8. Культура Беларусі ў II палове XVII-пачатку XVIII стст.

У II палове XVII ст. значна ўзмацнілася паланізацыя і ката-лізацыя ўсходніх зямель Рэчы Паспалітай. Беларуская мова выцяснялася з афіцыйнага ўжытку. Інтэлектуальнае жыццё характыразавалася адыходам назад. 3-за неспрыяльнай сіту-ацыі беларускамоўнай была пераважна народная культура. I ўсё-такі культура працягвала развівацца. Галоўным на-прамкам архітэктуры II паловы XVII—XVIII стст. было барока. Першым помнікам архітэктуры барока на Беларусі быў касцёл езуітаў у Нясвіжы, пабудаваны па праекту Я.М. Бернардоні. У II палове XVIII ст. на Беларусі распаўсюджваюцца ідэі Асветніцтва. Характар гэтай эпохі ў першую чаргу вызначаў класіцызм, які грунтаваўся на традыцыях Адраджэння. Аднак развіццё асветніцкай думкі на Беларусі было абумоўлена пера-важна развіццём эканомікі і грамадска-палітычнай сііуацыяй.

Цэнтрамі адукацыі і навукі для Беларусі ў XVIII ст. былі Віленская езуіцкая акадэмія, Полацкая езуіцкая калегія. Па ўзору езуіцкіх у асноўным працавалі школы. Шырокую вядомасць мела Слуцкая гімназія. У II палове XVIII ст. адбыло-ся паступовае абнаўленне сістэмы адукацыі Рэчы Паспалітай. Агульнае кіраўніцтва справай асветы было перададзена дзяр-жаўным органам. Большае месца сталі займаць прадметы прыродазнаўчага цыкла.

Пашырэнню навуковых ведаў спрыяла кнігавыдавецкая дзейнасць беларускага асветніка Іллі Капіевіча.

Пад уплывам барока ў II палове XVII – сярэдзіне XVIII стст. развівалася літаратура. Адным з найбольш значных прад-

стаунікоу беларускам літаратуры з яуляуся Сімяон Полацкі.

Тэатральнае жыццё было прадстаўлена ў асноўным школь-ным тэатрам і народным лялечным—батлейкай. У II палове XVIII ст. на Беларусі адбываецца сіанаўленне прафесійнага тэатра. ры гэтым пераважалі прыватна-уласнiкія тэатры. Адным з першых быў заснаваны тэатр у Нясвіжы. Значнага поспеху дасягнуў тэатр у Слуцку і інш. Цэнтрам тэатральнага і музычнага жыцця быў Слонім.

У II палове XVII—XVIII стст. працягваўся ўздым у бела-рускім іканапісе. У творы іканапісцаў паступова пранікаюць рысы рэалістычнасці. Вядучае месца ў свецкім жывапісе па-ранейшаму займаў партрэт.

На ўзроўні лепшых еўрапейскіх узораў развівалася кніжная графіка, Найбольш высокі мастацкі ўзровень афармлення і ілюстравання кніг дэманстравалі магілёўская і супрасльская друкарні. Асновы магілёўскай гравёрнай школы заклалі Максім і Васіль Вашчанкі.

Шырокую вядомасць атрымала майстэрства мясцовых разьбяраў.

Такім чынам, нягледзячы на неспрыяльныя умовы, II пало-ва XVII—XVIII стст. сталі перыядам разнастайнага развіцця культуры Беларусі.

5.Этнічныя і культурныя працэсы у Б. удр.палове 13-16ст.На эвалюцыю культ. жыцця на бел. землях XІІІ-XVIст. Паўплывалі сац.-эк., дзярж.-паліт., канфесій-ныя змены. Рост гарадоў і мястэчак садзейнічаў да-лейшаму развіццю драўлянагя дойлідства. Разам з тым ваенная небяспека, у першую чаргу крыжацкая з паў-ночнага захаду, надавала горадабудаўніцтву абарон-чыя рысы. У XІVст. узводзяцца мураваныя замкі ў Лі-дзе, Крэве, Віцебску, Медніках. Умацоўваюцца камен-нымі вежамі цвярдыні ў Навагрудку, Гродне. У пер-шым дзесяцігоддзі XVIст. пачалося будаўніцтва зна-камітага Мірскага замку. У замкавым будаўніцтве пе-раважае раманскі стыль (для яго хар-ны масіўны і су-ровы выгляд пабудоў, паўкруглая арка як арх. эл-т). У царкоўным будаўніцтве на змену раманскаму стылю прых. готыка, для якой хар-ны востраканечныя вежы, вузкія вокны, стрэльчатыя аркі. Прыкладам гатычнага стылю з’яўл. Троіцкі касцёл XVст. У Баранавіцкім ра-ёне. Будаўніцтва царкоўных храмаў станоўча ўплыва-ла на развіццё мастацтва. Мн. княжацкія палацы і хра-мы ўпрыгожваюцца фрэскавым роспісам. Абавязко-вым упрыгожваннем храмаў былі іконы, а каталіцкіх касцёлаў – і скульптуры святых. Адзін з ранніх твораў жывапісу – абраз “Маці Божая Замілаванне” з Мала-рыты па стылю належыць да візантыйскага мастацтва XІV-пач.XVст. Да XІV-XVст. Адносіцца зараджэнне на бел. партрэтнага мастацтва. Выдатнымі ўзорамі бел. рукапіснай кнігі з’яўл. Лаўрышаўскае і Друцкае евангеллі XІVст., а таксама Жыровіцкае евангелле XV ст. У XVст. Развівалася агульнадзярж. Летапісанне. Да нашага часу захаваўся бел.-літ. летапіс 1446г., у якім апісваюцца падзеі ІХ-сяр.XVст., у тым ліку пад-рабязна аб княжанні Вітаўта.Бел. к-ру не абмінула такая агкльнаеўр. з’ява, як Адра-джэнне – эпоха станаўлення і росквіту ранняй буржуа-знай к-ры. Гуманізм – філ.-светапоглядная пазіцыя, якая сцвярджае высокую годнасць чал-ка. Эпоха Ад-раджэння на тэр-рыі Бел. мела св. спецыфічныя рысы. І хаця ідэі Рэнесансу праніклі ў літ-ру, мастацтва, філ. і грамадска-паліт. думку, на Бел. развіццё гэтай к-ры засталося незавершаным. Прадстаўніком рэнесансавай к-ры на Бел. быў першадрукар, гуманіст і асветнік Скарына. У Празе заснаваў друкарню. Выдаў Біблію на бел. мове. У1517г. выйшла з друку першая кніга “Псалтыр”. У1520г. у Вільні адкрыў першую на Бел. друкарню. У 1522г. – “Малая падарожная кніжка” – зборнік рэл. і свецкіх твораў, у 1525г. – “Апостал”. Скарына – стваральніх новага літ. жанру – прадмова. Пісаў на царкоўнаславянскай мове. Скарына – вучо-ны, грамадскі дзеяч эпохі Адраджэння. Выдатны дзеяч бел. к-ры, паэт-гуманіст – М.Гусоўскі. У 1522г. – “Пе-сня пра постаць, дзікасць зубра і паляванне на яго”, напісаная на класічнай латыні. Паэт заклікаў пакон-чыць з міжусобіцамі, прапанаваў ідэю яднання розных па к-ры і веры еўр. народаў перад пагрозай турэцкага і татарскага нашэсцяў. У бел. літ. пераважалі сярэдне-вяковыя ідэйна-мастацкія прынцыпы, традыцыйныя тэмы і жанравыя формы. Але пад упрлывам Рэнесансу выяўляецца тэндэнцыя да пераадолення старых тра-дыцый, удасканальваецца бел. літ. мова, адбываецца дэмакратызацыя, гуманізацыя літ-ры.

7/ Палітычны крызіс РП. Далучэнне Беларусі да Расійскай імперыі.

Эканамічны заняпад II паловы XVIII ст. дапоўніўся палітычным крызі'сам Рэчы Паспалітай. Ён быў звязаны з: