Сачыненні па літаратуры дзеляцца на 2 віды: сачыненні на літаратурную тэму, сачыненні на вольную тэму Паводле будовы кожнае сачыненне павінна мець тры асноўныя часткі: уступ, галоўную частку,

Разважанне найбольш складаны спосаб перадачы думак, выяўлення пачуццяў, бо ў яго аснове раскрыццё прычынна-выніковых адносін паміж пэўнымі жыццёвымі ці літаратурнымі з’явамі, іх аналіз і сінтэз, доказ і абгрунтаванне. Іх можна класіфікаваць наступным чынам: 1) характарыстыка літаратурнага героя; 2) параўнальная характарыстыка двух герояў; З) групавая характарыстыка герояў; 4) праблемныя тэмы; 5) тэмы абагульняльнага характару. Сачыненні на абагульняльныя тэмы ў сваю чаргу падзяляюцца на сачыненні аб ідэйным змесце твора, аб мастацкіх вартасцях твора, аб значэнні пэўнага твора або ўсёй творчасці пісьменніка.

Пры вывучэнні аднаго і таго ж твора варта прапаноўваць некалькі раўназначных тэм сачынення-разважання на выбар.

Сенне на вольную тэму – гэта від сачынення, пры напісанні якога вучань самастойна выбірае матэрыял, што кладзецца ў аснову творчай працы.

Віды сачыненняў на вольную тэму	Асаблівасці віду
на патрыятычныя тэмы	Патрабуюць асэнсавання праблем Радзімы, народа і яго гераічных спраў, вайны і міру.
на маральна-этычныя тэмы	Маюць на мэце раскрыццё такіх праблем, як чалавечнасць, гуманізм, праца, сяброўства і пад.
на экалагічныя тэмы	Адлюстроўваюць найбольш вострыя пытанні стаўлення, адносін чалавека да прыроды.
на матэрыяле сучаснай літаратуры	Прадугледжваюць раскрыццё любой названай тэмы на матэрыяле твораў сучаснай літаратуры.
тэмы сучаснага мастацтва, кіно, тэлебачання і г.д.	Патрабуюць раскрыцця любой тэмы, праблем сучаснага мастацтва, кіно, тэлебачання і г.д.
звязаныя з выбарам будучай прафесіі	Патрабуюць асэнсавання сваёй будучай прафесіі.
асобасна-ацэначнага характару	Пішуцца ад імя першай асобы (“Я”), прадугледжваюць асабістую ацэнку падзей, з’яў, і г.д.

26 Патрабаванні да пазакласнай працы.

1. Пазакласная праца праводзіцца для таго, каб замацаваць і паглыбіць той аб'ём ведаў,

2. Прадуманае спалучэнне, лагічная звязанасць пазакласных заняткаў з паўрочнай працай.

3. Пазакласная праца — гэта своеасаблівы выхад са стану паўсядзённасці.

4. Пазакласная праца, яе шматлікія формы даюць магчымасць кожнаму пабыць навідавоку.

5. Вельмі важна пры арганізацыі і правядзенні пазакласнай працы захоўваць прынцып добраахвотнасці.

6. Усё, што праводзіцца ў рамках пазакласнай працы, павінна быць добра арганізавана, але не заарганізавана. Планаванне пазакласнай працы: на аснове праграм; на аснове календара; знамянальных дат і падзей; на аснове агульнага школьнага плана.

Формы і віды пазакласнай працы наступныя:

Па колькасці ўдзельнікаў

1. Масавая, калі ў падрыхтоўку і само мерапрыемства

2. Групавая — вялікія творчыя групы для падрыхтоўкі канферэнцый, конкурсаў, віктарын,.

4. Індывідуальная — праца з вучнямі, якія атрымалі індывідуальныя заданні, даручэнні пры падрыхтоўцы да мерапрыемстваў (рэфераты, даклады, інфармацыі, ілюстрацыйны матэрыял), выступаюць у ролі вядучых, або з тымі, хто спрабуе свае сілы ў літаратуры.

Па часе правядзення

1. Пастаянная — кіраўніцтва пазакласным чытаннем.

2. Эпізадычная:

а) правядзенне літаратурных свят, прадметнага тыдня, вечароў, ранішнікаў,.;

б) выданне альманахаў, часопісаў, газет; напісанне дакладаў, рэфератаў, сачыненняў, 3. Цыклічная — праца гурткоў, музеяў, клубаў.

Віды пазакласнай працы: пазакласнае чытанне, літаратурныя вечары, канферэнцыі, дыспуты, літаратурнае краязнаўства, літаратурныя гурткі, клубы, музеі, выставы.