IV. Удасканаленне пунктуацыйных навыкаў і ўменняў

8. 1. Пастаўце неабходныя знакі прыпынку, растлумачце іх пастаноўку.

9. 1) Дзядзька цеста замяшаўшы качаў галушкі міску ўзяўшы. 2) Не змаўкаючы гула завіруха. 3) Навалу цяжкіх хмар стрымалі выгнуўшыся хвоі. 4) Міколка ледзь падняўся на ногі бо падаючы ён моцна ўдарыўся аб ламачыну. 5) Рыгор доўга шукаў выхад а знайшоўшы весела ўсміхнуўся і выйшаў з кватэры. 6) Насуперак жаданню Лабановіч доўга не мог заснуць. 7) Чытаць лежачы шкодна. 8) Хлапчукі моцна спалі абняўшыся на суседнім ложку. 9) Валя стаяла схіліўшыся над сталом і ўглядалася ў напісанае. 10) Імкліва і булькаючы выбягала з крынічкі вада. 11) Захінуўшыся ад ветру каўнярамі зашмальцаваных аблепленых глінай шынялёў шасцёра салдат стаяла купкай ля зламанага дышля шлагбаума. 12) Тут на палянцы сярод цёмнага лесу панавала надзвычайная цішыня. 13) Тут хораша сядзець на мяккай траве. 14. Усюды на полі у лесе або дома ён не сядзеў без работы. 15) На Дняпры стаяў параход і даволі вялікі. 16) Ёсць шмат цікавага і карыснага на поўначы Беларусі напрыклад у Міёрах. 17) Дзеці нават у дождж не любяць сядзець у хаце. 18) Замест чамадана лепш узяць дарожную сумку. 19) Хтосьці пабываў каля рэчкі і апрача нас.

2. Растлумачце пастаноўку шматкроп’я ў наступным урыўку.

Кірыла плыў услед за грабёнкай і кляў сябе:

– Ці я маленькі, не дапамог яму... а яшчэ стойку пасекчы хацеў. Ён кідаецца ў ваду з галавою, клапоціцца за ўсю брыгаду, а я... я баяўся плысці на адным бервяне... так, баяўся... – Яму зрабілася прыкра за самога сябе... ён падняў далонь, каб абцерці кроплі вады з твару і міжвольна адчуў на пальцах буйныя слёзы. Некалькі кропель упала і пакацілася між пальцаў. – Няўжо гэта слёзы?.. – Так, ён неяк выраніў іх ад сораму перад брыгадай... Кірыла хутка выцер іх і паглядзеў на людзей... На яго ніхто не глядзеў... тады ён прывязаў за апошнюю грабёнку дуб і пайшоў на плыты да Ягора. Ён цяпер ніколі не будзе пярэчыць такому чалавеку.

V. Творчая частка

Перакладзіце тэкст на беларускую мову.

Понятие «литературное редактирование» возникло от латинского redactus (приведенный в порядок). Оно подразумевает, во-первых, профессиональный анализ рукописи, установление степени соответствия ее содержания и формы назначению; во-вторых, прогноз воздействия текста в целом и в деталях на аудиторию и сравнение с тем, каким бы, по мнению редактора, это воздействие могло бы быть в идеале; в-третьих, выработку представления о результате работы – выправленном, улучшенном тексте; наконец, в-четвертых, соответствующее этому представлению исправление недостатков и усиление достоинств произведения при подготовке к публикации.

В массовой коммуникации редактор готовит текст к публикации и несет за него ответственность. Его задача – следить не только за стилем (как думают многие), но прежде всего за смыслом произведения – тем, насколько мысль точна, глубока, насколько адекватно она сформулирована. Однако любое улучшение текста: уточнение идеи, насыщение фактами, изменение структуры – всегда осуществляется через исправление его литературной формы. Отсюда и возникло определение редактирования как литературного, но подразумевающего комплексный анализ и усовершенствование рукописи

(Стилистика и литературное редактирование. М., 2007. С. 441)