4. Эксперыментальная частка
Дапоўніце схему «Сувязі слоў у сказе»:
Сувязь
______ ?____ _____ ?______ ______ ?____
_______ ?_____ _____ ?________
Дапаможная літаратура: глядзіце раздзел “Адлюстраванне беларускай мовы ў табліцах і схемах” у кнізе Плотнікава Б.А., Антанюк Л.А. “Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум” (Мн.: Інтэрпрэссэрвіс, Кніжны Дом, 2003. С. 533‑562).
5. Творчая частка
1. Выпішыце з беларускамоўных газет ці часопісаў па пяць словазлучэнняў з рознымі відамі сувязі. Аргументуйце свой выбар.
2. Падрыхтуйце паведамленне на тэму «Сінтаксіс рускай і беларускай моў: падабенства і адрозненне».
Удасканаленне пунктуацыйных навыкаў і ўменняў
Прааналізуйце тэкст. Растлумачце знакі прыпынку.
Што за феномен такі – журналістыка? Від грамадска-палітычнай творчай дзейнасці? Спецыфічны грамадскі інстытут, які інфармуе, кансалідуе, фарміруе грамадскую думку, займае сваю адметную нішу ў сістэме дзяржаўнага кіраўніцтва?.. На чым ні спыніся, пачні разважаць і ацэньваць – усё няслушнае. Нікому на свеце, а не толькі ў нашай Беларусі, дасюль не задалося вынесці неаспрэчны вердыкт: журналістыка – гэта... А можа, і не трэба выносіць вердыкт, спрабаваць аформіць кароткую дэфініцыю? Можа, спынімся на тым, што без журналістыкі, без глабальнай і лакальнай сістэм сродкаў масавай інфармацыі сёння не могуць існаваць як уся чалавечая супольнасць, так і асобныя дзяржаўныя ўтварэнні. Не было б журналістыкі – не было б цывілізаванага грамадства. Журналістыка нясе людзям шматаблічную і безупынную інфармацыйную плынь ва ўсіх яе відах іі праявах. Без гэтай плыні, без пастаяннага прытоку ўсё новай і новай аб’ектыўнай інфармацыі ў свеце наступіла б поўная безразважнасць і дэзарыентацыя. А ў выніку цывілізаваная грамада ператварылася б у натоўп, а натоўп – у дзікую арду... (Б.Стральцоў).
Тэма: Сказ
1. Тэарэтычная частка
1. Сказ, прынцыпы класіфікацыі і тыпалагічная характарыстыка. Адметныя адзнакі сказа: камунікатыўнасць, прэдыкатыўнасць, граматычная, інтанацыйная, сэнсавая аформленнасць і дакладнасць.
2. Мадальнасць публіцыстычнага маўлення: персаніфікацыя журналісцкай дзейнасці, суб’ектывізацыя тэксту.
3. Граматычныя катэгорыі часу, асобы і іх структурная роля ў афармленні сказа.
4. Агульная класіфікацыя сказаў.
5. Фармальная арганізацыя простага сказа. Структурная аснова (прэдыкатыўнае ядро) простага сказа.
6. Члены сказа і дэтэрмінанты.
7. Галоўныя члены сказа. Спосабы граматычнага выражэння галоўных членаў сказа.
8. Сувязь дзейніка і выказніка, яе віды і рэалізацыя ў двухсастаўным сказе. Каардынацыя дзейніка і выказніка.
Тэрміналагічны апарат: сказ, камунікатыўная функцыя, прэдыкатыўнасць, мадальнасць (аб’ектыўная, суб’ектыўная), тэмпаральнасць, граматычная арганізацыя, сэнсавая і інтанацыйная закончанасць, форма сказа, кампаненты сказа, суразмяшчэнне, прыцягненне, каардынацыя, дэтэрмінантная сувязь, паўпрэдыкатыўная, паясняльная, параўнальная, далучальная і інтрадуктыўная (суадносная) сувязі; простыя і складаныя сказы, сцвярджальныя і адмоўныя (агульнаадмоўныя, частковаадмоўныя) сказы, апавядальныя, пытальныя і пабуджальныя сказы, клічныя сказы, члянімыя і нечлянімыя (бессастаўныя) сказы, двухсастаўныя і аднасастаўныя сказы, неразвітыя і развітыя, ускладненыя і няўскладненыя сказы, поўныя і няпоўныя сказы, структурная схема, галоўныя і даданыя члены сказа, дэтэрмінаваныя і недэтэрмінаваныя, марфалагізаваныя і немарфалагізаваныя члены сказа, дзейнік (просты, састаўны, складаны) і выказнік (просты, састаўны, складаны).