6. Літаратурна-мастацкая крытыка ў аудыявізуальнай журналістыцы.

Літаратурна-мастацкая крытыка як культурна-творчая частка журналістыкі. Віды літаратурна-мастацкай крытыкі. Літаратурна-мастацкая крытыка ў спецыялізаваных праграмах тэлебачання і радыё. Радыёканал “Культура” як прыклад спецыялізаванага СМІ. Функцыі і структура аддзелаў культуры ў арганізацыях тэле- і радыёвяшчання.

Свои функции и задачи критика осуществляет в СМИ. Через них критика на практике проявляет себя, высказывает суждения о литературе и искусстве.воздействует на состояние творчества и восприятие его результатов публикой. Подверженная влиянию самого общества и господствующих в нем художественных тенденций, критика участвует в формировании эстетических критериев как общества в целом, так и отдельных его граждан. Одновременно она формирует среду, условия, в которых создаются и распространяются произведения литературы и искусства. «дальнейшей разработкой богатства тем, найденных автором».«глубже понять поэта».

Используя критику, средства массовой информации помогают созда¬телям произведений увидеть себя в жизненном контексте, через аналитическую призму и тем самым сверить свою деятельность с запросами общества и процессами художественного развития Лишь с развитием СМИ, в частности, печати, критика из суждения для узкого круга,нерасчлененности с философией, эстетикой и др. превратилась в явление общественное, в особый вид деятельности, в профессию. В России, странах Европы, Америки понятие «критика» появилось в конце Х\/Швека. в XIX веке и выделилась особая форма журналистской деятельности – литературный критик, музыкальный, театральный... К середине Х1Х в. критика начала осознавать себя, практика соединялась с теорией. Этот процесс достиг единства в деятельности русских революционных демократов (Белин¬ского, Чернышевского, Добролюбова, Писарева, Некрасова). С появлением специализированных изданий суждения о литературе и искусстве приобретали компетентность, профессиона¬лизм, а с ними повышался авторитет критики, возрастала ее необходи¬мость не только литературе, другим видам искусства, обществу, но и самим газетам и журналам.

издания становятся привлекательными для более широкого круга.Если разговор о жизни через искусство ведется целенаправленно и непрерывно, он достигает большей эффективности, чем прямая пропаганда идей. критико-библиографические материалы, интервью и беседы способствуют эстетическому воспитанию, благотворно влияют на вкус. Основанная на нравственно-эстетических началах критика –действенное средство духовного воспитания.

Віды літаратурна-мастацкай крытыкі:1) Литературная (определилась первой, до этого любая критика – это слова). 2) Театральная. Специфика: спектакль – произведение коллективное, если его не записать на плёнку, то каждый новый – своего рода новое произведение (уже будет другая игра, другой свет и всё такое, он не будет копией предыдущего). Возникла в XVIII веке. В XIX появилась профессия театрального критика.3)Музыкальная: а) оперная, б) балетная, в) эстрадная. Критик должен быть музыкантом. 4) худ (изобразительные искусства) 5) кинокритика. 6) телевезионная (по ТВ. Критика программ).

В Беларуси ростки театральной критики – в отзывах о спектаклях школьных театров, любительских трупп. В связи с ними газеты писали о необходимости пьес. За создание белорусского национального театра ратует «Наша н!ва». В 1913 году М.Горецкий выступает с этой идеей в статье «Наш театр». Издается журнал «Тэатральная Беларусь». В Беларуси нет специализированного издания кинокритики, в общих выступают кинок¬ритики А.Красинский, О.Нечай, Г.Ратников, Н.фрольцова, Л.Саенкова, Л.Зайцева,А.Бобкова, Т.Тюрина, О.Медведева, Е.Крупеня, И.Авдеев, И.Резник.

В стадии становления находится телевизионная критика. Она еще не сложилась в самостоятельный вид, работает в основном в жанрах и на площади кинокритики.

7. Віды літаратурна-мастацкай крытыкі і прынцыпы аналізу мастацкага твора. Гісторыя развіцця розных відаў літаратурна-мастацкай крытыкі: літаратурнай, тэатральнай, музычнай, кінакрытыкі, крытыкі выяўленчага мастацтва. Асаблівасці іх праяўлення ў масавых і спецыялізаваных выданнях. Тэлекрытыка як разнавіднасць медыякрытыкі. Крытыка і публіцыстыка. Крытыка пісьменніцкая і крытыка прафесійная. Вобразна-мастацкі і логіка-паняційны пачаткі ў крытыцы. Асаблівасці аўтарскага “я” ў крытыцы.

Віды літаратурна-мастацкай крытыкі:1) Литературная (определилась первой, до этого любая критика – это слова). 2) Театральная. Специфика: спектакль – произведение коллективное, если его не записать на плёнку, то каждый новый – своего рода новое произведение (уже будет другая игра, другой свет и всё такое, он не будет копией предыдущего). Возникла в XVIII веке. В XIX появилась профессия театрального критика.3)Музыкальная: а) оперная, б) балетная, в) эстрадная. Критик должен быть музыкантом. 4) худ (изобразительные искусства) 5) кинокритика. 6) телевезионная (по ТВ. Критика программ).

В Беларуси ростки театральной критики – в отзывах о спектаклях школьных театров, любительских трупп. В связи с ними газеты писали о необходимости пьес. За создание белорусского национального театра ратует «Наша н!ва». В 1913 году М.Горецкий выступает с этой идеей в статье «Наш театр». Издается журнал «Тэатральная Беларусь». В Беларуси нет специализированного издания кинокритики, в общих выступают кинок¬ритики А.Красинский, О.Нечай, Г.Ратников, Н.фрольцова, Л.Саенкова, Л.Зайцева,А.Бобкова, Т.Тюрина, О.Медведева, Е.Крупеня, И.Авдеев, И.Резник.

В стадии становления находится телевизионная критика. Она еще не сложилась в самостоятельный вид, работает в основном в жанрах и на площади кинокритики.

Літаратура хутка крочыла наперад у сваім развіцці, паступова абганяючы крытыку, перад якой цяпер стаяла задача асэнсавання найбольш плённых здабыткаў і кірункаў пошукаў пісьменнікаў, таксама вызначэння прычын іх няўдач; акцэнт ставіўся на новым прачытанні літаратурнай спадчыны. Гэтыя праблемы знайшлі сваё адлюстраванне ў аглядных артыкулах (М. Тычына «Ці выратуе хараство свет», М. Чабан «Надакучылі безадрасныя выкрыванні» («ЛіМ», 1995), праблемных артыкулах (У. Гніламёдаў «Паэзія і стыль», Л. Корань «Агрэсія формы» («Полымя», 1991). На старонках літаратурна-мастацкіх выданняў з’яўляюцца крытычныя матэрыялы як прадстаўнікоў старэйшага пакалення даследчыкаў (У. Гніламёдаў, Дз. Бугаёў, інш.), так і малодшых (А. Бельскі, Т. Нуждзіна, А. Петрушкевіч, Г. Тычка, інш). Прычым эксперымент у літаратурна-крытычнай творчасці звычайна звязаны з дзейнасцю маладых аўтараў (Г. Кісліцына, І. Шаўлякова, інш.). Досыць актыўна выступаюць у крытыцы і самі пісьменнікі (Л. Галубовіч, Л. Рублеўская, інш.). Асноўная ўвага ўдзяляецца даследаванню творчай індывідуальнасці пісьменніка, вызначэнню месца яго творчасці ў літаратурным працэсе. Працягваюцца і пошукі формы і зместу (напрыклад, матэрыялы пад рубрыкамі «ўражанне», «прачытанне» ў штотыднёвіку «ЛіМ»; у часопісе «Крыніца» змяшчаюцца меркаванні розных аўтараў пра творчасць пэўнага пісьменніка; спрабуюць выказаць свае думкі і маладыя крытыкі на старонках часопіса «Першацвет», інш.). Былі цікавыя знаходкі (напрыклад, рубрыкі «Бліц-крытыка», «Гарбата ў Шніпоў» у «ЛіМе»). На жаль, напрыканцы ХХ ст. крытыка паступова страчвае сваю актыўнасць (а літаратуразнаўства, наадварот, набірае моц). Бягучая крытыка на старонках друкаваных выданняў усё часцей саступае месца літаратуразнаўчым артыкулам, нататкам да пэўных юбілейных мерапрыемстваў, артыкулам асветніцкага характару.

На пачатку ХХІ ст. крытыкі працягваюць звяртацца да новага прачытання літаратурнай спадчыны, вяртання да чытача творчасці пісьменнікаў-эмігрантаў, разглядаюць канкрэтны твор уключаным у творчасць аўтара, а яна ў сваю чаргу – у кантэкст літаратурнага працэсу. Літаратурная крытыка існуе ў асноўным у такіх жанравых формах, як аглядны артыкул, рэцэнзія, агляд кніжных навінак, анкетаванне пісьменнікаў.

Матэрыялы, якія ўтрымліваюць крытычныя ацэнкі, змяшчаюцца ў недзяржаўных выданнях («ARCHE», «Дзеяслоў», «Наша Ніва», інш.). У неспецыялізаваных выданнях літаратурная крытыка прадстаўлена, у асноўным, аглядамі кніжнай прадукцыі. Праўда, гэта хутчэй своеасаблівыя агляды-прэзентацыі, дзе размова ідзе не пра нейкія вартасці або недахопы кнігі, а даецца агульнае ўяўленне пра аўтара твора і яго змест, прычым, акцэнт ставіцца на займальнасці.

Падсумоўваючы сказанае, варта зазначыць, што беларуская літаратурная крытыка прайшла складаныя і супярэчлівыя этапы ў станаўленні і развіцці як значная па сваім маштабе і ўплыве з’ява, якая арганічна звязана з духоўна-палітычнымі працэсамі ў грамадстве. Былі ў гэтым працэсе перыяды, калі крытыка актыўна ўздзейнічала на маральна-этычныя пошукі і вобразна-выяўленчыя сродкі літаратуры, яе тэматыку і праблемы. Былі і такія перыяды, калі крытыка палітызавалася і выконвала не ўласцівыя ёй функцыі ідэалагічнага цэнзара, што зніжала яе прафесійны узровень, аслабляла значэнне як інструмента, што стымулюе творчыя здабыткі.

У сучасных умовах на пачатку ХХІ стагоддзя ў нашай літаратуры паступова страчваюцца сувязі ў адносінах «літаратурны твор – крытык – чытач», больш таго, звяно «крытык» у некаторых выпадках проста знікае. Літаратурная крытка ўжо не ў такой ступені аналізуе і дае ацэнку пэўнаму твору, як проста спрабуе прыцягнуць увагу чытача да кніжнай прадукцыі.

Критика – оценка произведений литературы, а также истолкование явлений действительности, в них отражённых. На опубликованные произведения – критика выражает меру их общественного признания, является средством воздействия на творчество автора. Цель такой критики – идейное и эстетическое воспитания читателя.

Сённяшнее мастацтва прэтэндуе на эпатаж, быць не падобным на тое, што было. Задача крытыки – выясниць, тлумачыць, вынесци на 1 план тое, што цикава, карысна. Иснуе крытыка: крытыка як творчасць сама, выражаецца у формах, рауных у СМИ. Жанравыя яс-ци, близкия да тых. Якими карыстаецца ж-стыка (у прыватнасци - публицыстыка). Нарысы, агляды, артыкулы и г.д.иснуюць мале дзе: «Беларуская думка», «Полымя», «Нёман». Жанр – нейкая агульнасць у ф.и стылистыцы выкладання: 1 –тэматычная акрэсленасць, 2 –ступень спасцижэння тэматыки, 3 –сродкі, якія выкарыстоўваюць для таго, каб выказваць свае думки пра прадмет асэнсавання. Ж-ка існуе для таго, каб спыняцца рэчаіснасци: 1 – давесці инф.аб падзеях, што адбываюцца, 2 –заметкі, нататкі, паведамленні, анкеты (спосабы фиксацыи гэтых навин), 3 –интэрвью –галоунае прызначэнне – знайсці цікавую асобу и выпытаць у яе цікавыя звесткі., 4 –анатацыя –г.х-ка пра што, дзе можна купиць, хто аутар. Некальки функцый анатацыи: азнаямляльная, рэкламная. Аналит.жанры: артыкулы, агляды, рэцэнзия, разбор, разгляд, у вынику чаго узникае анализ.