамі разумеюць такія морфы, якія маюць тоеснае значэнне, валодаюць

фармальнай блізкасцю, але не могуць замяняць адзін другога ў адной і той жа

пазіцыі. Гістарычныя змены ў марфемным складзе слова. Прычыны і характар змен у марфеме.

Прычыны змен:1.знiкненне з мовы некаторых слоу;2.страта сэнсавай сувязi памiж словамi;